مهندسی معکوس خودروی تسلا؛ هیاهویی برای هیچ
سه روز پیش، یک دستگاه تسلا مدل S در ایران به نمایش درآمد؛ اتفاقی که به‌خودی‌خود جالب‌توجه بود، اما تمام ماجرا نبود. گویا هدف از واردات که چه عرض کنم، خرید محبوب‌ترین خودروی برقی دنیا، مهندسی معکوس آن برای ورود صنعت خودروسازی ایران به دنیای خودروهای برقی است؛ ادعایی که سروصدای زیادی به‌راه انداخته و ابروان زیادی را از شگفتی و ناباوری بالا برده است.
دلیل این شگفتی واضح است؛ صنعت خودروسازی ایران فرسنگ‌ها از استانداردهای دنیا فاصله دارد. حتی اگر بپذیریم که تمام زیرساخت‌ها برای تولید خودروی برقی در ایران فراهم است (که نیست)، چرا باید یک‌راست دست گذاشت روی تسلا؟ خودرویی که به‌خاطر سیستم یکپارچه‌ی نرم‌افزار و سخت‌افزار، تکنولوژی باتری و تمام‌الکتریک بودنش، یکی از پیچیده‌ترین و چالشی‌ترین وسایل نقلیه برای تولید است و بی‌خود نیست تسلا درحال‌حاضر تنها خودروسازی به حساب می‌آید که توانسته از تولید انبوه خودروهای برقی به سوددهی برسد.
البته خرید خودروهای خارجی برای سردرآوردن از سازوکارشان اتفاق عجیبی نیست و مثلاً همین آئودی و پورشه پنج سال پیش قصد داشتند با مهندسی معکوس تسلا مدل ۳، پلتفرم الکتریکی خودشان را برای خودروی برقی توسعه دهند؛ اما متوجه شدند چنین کاری، هزینهی زیادی روی دستشان می‌گذارد و تصمیم گرفتند از خیر مهندسی معکوس خودروی تسلا بگذرند.
اما هر قدر هم مهندسی معکوس خودروهای برقی تسلا امر رایجی باشد، چنین کاری از پس هر خودروسازی برنمی‌آید؛ به هزار و یک دلیل.
مهندسی‌معکوس تسلا از پس هر کسی برنمی‌آید؛ به هزارویک دلیل
چالش اول، بحث منابع و تکنولوژی است. خودروهای برقی تسلا ماشین‌های بسیار پیچیده‌ای با تکنولوژی پیشرفته و سیستم‌های یکپارچه هستند؛ به‌همین‌خاطر، مهندسی معکوس این خودرو برای سردرآوردن از اجزای مختلف آن از جمله سیستم انتقال برق از باتری به چرخ‌ها، سازوکار باتری، موتور و سیستم کنترل به تخصص، زمان و منابع قابل‌توجهی نیاز دارد.
مهندسی معکوس تسلا بدون سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجه در بخش تحقیق‌وتوسعه، تأسیسات تولید، زنجیره‌ی تامین و بازاریابی، اقدامی کاملا بیهوده است و بیشتر به همین خاطر، شرکت‌های دیگر ترجیح می‌دهند به‌جای مهندسی معکوس، بر توسعه‌ی خودروهای برقی خودشان تمرکز کنند.
تازه به این چالش، مشکل زمان را هم باید اضافه کرد. مهندسی معکوس خودروی تسلا بحث یک سال یا دو سال نیست و حتی اگر شرکتی موفق به انجام این کار شود، تا آن زمان تسلا به پیشرفت‌های دیگری در ساخت خودروی برقی دست یافته و نسخه‌ی مهندسی‌معکوس‌شده از دور خارج می‌شود.
تخصص مهندسان تسلا را نباید دست‌کم گرفت
تخصص مهندسان تسلا را هم نباید دست‌کم گرفت. حتی اگر به‌طریقی بتوان چالش هزینه و زمان را حل کرد، چطور می‌توان کل دانش و تخصص مهندسان تسلا را پیاده‌سازی کرد؟ آن هم در شرایطی که قرار است همه‌چیز را از صفر شروع کرد و خبری هم از زیرساخت و دانش لازم درمورد تکنولوژی‌های مربوط به تولید خودروهای الکتریکی نیست.
در چالش اول صحبت از سازوکار باتری شد؛ تسلا در صنعت باتری پیشرفت‌های چشم‌گیری داشته و سلول‌های باتری خودروهایش را خودش تولید می‌کند. گیگافکتوری‌های تسلا که در آمریکا، چین و آلمان راه‌اندازی شده‌اند، تولید باتری را به بهینه‌ترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین شکل، ممکن کرده‌اند؛ طوری‌که حالا پک باتری خودروهای تسلا از نظر چگالی انرژی، طول عمر و ایمنی بالا زبان‌زد هستند. بی‌شک، تقلید تکنولوژی ساخت باتری تسلا به سرمایه‌گذاری هنگفتی در بخش تحقیق‌وتوسعه و ساخت تأسیسات اختصاصی تولید باتری نیاز دارد.
حالا این به کنار؛ با ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی می‌خواهند چه کنند؟ تسلا سرمایه‌گذاری هنگفتی در ساخت شبکهی گسترده‌ای از ایستگاه‌های معروف به سوپرشارژ انجام داده است تا سفرهای طولانی با خودروهای برقی‌اش امکان‌پذیر شود. ایستگاه‌های شارژ پرقدرت تسلا به‌صورت استراتژیک در امتداد بزرگراه‌های اصلی راه‌اندازی شده‌اند تا صاحبان این خودروها بتوانند سریع و با خیال راحت، خودرویشان را شارژ کنند. تصور کنید سوار خودروی برقی شدید و وسط جاده شارژ باتری تمام شد و ایستگاهی هم برای شارژ نبود. اصلاً با این نگرانی کسی حاضر می‌شود برای خرید خودروی برقی هزینه کند؟
تازه بحث تعمیر و سرویس‌دهی خودروهای برقی هم به میان می‌آید. تسلا در کنار شبکهی ایستگاه‌های سوپرشارژ، شبکهی دیگری از مراکز تعمیر و سرویس‌دهی خودروهای برقی توسعه داده تا خیال مشتریانش را از بابت تعمیر راحت کند؛ روی کار آوردن چنین شبکهی گسترده‌ای از مراکز تعمیر که پرداخت هزینهی سرسام‌آور خودروی برقی را توجیه کند، به این راحتی‌ها نیست.
اصلاً برای زنجیره‌ی تأمین چه برنامه‌ای دارند؟ تسلا با این همه سرمایه و عظمت، تنها و مستقل عمل نمی‌کند؛ بلکه به‌طرز هوشمندانه‌ای با تأمین‌کنندگان مختلف در سراسر دنیا ازجمله امرسون الکتریک، گارمین، داناهر و شرکت فولاد نیوکور وارد همکاری شده تا قطعات تخصصی و مواد خاص موردنیاز برای تولید خودروی برقی را در اختیارش قرار دهند. بسیاری از این تأمین‌کنندگان نیز با تسلا قراردادهای اختصاصی دارند و منابع و تکنولوژی خود را به این راحتی در اختیار شرکت‌های دیگر نمی‌گذارند. نبود دسترسی به زنجیره‌ی تامین، تولید خودروی برقی را با موانع غول‌آسایی روبه‌رو خواهد کرد.
نرم‌افزار و سخت‌افزار خودرو تسلا درهم تنیده شده است
سیستم یکپارچه‌ی نرم‌افزار تسلا هم داستان دیگری است. خودروهای برقی تسلا برای انجام انواع‌واقسام کارها، از مدیریت مصرف انرژی گرفته تا قابلیت‌های خودران و به‌روزرسانی‌های OTA، به‌شدت به نرم‌افزار متکی هستند؛ نرم‌افزاری که تاروپودش با اجزای سخت‌افزاری خودرو در هم تنیده شده، طوری‌که مهندسی معکوس خودروهای تسلا بدون دسترسی به الگوریتم‌ها و سیستم‌های نرم‌افزاری اختصاصی آن‌ها فوق‌العاده چالش‌برانگیز خواهد بود.
از سوی دیگر، خودروهای تسلا به‌طور مداوم حجم زیادی داده تولید می‌کنند که تسلا از آن‌ها برای بهبود فناوری خود و توسعه‌ی قابلیت‌های جدید استفاده می‌کند؛ نیازی به گفتن نیست که دسترسی و استفاده از این داده‌ها نیز برای هر شرکتی که قصد دارد تکنولوژی تسلا را مهندسی معکوس کند، بی‌نهایت دشوار خواهد بود، چراکه تسلا مثل جانش از این داده‌ها محافظت می‌کند.
ایمنی خودروهای برقی، مهم‌ترین چالش
اما شاید مهم‌تر از همه‌ی این چالش‌ها، بحث ایمنی خودروهای برقی باشد؛ جایی که بالاتر از سرمایه، تکنولوژی، تخصص و زمان، پای جان افراد به میان می‌آید. خودروهای برقی در سراسر دنیا تابع استانداردهای ایمنی و نظارتی سخت‌گیرانه‌ای هستند. تسلا هم برای برآوردن و حتی فراتر رفتن از این مقررات، اقدامات قابل‌توجهی انجام داده است. مهندسی معکوس خودروی تسلا نه‌تنها نیازمند دست‌یابی به تکنولوژی ساخت آن است، بلکه باید از انطباق تمام مراحل تولید و تست با استانداردهای ایمنی اطمینان حاصل کرد؛ فرایندی که می‌تواند به‌شدت پیچیده، پرهزینه و زمان‌بر باشد.
اصلاً همه‌ی این‌ها به کنار؛ مهم‌ترین سؤالی که قبل از بررسی موانع و چالش‌های پیش‌رو پیش می‌آید این است که مهندسی معکوس خودروی تسلا می‌خواهد دقیقاً چه دردی را از ما دوا کند؟
خودروی برقی به این دلیل به گزینه‌ی جایگزین و محبوبی برای خودروهای بنزینی تبدیل شد که قرار بود مشکل انتشار گاز کربن دی‌اکسید و آلودگی محیط‌زیست را حل کند؛ اما این هدف تنها زمانی به سرانجام می‌رسد که تمام فرایندهای تولید خودرو و تامین انرژی مورد نیاز آن بار آلودگی بیشتری را به محیط‌زیست تحمیل نکند. وقتی شبکه‌های برق ایران همچنان برای تولید انرژی از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند، خرید خودروی برقی با تمام مشکلات ذکرشده به‌اضافه‌ی قیمت نجومی چه توجیهی می‌تواند داشته باشد و اصلاً چه آینده‌ای دارد؟
نظرات