توصیه غافلگیرکننده بنیان‌گذار آمازون به جوان‌ها: فعلا استارتاپ نزنید!

حتماً تاکنون برایتان پیش آمده است که در اینستاگرام، وسط اسکرول بی‌هدف روزانه، با چهره‌ی جدی سخنران انگیزشی‌ای مواجه شوید که خطاب به شما می‌گوید: «اگه الان کسب‌وکار خودتو شروع نکنی، پنج سال دیگه حسرت می‌خوری. دانشگاه‌رفتن، وقت تلف کردنه. برو ریسک کن!»

بعد هم برای اینکه پیامش تأثیرگذارتر باشد، مثال یک نوجوان شانزده‌ساله در سیلیکون‌ولی را می‌آورد که از گاراژ خانه‌اش بزرگ‌ترین امپراتوری تکنولوژی را ساخت، بدون اینکه توضیح بدهد چند صد هزار نفر دیگر در همان گاراژها شکست خوردند و حتی پول اجاره‌‌‌ی خانه‌شان را هم از دست دادند.

فرهنگ «همین‌الان موفق شو» شاید در لحظه ما را هیجان‌زده کند، اما گاهی با توجه به شرایط، شبیه به مثال قدیمی «اول بپَر، بعداً بال در میاری!» به نظر می‌رسد. آیا همیشه و برای همه‌ی افراد، امکان پیشرفت برق‌آسا و اصطلاحاً یک‌شبه میلیاردر شدن وجود دارد؟ جف بیزوس، بنیان‌گذار آمازون و کسی که همیشه نامش را در میان فهرست ثروتمند‌ترین افراد دنیا دیده‌ایم، درباره‌ی این پرسش دیدگاهی متفاوت دارد.

جف بیزوس در جریان سخنرانی‌ اخیرش برای کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و مدیران فناوری، بخشی از تجربه‌ی خود از آغاز کار استارتاپی را به‌اشتراک گذاشت؛ تجربه‌ای که به‌سرعت به تیتر اول اخبار رسانه‌ها تبدیل شد.

او این توصیه را براساس تجربه‌ی خودش بیان می‌کند: «من آمازون را وقتی ۳۰ سالم بود راه‌اندازی کردم، نه در ۳۰ سالگی. فکر می‌کنم همان ۱۰ سال نقش مهمی در موفقیت آمازون داشت.»

بیزوس از تحصیلات دانشگاهی‌اش در رشته‌های مهندسی برق و علوم کامپیوتر در دانشگاه پرینستون دفاع کرد و گفت: «تحصیلات دانشگاهی توصیه‌ی همیشگی من است. من دانشگاهم را تمام کردم و فکر می‌کنم این موضوع خیلی به من کمک کرد.»

البته جف بیزوس در کنار توصیه‌هایش، به جوانان یادآوری کرد که کسانی هم بوده‌اند که با ترک‌تحصیل، بزرگ‌ترین استارتاپ‌ها را رهبری کرده‌اند: «بله، ممکن است کسی در ۱۸-۱۹ سالگی ترک‌تحصیل کند و کارآفرین موفقی شود. ما آدم‌های معروفی از این مورد داریم، مثل بیل گیتس و مارک زاکربرگ؛ اما من فکر می‌کنم این افراد استثنا هستند.»

جف بیزوس خطاب به نسل زد گفت: «من همیشه به جوان‌ها می‌گویم بروید در مک‌دونالد کار کنید. مسئولیت‌پذیری یاد می‌گیرید. یاد می‌گیرید که به‌موقع حضور پیدا کنید. یاد می‌گیرید چطور با مردم رفتار کنید. یاد می‌گیرید تلاش کنید.»

ناگفته نماند که خود بیزوس در دوران نوجوانی در مک‌دونالد کار می‌کرد و به نظر می‌رسد توصیه‌ی کار در آنجا را نیز از تجربه‌ی خودش الهام گرفته است. بیزوس در کتاب «فرصت طلایی: مسیرهای شغلی شگفت‌انگیزی که از مک‌دونالد آغاز شدند» می‌گوید:

هفته‌ی اول کارم، یک پمپ سس کچاپ دیواری پنج‌گالنی در آشپزخانه گیر کرد و حجم عظیمی از سس کچاپ را در تمام گوشه‌وکنارهای آشپزخانه پخش کرد. چون تازه‌وارد بودم، محلول تمیزکننده را به دستم دادند و گفتند: «شروع کن!» من مسئول گریل بودم و هیچ‌وقت پشت صندوق کار نکردم. سخت‌ترین بخش کار این بود که در زمان شلوغی، همه‌چیز را با سرعت و به‌درستی پیش ببرم. مدیر شعبه‌ی مک‌دونالد ما فوق‌العاده بود. او با تعداد زیادی نوجوان کار می‌کرد و اگرچه همیشه به ما خوش می‌گذشت، سعی می‌کرد به ما کمک کند تا تمرکزمان را حفظ کنیم.

نکته‌ی جالب در فلسفه‌ی بیزوس این است که او کارآفرینی را صرفاً به معنای تأسیس یک شرکت جدید نمی‌داند. او باور دارد که شرکت‌های بزرگ نیز به‌شدت به ذهن‌های کارآفرین در درون خود نیاز دارند. او این افراد را «تک‌رو یا جسور» (Mavericks) می‌نامد.

او می‌گوید: «شرکت‌های بزرگ به افراد جسور نیاز دارند. آن‌ها به افرادی نیاز دارند که بلندشان کنند و وادارشان کنند چیزهای جدیدی را ببینند.» بیزوس اشاره می‌کند که در آمازون و بلو اوریجین (شرکت هوافضای او)، آن‌ها فعالانه تلاش می‌کنند تا از این افراد محافظت کنند و مانع از آن شوند که صرفاً به‌دلیل به چالش کشیدن هنجارها و ابزار ناراحتی برای وضع موجود، از سیستم خارج شوند. او هشدار می‌دهد: «بیشتر شرکت‌های بزرگ راحت‌طلب می‌شوند، اما شما با حذف این افراد، چیزهای زیادی را از دست خواهید داد.»

بیزوس درنهایت معتقد است افراد تحول‌آفرین لزوماً نباید دانشگاه را رها کنند؛ در واقع، شاید بهتر باشد ابتدا قوانین بازی را به‌خوبی بیاموزند و سپس برای بازنویسی آن‌ها تلاش کنند.

برای نسل Z، درسی که از سخنان بیزوس می‌توان گرفت این نیست که «رؤیای بزرگ نداشته باشید»، بلکه این است که «هوشمندانه رؤیاپردازی کنید». هیچ شرمی در پیمودن مسیر طولانی‌تر وجود ندارد. همان‌طور که داستان بیزوس ثابت می‌کند، این مسیر طولانی حتی ممکن است به شما برتری بیشتری بدهد. پس اگر به فکر رها کردن ترم آخر دانشگاه برای ساختن استارتاپ «یونیکورن» بعدی هستید، بهتر است مطمئن شوید که واقعاً در مسیر بیل گیتس و مارک‌ زاکربرگ قرار دارید.