چگونه ویروس کرونا در رستورانی در چین فقط برخی افراد را آلوده کرد؟

ماه ژانویه و در رستورانی در شهر گوانگ‌ژو چین، یکی از مهمانان رستوران که به ویروس کرونا جدید آلوده بود؛ اما هنوز احساس بیماری نمی‌کرد، به‌نظر می‌رسد بیماری را به ۹ نفر دیگر منتقل کرد. ظاهرا یکی از سیستم‌های تهویه‌ی مطبوع رستوران ذرات ویروس را به‌سمت اتاق ناهارخوری می‌دمید. ۷۳ نفر دیگر نیز در آن روز در همان طبقه‌ی این رستوران پنج‌طبقه غذا خورده بودند؛ ولی بیمار نشدند. همچنین، هشت کارمندی که در آن زمان در آن طبقه مشغول کار بودند، بیمار نشدند.

پژوهشگران چینی این رویداد را در مقاله‌ای توضیح داده‌اند که در شماره‌ی ژوئیه‌ی مجله‌ی Emerging Infectious Diseases منتشر می‌شود. این مجله را مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری چاپ می‌کند. مطالعه‌ی میدانی مذکور محدودیت‌هایی دارد؛ مثلا پژوهشگران آزمایش‌هایی برای شبیه‌سازی انتقال به‌وسیله‌ی هوا انجام نداده‌اند.

شیوع مذکور نشان‌دهنده‌ی برخی از مشکلاتی است که رستوران‌ها هنگام بازگشایی با آن‌ روبه‌رو خواهند شد. سیستم‌های تهویه می‌توانند الگوهای پیچیده‌ای از جریان هوا ایجاد کنند و ویروس‌ها را در هوا نگه دارند؛ بنابراین، فقط این کار ساده که میزها را با فاصله‌ی ۶ فوتی از هم بچینید؛ یعنی حداقل فاصله‌ای که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ توصیه می‌کند باید با دیگران داشته باشید، ممکن است برای محافظت از مشتریان رستوران کافی نباشد.

ماهیت اجتماعی غذاخوردن در بیرون می‌تواند خطر را افزایش دهد. هرچه افراد مدت بیشتری در منطقه‌ی آلوده بمانند، این احتمال بیشتر است که ذرات ویروسی را تنفس کنند. همچنین، خوردن غذا فعالیتی است که نمی‌توان همراه با ماسک انجام داد. ذرات حاوی ویروس می‌تواند ازطریق تنفس و صحبت و نه‌فقط ازطریق سرفه و عطسه وارد هوا شوند. همان‌طورکه مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری اکنون توصیه می‌کند، از تجمعات بزرگ و کوچک در مکان‌های خصوصی و عمومی مانند خانه‌ی دوستان، پارک‌ها، رستوران‌ها، فروشگاه‌ها یا هر جای دیگر اجتناب کنید.

تمام افرادی که در رستوران چینی بیمار شدند، یا همراه فرد آلوده پشت یک میز یا روی میزهای مجاور مشغول خوردن غذا بودند. این واقعیت که افراد دورتر از فرد مذکور بیمار نشدند، نکته‌ی امیدوارکننده‌ای است که نشان می‌دهد ویروس کرونا عمدتا ازطریق قطرات تنفسی بزرگ‌تر منتقل می‌شود که سریع‌تر از قطرات کوچک (آئروسل‌ها) از هوا می‌افتند که می‌توانند برای ساعت‌ها در هوا شناور بمانند. وارنر بیشوف، مدیر پزشکی پیشگیری از عفونت و همه‌گیرشناسی سیستم‌های بهداشتی در دانشکده‌ی پزشکی ویک‌فارست در کارولینای‌شمالی می‌گوید:

فکر می‌کنم این مطالعه به‌خوبی انجام شده و البته محدودیت‌های مطالعه‌ا‌ی میدانی را داشته باشد.

در ۲۴ ژانویه، خانواده‌ای برای صرف ناهار به رستورانی در گوانگ‌ژو رفتند. گوانگ‌ژو کلان‌شهری در جنوب چین است که ۱۲۹ کیلومتر از هنگ‌کنگ فاصله دارد. این خانواده یک روز قبل از اینکه مقام‌های چینی استان هوبئی را برای کاهش شیوع بیماری قرنطینه کنند، شهر ووهان، کانون اولیه‌ی شیوع ویروس کرونا و واقع در ۸۳۷ کیلومتری شمال گوانگ‌ژو را ترک کردند.

هنگام ناهار، پنج عضو خانواده که در مقاله با عنوان خانواده‌ی A معرفی شده‌اند، ظاهرا سالم بودند؛ اما اواخر همان روز، یکی از آن‌ها که زن ۶۳ ساله‌ای بود، دچار تب و سرفه شد و به بیمارستان مراجعه کرد و در آ‌جا آزمایش او برای ویروس کرونا مثبت شد. طی دو هفته، نتیجه‌ی آزمایش ویروس کرونا ۹ فرد دیگری مثبت شد که در همان طبقه‌ی رستوران گوانگ‌ژو غذا خورده بودند. چهار نفر از خویشاوندان بیمار اولیه (زن ۶۳ ساله) بودند که البته ممکن است در خارج از رستوران آلوده شده باشند؛ اما به‌نظر می‌رسد برای پنج نفر دیگر رستوران منبع ویروس بوده باشد.

دیاگرام نحوه‌ی چیدمان میزهای رستوران و جریان هوای سیستم تهویه مطبوع در یکی از مکان‌های شیوع ویروس کرونا در گوانگ‌ژو در چین. دایره‌های قرمز نشان‌دهنده‌ی محل نشستن افرادی است که بعدا دچار بیماری شدند. دایره‌ی قرمزی که با رنگ زرد پر شده است، نشان‌دهنده‌ی بیمار اولیه (بیمار صفر) است

میز خانواده‌ی A در سمت غربی اتاق غذاخوری ۱۳۹ مترمربعی و در میان میزهای دو خانواده‌ی نامرتبط B و C قرار داشت که آن‌ها نیز در حال خوردن ناهار بودند‌. خانواده‌ی B و A به‌مدت ۵۳ دقیقه با یکدیگر هم‌پوشانی زمانی داشتند و سه عضو آن (یک زن و شوهر و دخترشان) بیمار شدند. خانواده‌ی C در میز دیگری کنار خانواده‌ی A در همان طرف اتاق حضور و ۷۳ دقیقه هم‌پوشانی زمانی داشتند و دو نفر از اعضای آن (یک مادر و دخترش) بیمار شدند.

یک واحد تهویه‌ی مطبوع کنار خانواده‌ی C هوا را در جهت جنوبی به‌سمت هر سه میز می‌دمید. احتمالا مقداری از هوا با برخورد به دیوار به‌سمت خانواده‌ی C برمی‌گشت. ازآ‌جاکه ویروس کرونا هنوز چندان فراتر از ووهان پراکنده نشده بود، مقام‌های بهداشت عمومی توانستند تماس‌های اخیر خانواده‌های B و C را ردیابی و مشخص کنند آن رستوران، تنها مکان احتمالی بوده که آن‌ها در آن با ویروس برخورد کرده‌اند.

پژوهشگران در این مقاله نگفته‌اند افراد دیگری که دچار ویروس نشدند، از اعضای خانواده‌ی سه خانواده‌ی آلوده یا مشتریان ۱۲ میز دیگر بودند. این ۷۳ نفر ۱۴ روز قرنطینه بودند و علائمی در آن‌ها بروز نکرد. پژوهشگران در مقاله‌ی خود می‌نویسند:

نتیجه می‌گیریم در این شیوع، انتقال قطرات به‌وسیله‌ی سیستم تهویه‌ی مطبوع تقویت شده بود. عامل مهم برای عفونت، جهت جریان هوا بود.

هاروی فینبرگ هدایت کمیته‌ی دائمی بیماری‌های عفونی نوظهور و تهدیدهای سلامتی قرن ۲۱ را در آکادمی‌های ملی علوم، مهندسی و پزشکی برعهده دارد. وی گزارش یادشده را بحث‌برانگیز و آموزنده توصیف می‌کند و می‌گوید رستوران‌ها باید به جهت جریان هوا درزمینه‌ی چینش میزها توجه کنند. فینبرگ پیشنهاد می‌کند برای از‌بین‌بردن ذرات معلق ویروس، می‌توان لامپ‌های فرابنفش میکروب‌کش نصب کرد. به‌گفته‌ی او، نتایج این مقاله نه‌فقط درباره‌ی رستوران‌ها و اماکن سرگرمی، بلکه درباره‌ی فضایی کاربرد دارد که در آن کار می‌کنیم و و در چیدمان فضا باید به این مسئله توجه کرد.