آینده ایستگاه فضایی بین‌المللی پس از پرتاب تاریخی اسپیس ایکس چگونه خواهد بود؟

با موفقیت پرتاب کرو دراگون شرکت اسپیس ایکس در هفته‌ی گذشته، ناسا دوباره توانست فضانوردان خود را از خاک ایالات متحده پرتاب کند و این به‌معنی تغییراتی در آینده‌ی ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهد بود. خیلی زود، مجموعه‌ی جدیدی از فضاپیماهای سرنشین‌دار از ساحل فلوریدا پرتاب خواهند شد؛ در‌حالی‌که از سال ۲۰۱۱، از راکت سایوز روسی برای ارسال فضانوردان استفاده می‌شد.

اکنون، عصر جدید پروازهای فضایی سرنشین‌دار آغاز شده است؛ عصر فضاپیماهای خصوصی که درکنار یکدیگر انسان‌ها را به فضا و ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهند برد. بدین‌ترتیب، شرکت‌هایی مثل اسپیس ایکس و ناسا و دیگر شرکت‌های تجاری مثل بوئینگ، با ارسال فضانوردان به ایستگاه فضایی براساس برنامه‌ای منظم، مفهوم ترافیک فضایی را به‌وجود می‌آورند.

پس از پایان برنامه‌ی شاتل فضایی در سال ۲۰۱۱، ناسا و روسکاسموس، سازمان فضایی روسیه، هم‌زیستی مسالمت‌آمیزی آغاز کردند. ناسا برای ارسال فضانوردان و شرکای بین‌المللی خود به ایستگاه فضایی بین‌المللی به روسیه نیاز داشت. درمقابل، روسیه هم از پول ناسا بهره می‌برد؛ چراکه هزینه‌ی فقط یک صندلی در کپسول سایوز روسی معادل ۸۰ میلیون دلار بود. رابطه‌ی ناسا و روسکاسموس به‌نفع هر دو سازمان بود. تاد هریسون، رئیس پروژه‌ی امنیتی هوافضا در مرکز استراتژی و مطالعات بین‌المللی (CSIS) می‌گوید:

وابستگی مشترک به رابطه‌ی کاری خوبی انجامید. با وجود رابطه‌ی سیاسی نه‌چندان خوب ایالات متحده و روسیه، این دو کشور در ایستگاه فضایی بین‌المللی همکاری تنگاتنگی داشتند.

درصورت نیاز به تکمیل فضانوردان آمریکایی و روسی، می‌توانیم جایگاهی برای فضانوردان روسی در کرو دراگون در نظر بگیریم و آن‌ها هم تمایل پیدا می‌کنند فضانوردان آمریکایی را با سایوز بفرستند. طبق آخرین گفت‌وگوهای من با دیمیتری روگوزین، معتقدم توافقی قوی شکل خواهد گرفت که به سود هر دو کشور خواهد بود.

راکت سایوز روسیه

روگوزین رسما به ناسا و اسپیس ایکس تبریک گفت. این واکنش مثبت کاملا در تضاد با دیدگاه‌های روگوزین در سال ۲۰۱۴ است. در گذشته، وی تحریم‌های ایالات متحده علیه صنعت فضایی روسیه را محکوم کرده و پروژه‌ی کرو دراگون را به باد انتقاد گرفته بود. روگوزین در آن زمان توییتی با این مضمون منتشر کرد:

پس از تحلیل تحریم‌ها علیه صنعت فضایی‌مان، پیشنهاد می‌دهم ایالات متحده فضانوردان خود را با استفاده از ترامپولین (تشک پرتاب ژیمناستیک) به ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب کند.

ایلان ماسک پس از پرتاب کرو دراگون در هفته‌ی گذشته، با توییت «ترامپولین کار می‌کند»، به روگوزین کنایه زد.

حقیقت این است که وابستگی ناسا به راکت سایوز روسیه باعث شد سازمان روسکاسموس روند تولید کپسول‌ها و راکت‌های خود را حفظ کند. این همکاری سرمایه‌ی زیادی نیز برای این سازمان به‌ارمغان آورد. هریسون می‌گوید:

مسئله اینجا است که روسیه منبع درآمد بزرگ خود در صنعت فضایی را از دست خواهد داد؛ زیرا ایالات متحده دیگر به خرید پروازهای سایوز نیازی ندارد.

به‌نقل از TASS، بودجه‌ی سال جاری روسکاسموس برابر با ۱۷۶ میلیارد روبل (۲/۷۷ میلیارد دلار) بود. این بودجه فقط بخش کوچکی از بودجه‌‌ی ۲۲/۶ میلیارد دلاری ناسا برای سال ۲۰۲۰ محسوب می‌شود. ناسا با خرید صندلی‌های سایوز، ۱۷ درصد بودجه‌ی سالیانه‌ی روسکاسموس را در سال ۲۰۱۸ پوشش می‌داد. با توجه به تغییرات عملیاتی جدید، ممکن است تعداد پروازهای سایوز در آینده کاهش پیدا کنند. هریسون معتقد است:

ازنظر اقتصادی و آماری، آن‌ها رو به رکود هستند و بخت کمی برای پیشرفت دارند. از نظر توان فضایی، آن‌ها فناوری مناسبی دارند؛ اما در سال‌های پیش رو، نمی‌توانند با این فناوری کار کنند.

درحال‌حاضر، ناسا رابطه‌ی قوی خود با روسکاسموس را حفظ کرده و این سازمان برای پاییز امسال یک صندلی دیگر را در راکت سایوز روسی خریده است؛ اما پس‌از‌آن، تجارت جدیدی آغاز خواهد شد و آثار این تغییرات بر روسکاسموس بیشتر آشکار خواهند شد.

گرچه اسپیس ایکس اولین شرکت خصوصی است که فضانوردان را به فضا فرستاد، تنها نهاد غیردولتی همکار ناسا محسوب نمی‌شود. بوئینگ هم در حال تولید کپسول خدمه‌ی خود به‌نام CST-100 Starliner است که هدفی مشابه کرو دراگون اسپیس ایکس دارد؛ اما هنوز تا فرستادن خدمه، راه زیادی در پیش دارد.

بوئینگ پرواز آزمایشی بدون سرنشین استارلاینر را ماه دسامبر شروع کرد که طبق برنامه پیش نرفت. در طول این مأموریت، نواقص نرم‌افزاری مانع از رسیدن کپسول به ایستگاه فضایی شدند؛ درنتیجه، این شرکت مجبور شد فضاپیما را بدون نمایش قابلیت‌های اتصال به ایستگاه فضایی به زمین بازگرداند. بوئینگ باید در زمانی نامعلوم در پاییز امسال، پرواز آزمایشی استارلاینر را تکرار کند. درنتیجه برای یک سال آینده، اسپیس ایکس یگانه شرکت خصوصی است که فضانوردان خود را به ایستگاه فضایی بین‌المللی ارسال می‌کند؛ اما اگر بوئینگ بتواند به‌صورت ایمن فضاپیمای استارلاینر را به ایستگاه فضایی وصل کند و سپس کپسول را به خانه بازگرداند، می‌تواند خدمه‌ی خود را به فضا بفرستد.

با توجه به تغییرات یادشده، بسیاری از افراد معمولی هم به سفرهای فضایی به مقصد ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهند پیوست. برایدنستاین هدف اصلی پروژه‌ی خدمه‌ی تجاری را این‌چنین عنوان می‌کند: بازگشت سفرهای فضایی سرنشین‌دار به خاک آمریکا؛ اما هدف دوم این پروژه بازکردن راه دسترسی به فضا است. بدین‌صورت که بوئینگ و اسپیس ایکس صندلی‌های خود را به مشتریان خصوصی می‌فروشند. ناسا به‌دنبال آن است که بهره‌برداری از فرصت‌های تجاری را در ایستگاه فضایی امکان‌پذیر کند؛ درحالی‌که در گذشته با این کار مخالف بود.

آزمایش پرواز بدون سرنشین فضاپیمای استارلاینر شرکت بوئینگ

اسپیس ایکس هم برنامه‌های خود برای ارسال گردشگر به فضا را اعلام کرده است. این شرکت به‌دنبال ارسال چهار گردشگر در سفری به مدار زمین است و سال آینده نیز برای شرکتی خصوصی به‌نام Axiom، شهروندان خصوصی را به ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهد فرستاد. هدف این شرکت ساخت ایستگاهی فضایی تا سال ۲۰۲۴ است. همچنین، به‌احتمال زیاد تام کروز، بازیگر هالیوود، برای فیلم‌برداری بخشی از یکی از فیلم‌هایش با کرو دراگون به ایستگاه فضایی بین‌المللی فرستاده خواهد شد.

رایج‌شدن سفرهای فضایی به‌شدت به قیمت آن‌ها وابسته است. قیمت یک صندلی در کپسول کرو دراگون ۵۵ میلیون دلار است؛ درحالی‌که هر صندلی در فضاپیمای استارلاینر بوئینگ ۹۰ میلیون دلار قیمت دارد. با اینکه اسپیس ایکس هزینه‌ی کمتری دارد، برای مشتری متوسط هر دو قیمت دورازدسترس هستند. هریسون بیان می‌کند:

بخش زیادی از سفرهای فضایی به میزان کاهش هزینه‌های اسپیس ایکس و بوئینگ وابسته است. اسپیس ایکس چشمان خود را به گردشگری فضایی دوخته و به افراد متمول پروازهای فضایی را پیشنهاد می‌دهد.

به‌عقیده‌ی‌ هریسون، هنوز راهی طولانی تا تجاری‌سازی ایستگاه فضایی بین‌المللی و استفاده از آن برای گردشگری خصوصی باقی مانده است. ناسا هم تمایل زیادی به تحقق این هدف دارد. پس از آنکه پرواز‌های اسپیس ایکس و بوئینگ نظم بیشتری گرفتند، دیگر شرکت‌های غیرفضایی هم به ارسال افراد و اموال به ایستگاه فضایی علاقه‌مند می‌شوند. هریسون درپایان می‌گوید: «باید قبل از هر کاری در زمینه‌ی تجاری‌سازی، منتظر آزمایش‌ها و سازگاری‌ها بمانیم».