اکوسیستم‌های ساحلی از سدهای برق‌آبی رودخانه‌ها رنج می‌برند

پژوهشگران مؤسسه‌ی اسکریپس دریافتند که سدهای بسته‌شده بر رودخانه‌ها می‌توانند تاثیر بسیار مخربی بر پایداری و قابلیت تولید زیستگاه‌های اطراف دهانه‌ی رودها و خطوط ساحلی داشته باشند. پژوهشگران، اکوسیستم‌های پایین‌دست چهار رودخانه را که دو مورد دارای سد (رودهای سانتیاگو و فوئرته) و دو مورد بدون مانع (رودهای سن پدرو و آساپونیتا) بودند، در دو ایالت‌ مکزیک که سمت اقیانوس آرام قرار دارند (سینالوآ و نایاریت)، تجزیه‌و‌تحلیل کردند.

پژوهشگران عقب‌نشینی و خسارت‌های شدیدی را در سواحل موجود در امتداد دهانه‌ی رودخانه‌های دارای سد مشاهده کردند. از جمله‌ی این خسارت‌ها، کاهش اکوسیستم‌هایی نظیر جنگل‌های مانگرو که نقش حفاظتی دربرابر طوفان‌ها دارند، کاهش زیستگاه‌های تجاری صید ماهی و نیز کاهش ذخیره‌ی کربن زیرزمینی بود. رودخانه‌هایی که پژوهشگران آن‌ها را مورد مطالعه قرار دادند، تقریبا به موازات هم و در زمین‌های نسبتا مشابه در جریان بودند.

رودخانه‌های سانتیاگو و فوئرته دارای سدهایی هستند که انرژی برق‌آبی منطقه را تأمین می‌کنند و ۹۵ درصد از جریان این روخانه‌ها را متوقف می‌کنند. ازطرف دیگر، رودخانه‌های سن‌پدرو و آساپونیتا دارای جریان نسبتا آزاد و بدون مانعی هستند و بیش از ۷۵ درصد از آب رودخانه بدون مانع عبور می‌کند.

عقب‌نشینی خط ساحلی رودخانه‌ی فوئرته

هرساله بیش از یک میلیون تن مواد رسوبی در سدها و در امتداد رودخانه‌های فوئرته و سانتیاگو به دام می‌افتند و منجر به عقب‌نشینی ساحل در دهانه‌ی رودخانه می‌شوند. این رسوبات به‌طور طبیعی (وقتی سدی وجود ندارد) راه خود به دهانه‌ی رودخانه را باز می‌کنند و در آنجا با تجمع در سطوح ساحلی به اکوسیستم‌هایی نظیر مانگرو امکان رشد می‌دهند. از زمان سدسازی، سالیانه حدود ۲۱ هکتار از زمین‌های ساحلی رودخانه‌های فوئرته و سانتیاگو کاهش یافته است. در مقابل، سواحل اطراف مدخل رودخانه‌های سن‌پدرو و آساپونیتا دچار عقب‌نشینی نشده‌اند بلکه در این مدت پایدار مانده یا حتی در همین دوره‌ی زمانی دارای رشد رسوبات بوده‌اند. ایسکوئیل ایکورا نویسنده‌ی مقاله می‌گوید:

فرایندهای مشابه سدسازی روی رودخانه‌ها و کنترل جریان آب در حال تخریب مدخل رودخانه‌ها و سواحل در بسیاری از نقاط جهان هستند. با این وجود، فرایند تخریب ساحل به‌عنوان پیامدی از ساخت سدهای بزرگ به‌خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته یا با استفاده از رویکردهای مقایسه‌ای دقیق اندازه‌گیری نشده است.

عقب‌نشینی سواحل تاثیرات اقتصادی گسترده‌ای روی منطقه دارد. تاثیراتی نظیر از دست دادن مناطق ماهیگیری، تضعیف نقش حفاظتی سواحل دربرابر طوفان، کاهش تنوع زیستی و از دست دادن معیشت مرتبط با مدخل رودخانه و نیز آزاد شدن کربنی که قبلا در رسوبات ساحلی ذخیره می‌شد. براساس برآورد پژوهشگران، پیامدهای اقتصادی این زیان‌ها سالیانه بیش از ۱۰ میلیون دلار است که ۱/۳ میلیون آن مربوط‌به بخش ماهیگیری است. اکتاویو آبورتو اوروپزا نویسنده‌ی دیگر مقاله می‌گوید:

لازم است که مزایای ایجاد شغل‌های زودگذر ناشی از ساخت سدها، درمقابل هزینه‌های بلندمدت ساخت سد در ارتباط با معیشت‌های محلی مورد سنجش قرار گیرد.

علاوه‌بر‌این، نویسندگان دیگر مقاله یعنی سولا وندرپلانک، دانشمند گیاه‌شناس دانشگاه سن دیگو و لورنا ویلانووا متوجه شدند که این ناپایداری تاثیرات مستقیمی روی تنوع زیستی گیاهان گلدار سواحل دارد.

زمین‌های ماسه‌ای مدخل رودخانه‌های سن‌پدرو و آساپونیتا درمقایسه با رودخانه‌های فوئرته و سانتیاگو، غنای گونه‌ای بسیار بالاتری دارند. بسیاری از گونه‌هایی که در مدخل رودخانه‌های دارای سد ناپدید شده‌اند، جای دیگری نیز پیدا نمی‌شوند و ارزش حفاظتی بالایی دارند. سدهای برق‌آبی به‌عنوان منبعی از انرژی تجدیدپذیر و جایگزینی برای روش‌های دیگر تولید برق که دارای انتشارات کربنی هستند، مورد توجه قرار می‌گیرند. بااین‌حال، آسیبی که یک پروژه‌ی برق‌آبی ازلحاظ کاهش مانگروهای حفاظتی و بهره‌وری در مدخل رودخانه در سواحل به‌بار می‌آورد، به هزینه‌های زیست‌محیطی یک سد اضافه می‌کند و البته به‌ندرت محاسبه می‌شود. آبورتو اوروپزا می‌گوید:

تاکید این مطالعه لزوم درنظر گرفتن تاثیرات زیست‌محیطی و اقتصادی سدهای برق‌آبی روی اکوسیستم‌های ساحلی و حوزه‌های رودخانه‌هایی است که سد بر آن‌ها بسته می‌شود. ما باید تمام اثراتی را که یک سد در کل منطقه ایجاد می‌کند، به‌حساب آوریم.