کوچک شدن عجیب سوراخ لایه ازون در سال ۲۰۱۹
معمولا در این فصل از سال، سوراخ لایه‌ی ازون در جنوبگان به حداکثر اندازه‌ی خود می‌رسد. هنوز روزهای اول فصل است اما دانشمندان می‌گویند، سوراخ لایه‌ی ازون امسال حالت غیرعادی دارد و شاید کوچک‌ترین مورد مشاهده‌شده طی سه دهه‌ی اخیر باشد.
مشاهدات اخیر سرویس نظارت بر اتمسفر کوپرنیک (CAMS)، یک سرویس تحت نظارت اتحادیه‌ی اروپا که به‌طور مداوم وضعیت اتمسفر را رصد می‌کند، نشان می‌دهد که سوراخ لایه‌ی ازون سال جاری بر فراز جنوبگان، کوچک‌ترین سوراخ لایه‌ی ازونی است که از اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ به بعد دیده شده است. به‌گزارش CAMS، در هفته‌ی گذشته، سوراخ لایه‌ی ازون رفتاری غیرمعمول داشته اما به‌طور کلی کوچک‌تر از حالت معمول بوده است.
سوراخ لایه‌ی ازون (به رنگ آبی) در تاریخ ۱۶ سپتامبر سال ۲۰۱۹
سوراخ لایه‌ی ازون هر سال طی بهار جنوبگان بر فراز این منطقه تشکیل می‌شود (اواخر ماه اوت آغاز می‌شود و در دسامبر پایان می‌یابد). طی این زمان مقدار ازون موجود در اتمسفری که بالای جنوبگان قرار دارد، می‌تواند تا ۶۰ درصد تخلیه شود. اگرچه طی چند روز و هفته‌ی اول فصل سوراخ لایه‌ی ازون امسال، شکاف اتمسفر به شکل معمول خود باز نشده و اندازه‌ی این سوراخ کاملا کوچک‌تر از سوراخی است که به‌طور معمول طی این زمان از سال مشاهده می‌شود. از این گذشته، منطقه‌ی نازک شدن لایه‌ی ازون درست بالای قطب جنوب قرار نگرفته بلکه به آمریکای جنوبی نزدیک‌تر شده است. آنتی اینس، دانشمند ارشد CAMS می‌گوید:
امسال، ما دیدیم که سوراخ لایه‌ی ازون بسیار غیرعادی بود. این سوراخ نسبتا زود ایجاد شد. در آغاز سپتامبر، گرم شدن ناگهانی استراتوسفر گرباد قطبی سردی ایجاد کرد که موجب ایجاد سوراخ لایه‌ی ازون شد.
براساس گزارش CAMS، استراتوسفر گرم‌تر منجر به تشکیل ابرهای استراتوسفری کمتری شد. این امر به نوبه‌ی خود باعث شد، ازون کمتری تخلیه شود. در همین حین، جهت غیرمعمول سوراخ به‌سمت آمریکای جنوبی به این معنا است که هوای سرشار از ازون از خارج از گردباد می‌تواند به درون آن نفوذ کند و منجر به تشکیل سوراخ ازون کوچک‌تری شود.
منطقه‌ی نازک شدن لایه‌ی ازون در سال ۲۰۱۹ نسبت‌به سال‌های دیگر
به‌گزارش BBC، مشاهدات هفته‌ی اخیر CAMS نشان‌دهنده‌ی وجود منطقه‌ی نازکی به وسعت ۵ میلیون کیلومتر مربع است. در همین زمان از سال ۲۰۱۷، وسعت منطقه‌ی نازک شدن لایه‌ی ازون به حدود ۲۰ میلیون کیلومتر مربع می‌رسید. طبق پیش‌بینی CAMS، این هفته هم سوراخ کوچک باقی خواهد ماند و هنوز در روندی قرار دارد که طی ۳۰ سال گذشته بی‌سابقه باشد.
ازون مولکول مهمی است که از زمین دربرابر تابش‌های فرابنفش خورشید محافظت می‌کند. ازون اتمسفری در چرخه‌ی دائمی تولد و تخریبی قرار دارد که تحت شرایط طبیعی در وضعیت تعادل است. فعالیت‌های انسانی مانند انتشار هالوکربن‌ها این توازون را بر هم می‌زند و موجب تخریب لایه‌ی ازونی می‌شود که در فاصله‌ی ۲۰ تا ۳۰ کیلومتری سطح زمین قرار دارد.
اواسط دهه‌ی ۱۹۸۰ و زمانی‌که دانشمندان متوجه وجود شکاف بزرگی در این لایه شدند، توجه جهان به لایه‌ی ازون معطوف شد. این امر منجر به تصویب پروتکل مونترال در سال ۱۹۸۷ شد. جهان تلاش جمعی خود را برای کاهش انتشار هالوکربن‌های تخریب‌کننده‌ی ازون به کار برد. این ترکیب‌ها به‌وسیله‌ی یخچال‌ها، مطبوع‌کننده‌های هوا، افشانه‌ها و ضدعفونی‌کننده‌های پزشکی تولید می‌شدند.
امروزه، پروتکل مونترال مشمول ۱۹۶ کشور امضاکننده است و به‌نظر می‌رسد این پروتکل نتیجه‌بخش بوده باشد. لایه‌ی ازون هرچند به‌آهستگی ولی در حال ترمیم است. براساس گزارش سال گذشته‌ی سازمان ملل، انتظار می‌رود که لایه‌ی ازون طی حدود ۴۰ سال به سطح قبل از دهه‌ی ۱۹۸۰ بازگردد.
گفته می‌شود، سوراخ کوچک لایه‌ی ازون امسال ربطی به پروتکل مونترال ندارد. ریچارد انگلن از CAMS می‌گوید:
این موضوع ارتباطی با پروتکل مونترال ندارد که طی آن سعی کردیم کلر و برم را در اتمسفر کاهش دهیم، زیرا آن‌ها هنوز در اتمسفر وجود دارند. این بیشتر مربوط به یک رویداد پویا است. برخی در زمینه‌ی ارتباط کاهش اندازه‌ی سوراخ لایه‌ی ازون و تغییرات اقلیمی پرسش می‌کنند اما در این مرحله نمی‌توانیم به‌سادگی به این پرسش پاسخ دهیم.
انگلن می‌گوید برای درک طبیعت لایه‌ی ازون امسال باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود. با همه‌ی این‌ها، ما باید به حمایت از پروتکل مونترال ادامه دهیم و از همکاری مداوم کشورهای مختلف جهان در این زمینه اطمینان حاصل کنیم. به‌عنوان مثال، سال گذشته دانشمندان شاهد افزایش مرموزی در انتشارات غیرمجاز CFC-11 بودند که بعدا مشخص شد منشا آن شرق چین است. دولت چین برای رعایت پروتکل مونترال با این موضوع برخورد کرد اما این موضوع نشان‌دهنده‌ی اهمیت نظارت زیست‌محیطی برای شناسایی متجاوزان احتمالی است. حفظ زمین دربرابر کسانی که می‌خواهند از آن سوء استفاده کنند، نیاز به مراقبت دائم دارد.
نظرات