پترو، ارز دیجیتال ونزوئلا با پشتوانه‌ی نفت اما بدون تراکنش

شهر آتاپیریر (Atapirire) منطقه‌‌ای کوچک با جمعیت ۱٫۳۰۰ نفری است که رئیس‌جمهور ونزوئلا یعنی نیکولاس مادرورو منابع نفتی آن را به‌عنوان پشتوانه‌های ارز رمزنگاری شده دولت خود یعنی پترو در نظر گرفته است. به بیان دیگر این شهر کوچک می‌تواند در خط مقدم انقلاب اقتصادی در ونزوئلا بازی کند. این منطقه، تنها شهر موجود در بیابانی دورافتاده در مرکز ونزوئلا است که مادورو ادعا می‌کند ۵ میلیارد بشکه نفت در زمین‌های آن وجود دارد.

ساکنین این منطقه می‌گویند که هیچ شواهدی مبنی بر تلاش دولت برای دستیابی یا حتی حفظ این منابع ادعا شده وجود ندارد. آنها هرگز تصور نمی‌کنند که شهرستان کوچکشان، در خظ مقدم انقلاب اقتصادی ونزوئلا قرار داشته باشد. یک خانم خانه‌دار در مصاحبه با رویترز و پس از اشاره به وضعیت نامناسب زندگی و تحصیل در آتاپیریر گفته که هیچ نشانی از پترو در این منطقه نیست.

نتایج اولیه‌ی تحقیقات نشان داد که تجارت آن‌چنان پررونقی پیرامون پترو انجام نمی‌شود. به بیان دیگر این سکه در هیچ صرافی دیجیتالی خرید و فروش نمی‌شود و هیچ فروشگاهی نیز آن را نمی‌پذیرد. خریداران معدودی که این خبرگزاری موفق به کشف آنها شده است، کاربران حاضر در فروم‌های ارزهای دیجیتال بوده‌اند. البته هیچ‌یک از این کاربران قابل شناسایی نبوده‌اند. یکی از آنها از کلاهبرداری این ارز شکایت داشته، اما دیگری ادعا کرده که بدون هیج مشکلی، توکن‌هایش را دریافت کرده است. کاربر دوم تحریم‌های آمریکا و خبرهای منفی رسانه‌ها را دلیل عدم رشد سریع این ارز دانسته است.

اظهارنظرهای مقامات دولتی ونزوئلا در مورد پترو نیز ضد و نقیض است. مادورو ادعا می‌کند که فروش پترو به بیش از ۳.۳ میلیارد دلار رسیده و این ارز برای واردات استفاده می‌شود. اما هاگبل روآ یکی از وزرای درگیر در این پروژه ادعا کرده که فناوری این ارز هنوز در حال توسعه است و هیچ‌کس نتوانسته استفاده‌ی خاصی از پترو بکند. او همچنین گفته که هیچ منابعی نیز برای این ارز دریافت نشده است.

نکته‌ی دیگر، سازمان دولتی ناظر بر روند توسعه‌ی پترو است. این سازمان که با نام واحد نظارت بر دارایی‌هایی رمزنگاری شده (The Superintendence of Cryptoassets) فعالیت می‌کند، ماهیتی مرموز دارد. خبرنگاران رویترز بازدیدی از وزارت امور مالی (مکانی که این سازمان ناظر باید در آن حضور داشته باشد) داشته‌اند، اما اثری از چنین سازمانی نیافته‌اند. به‌عبارتی به آنها اعلام شده که هنوز حضور فیزیکی این سازمان نهایی نشده است!

علاوه بر موارد گفته شده، مادورو نیز با اظهار نظر جدید خود، نگرانی‌ها را در مورد آینده‌ی اقتصاد افزایش داد. او عنوان کرد که حقوق و دسمتزد و نرخ تبدیل ارز برای پول بی‌ارزش ونزوئلایی یعنی بولیوار از این به‌بعد وابسته به نرخ پترو خواهد بود. اقتصاددانان، متخصصان ارزهای رمزنگاری شده و مردم از این اظهار نظر متعجب شده و آن را غیرعقلانی دانستند. آنها معتقدند پیوند پترو و بولیوار نتیجه‌ی خوبی نخواهد داشت.

الخاندرو ماکادو یک متخصص علوم کامپیوتر ونزوئلایی و فعال در زمینه‌ی ارزهای دیجیتال است که ارز پترو را با دقت دنبال می‌کند. او در این‌باره می‌گوید:

به‌هیچ‌وجه نمی‌توان قیمت‌ها و نرخ‌های تبدیل را با توکنی که در هیچ‌جا معامله نمی‌شود، مرتبط کرد. دلیل اصلی این است که هیچ راهی برای فهمیدن قیمت واقعی آن وجود ندارد.

تمامی مشکلات و هرج‌ومرج‌های پیش آمده، نتایج کلی بی‌نظمی‌ها و مدیریت غلط دولت مادورو هستند که در این زمینه نیز ونزوئلا را با مشکل مواجه کرده‌اند. ارز پترو قرار بود به‌عنوان راهکاری برای حل ابرتورم موجود در ونزوئلا و نجات ارز در حال مرگ بولیوار باشد. مادورو این ارز را معرفی کرد تا تراکنش‌های مالی کشور به‌صورت ناشناس رخ دهند و به‌نوعی تحریم‌های آمریکایی‌ها در این تبادلات بی‌اثر شود.

تحلیل‌گران به ادعاهای مادورو مبنی بر جذب میلیاردها دلار سرمایه از طریق فروش پترو مشکوک هستند. از نظر این متخصصان، آمارهای منتشر شده از عرضه‌ی سکه‌ی اولیه (ICO) واضح نیستند و نمی‌توان میزان دقیق جذب سرمایه‌ی این توکن را تخمین زد.

تام رابینسون مدیر بخش داده و هم‌بنیان‌گذار شرکت لندنی الیپتیک، فعال در زمینه‌ی داده‌های شبکه‌ی بلاک چین در این مورد می‌گوید:

با توجه به سطح پایین تراکنش‌های صورت گرفته، نمی‌توان عرضه‌ی پترو را یک ICO واقعی نامید. ما هیچ سندی گواه بر خرید یا تبادل این ارز پیدا نکرده‌ایم و همچنین، نشانه‌ای از خرید و فروش آن در صرافی‌ها نیز وجود ندارد.

خبرنگاران رویترز بازدیدی نیز از شهر آتاپیریر و تجهیزات استخراج نفت در اطراف آن داشته‌اند. آنها ادعا می‌کنند که هیچ فعالیت جدی در این منطقه انجام نمی‌شود و تجهیزات موجود نیز عموما قدیمی و بلااستقاده هستند. وزیر نفت سابق ونزوئلا یعنی رافائل رامیرز در اظهار نظری عنوان کرده بود که برای استخراج نفت این منطقه نیاز به سرمایه‌ی ۲۰ میلیارد دلاری هست که قطعا شرکت PDVSA (مسئول استخراج نفت در ونزوئلا) توانایی تامین آن را ندارد. این شرکت پاسخی به ایمیل رویترز برای اظهار نظر در مورد این سرمایه نداده است.

اتهام کلاهبرداری

در مقایسه با خریداران ارزهای مشهور مانند بیت کوین و اتریوم، خریداران پترو به راحتی پیدا نمی‌شوند. یکی از محل‌های حضور این خریداران، فروم Bitcointalk است که صحبت‌ها در مورد ارز پترو، از ابتدای سال ۲۰۱۸ در آن جریان پیدا کرد. پست‌های اولیه در مورد این ارز، امیدوارکننده بودند؛ اما پس از مدتی شکایت‌ها به‌مرور شروع شدند. اغلب شکایت‌ها در ارتباط با کمبود اطلاعات در مورد این توکن و همچنین تاخیر در پرداخت توکن‌ها بود. حتی یکی از کاربران از عدم قابلیت برای جابجایی یا فروش پترو شکایت کرده بود.

به‌عنوان مثال یکی از کاربران این فروم در پستی نوشته بود: «کاملا مشخص است که ما مورد کلاهبرداری قرار گرفتیم. تنها زمان مشخص می‌کند که این هزینه،‌ سرمایه‌گذاری مناسبی بوده است یا خیر.»

کاربری دیگر که از طریق پیام‌رسان‌های اجتماعی با خبرنگاران رویترز در تماس بوده است،‌ فرآیند خرید ارز خود را مثبت ارزیابی کرده و تنها تحریم‌های آمریکا و پوشش منفی رسانه‌ای را دلیل عدم تمایل به خرید و فروش پترو عنوان کرده است. نکته‌ی جالب این است که این کاربر خبرگزاری رویترز را نیز به بی‌صداقتی متهم کرده و با نگرانی از مشکلات احتمالی از طرف دولت آمریکا، نام خود را فاش نکرده است. در نهایت باید به این نکته توجه داشت که سرمایه‌گذاری هیچ‌یک از این افراد در پترو، قابل تایید را رد کردن نیست.

در توضیح ساده‌ی فرآیند تراکنش‌های ارزهای دیجیتال باید بدانید که این تراکنش‌ها توسط شبکه‌ای از کامپیوترها تایید و ذخیره می‌شوند که به‌صورت یک دفتر کل و با نام شبکه‌ی بلاک‌چین شناخته می‌شوند. تمامی عملیات صورت گرفته در این شبکه برای همه‌ی مردم قابل مشاهده است، اما هویت افراد درگیر همیشه مخفی خواهد ماند. عملیات داخل شبکه نیز با استفاده از رمزنگاری کامپیوتری محافظت می‌شود.

خرید سرسام‌آور ارزهای دیجیتال در سال ۲۰۱۷ باعث شد تا قیمت بیت‌کوین به حدود ۲۰ هزار دلار برسد. این موفقیت باعث شد تا تعداد زیادی از استارتاپ‌های دیگر به عرضه‌ی توکن برای کاربران تشویق شوند. در این میان، کوین‌های بی‌ارزشی نیز به‌وجود آمدند که میلیون‌ها دلار سرمایه جذب کرده اما بعدا به‌خاطر اثبات کلاهبرداری، توسط مقامات قانون‌گذار تعطیل شدند.

فعالان بازار ارزهای دیجیتال برای شفافیت هرچه بهتر فعالیت‌های خود، از لجرهای بلاک‌چین برای تایید ثبت‌نام و خرید سکه استفاده می‌کنند. این حرکت به سرمایه‌گذاران احتمالی، دیدی کلی از مقدار پول پرداخت شده می‌دهد و به‌نوعی اعتماد آنها را جلب می‌کند. این حرکت از طرف دولت ونزوئلا اجرا نشده و هیچ دفتر ثبت‌نامی در مورد خریداران پترو وجود ندارد.

در ماه مارس سال جاری، حساب‌های کاربری NEM که ادعا می‌کردند توسط دولت ونزوئلا اداره می‌شوند، ۸۲.۴ میلیون توکن را به‌عنوان ICO یک سکه‌ی دیجیتال به نام پترو عرضه کردند. این تعداد سکه، با عبارت سکه‌ی اولیه معرفی شدند که طبق وایت‌پیپر پترو، بعدا قابلیت تغییر به سکه‌ی اصلی را داشتند. طبق گزارش‌های شبکه‌ی NEM، حدود ۲۳۰۰ عدد از آن توکن‌ها در ماه می به ۲۰۰ حساب ناشناس منتقل شدند.

زمان‌بندی ارسال این توکن‌ها با زمان پست‌های کاربران در فروم بیت‌کوین‌تاک و اعلام خرید سکه توسط آنها، هم‌خوانی دارد. با یک حساب سرانگشتی اگر توکن‌ها با قیمت مشخص شده توسط مادورو فروخته شده باشند، این تعداد پترو تنها سرمایه‌ای حدود ۱۵۰ هزار دلار جذب کرده است.

در ماه آوریل، یک حساب کاربری دیگر تعدادی توکن پترو را به‌عنوان فازی مستقل برای سرمایه‌گذاران بزرگ عرضه کرد. این حساب کاربری، در ماه ژوئن حدود ۱۳ میلیون توکن را به چند حساب ناشناس منتقل کرد. فروش آن توکن‌ها نیز احتمالا رقمی حدود ۸۵۰ میلیون دلار را به‌عنوان افزایش سرمایه به همراه داشته است. نکته‌ی قابل تامل این است که نمی‌توان هیچ‌یک از این تراکنش‌ها را به‌عنوان فروش سکه در نظر گرفت. به‌علاوه، هیچ سرمایه‌گذاری تاکنون ادعای خرید ارز پترو را مطرح نکرده است.

صرافی ارز دیجیتال Bitfinex که در هنگ‌کنگ واقع شده و از لحاظ حجم مبادلات یکی از بزرگترین صرافی‌ها است، در ماه مارس اعلام کرد که هیچ برنامه‌ای برای اضافه کردن پترو به لیست ارزهای خود ندارد. آنها کمبودهای زیرساختی را دلیل این تصمیم عنوان کردند و پس از مدتی نیز به صورت رسمی و به‌خاطر تحریم‌های آمریکا، این ارز را ممنوع اعلام کردند. صرافی‌های دیگر مانند Coinbase واقع در سن‌فرانسیسکو، Bittrex در سیاتل و Kraken در سان‌فرانسیسکو نیز هیچ اظهار نظر رسمی در مورد دلیل اضافه نکردن پترو به لیست خود، نداشته‌اند.

البته مادورو در تاریخ ۲۶ آوریل اعلام کرد که ۱۶ صرافی برای تجارت پترو تایید شده‌اند. به‌علاوه او ادعا کرد که فعالیت این صرافی‌ها از همان روز شروع خواهد شد. البته اکثر صرافی‌های اعلام‌شده، تاحدودی ناشناس هستند. ۷ عدد از این صرافی‌ها، هیچ حضوری در فضای اینترنت نداشتند. ۷ صرافی دیگر هیچ پاسخی به خبرنگاران ندادند. در این میان صرافی ونزوئلایی Italcambio نیز وجود داشت. مدیر این صرافی یعنی کارلوس دورادو اعلام کرد که هیچ‌گونه خرید و فروش پترو در صرافی او انجام نمی‌شود.

در واقع تنها صرافی بزرگ و عمومی که تجارت پترو را تایید کرده، صرافی هندی Coinsecure است. موهیت کارلا، مدیرعامل این صرافی اعلام کرده که آنها به‌زودی یک صرافی مستقل برای تجارت پترو برای ونزوئلایی‌ها توسعه می‌دهند. به‌علاوه آنها فناوری لازم برای اداره‌ی این صرافی را نیز به آنها خواهند داد.

پترو را بهتر بشناسیم

نفت، قلب اقتصاد ونزوئلا است. این کشور با اعلام پشتیبانی ارز دیجیتال با این ذخیره‌ی ملی، به جمع فعالان اندک اما روبه‌رشد دنیای رمزارزها پیوست که به‌مرور، دارایی‌های فیزیکی را به‌عنوان پشتوانه‌ای ارزهای خود معرفی می‌کنند. به‌عنوان مثال، شرکت The Royal Mint که برای انگلستان سکه تولید می‌کند، در سال ۲۰۱۷ از سکه ی دیجیتالی با نام RMG رونمایی کرد که با طلا پشتیبانی می‌شد. مثال‌های دیگری نیز وجود دارند که با الماس پشتیانی می‌شوند.

صرف‌نظر از مقدار نفتی که در این میدان وجود دارد، کمبود زیرساخت‌های لازم برای استخراج آن مانند جاده، خطوط لوله و تامین نیرو، مشکل اصلی این پشتیبان فیزیکی است. فرانسیسکو مونالدی، یک ونزوؤلایی استاد دانشگاه هیوستون این استدلال را در مورد میدان نفتی داشته است. او معتقد است هیچ برنامه‌ی سرمایه‌گذاری برای این منطقه وجود ندارد تا بتوان پیشرفت و توسعه‌ی آن را بهتر و زودتر از مناطق دیگر تخمین زد.

نکته‌ی جالب این است که کارمندان PDVSA نیز در موقعیت‌یابی این منطقه با مشکل روبرو شدند و خبرنگاران با استفاده از GPS و مشخصات منتشر شده توسط دولت، آن را پیدا کردند. در مورد شرایط زندگی در این منطقه نیز گزارش‌های نسبتا نامناسبی منتشر شده است. یک حوضچه‌ی پرورش ماهی وظیفه‌ی اصلی استخدام در این منطقه را بر عهده داشته که اخیرا تعطیل شده است. کلینیک این منطقه فاقد پزشک و آمبولانس است. تنها وسیله‌ی نقلیه‌ی عمومی نیز اتوبوسی است که با تاخیرهای چندساعته مردم را به نزدیک‌ترین شهر نفتی یعنی El Tigre در ۶۰ کیلومتری آن منطقه می‌برد.

رزا آلوارز معلم این منطقه است که با صحبت‌های خود، مهر خاتمه‌ای بر پتانسیل‌های آتاپیریر می‌زند. او می‌گوید که بسیاری از دانش‌آموزان ممتازش به‌خاطر کمبود غذا و تامین نشدن غذا از طرف دولت برای مدارس، در کلاس درس حاضر نمی‌شوند. دولت، شکایت‌های او را نادیده گرفته و تنها وزارت آموزش و پروش از رزا خواسته که در مورد ارز دیجیتال جدید برای دانش‌آموزان صحبت کند. او که از شرایط موجود به‌شدت ناراضی است می‌گوید:

وقتی خود من اطلاعی در مورد پترو ندارم، چگونه آن را برای دانش‌آموزانم توضیح دهم؟ من چگونه می‌توانم پترو بخرم؟ با چه دارایی باید این ارز را تهیه کنم؟