داروهای امیدبخش آلزایمر بار دیگر در آزمایش‌های نهایی شکست خورد
دو داروی آزمایشی کاندیدا در پیشگیری یا کاهش پیشروی زوال عقل در مطالعه‌ای متشکل‌از افرادی که ازنظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آلزایمر در جوانی بودند، با شکست مواجه شد. هدف از این مطالعه نشان دادن این موضوع بود که اگر درمان قبل از ظهور علائم آغاز شود، می‌توان بیماری آلزایمر را متوقف کرد. شرکت‌کنندگان بهترین کاندیداهایی بودند که دانشمندان می‌توانستند آن‌ها را پیدا کنند: آن‌ها هنوز سالم بوده اما دارای جهش ژنتیکی نادری بودند که موجب می‌شد در آینده به زوال عقل مبتلا شوند.
به‌طور متوسط، شرکت‌کنندگان به‌مدت ۵ سال و به‌صورت ماهیانه، یکی از دو داروی آزمایشی را به‌شکل تزریق یا انفوزیون دریافت می‌کردند و هرسال نیز تحت آزمایش خون، اسکن مغز، نمونه‌گیری از مایع نخاعی و آزمون‌های شناختی قرار می‌گرفتند. داروهای مورد آزمایش، کاری درجهت کاهش یا توقف زوال شناختی در این شرکت‌کنندگان نکرد و امید دانشمندان بر باد رفت. دکتر راندال باتمن، عصب‌شناس دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس و پژوهشگر اصلی مطالعه گفت که وقتی برای اولین‌بار داده‌ها را دید، شوکه شد. دانشمندان دیگر نیز چنین گفتند که نتایج عمیقا ناامیدکننده بوده اما ممکن است مشکل قابل‌حل باشد: شاید مقدار داروها کم بوده یا شاید آن‌ها را باید به بیماران جوان‌تری داد.
داده‌های حاصل از این مطالعه که مطالعه‌ی DIAN-TU نامیده می‌شود، هنوز درحال تجزیه‌و‌تحلیل است و قرار است در کنفرانس‌های علمی در وین و آمستردام ارائه شود. مطالعه‌ی مذکور کوچک بود و تنها ۱۹۴ شرکت‌کننده در آن حضور داشتند. ۵۲ نفر از شرکت‌کنندگان دارویی به نام گنتنروماب را که شرکت سازنده‌ی آن روشه بود، دریافت کردند و همین تعداد نیز داروی سولانزوماب را دریافت کردند که به‌وسیله‌ی شرکت ایلای لی‌لی ساخته شده بود. بیشتر شرکت‌کنندگان هیچ‌گونه علائمی نداشتند و تعداد کمی از آن‌ها دچار علائم اولیه بسیار خفیفی بودند. درحدود ۴۰ عضو یک خانواده نیز به‌عنوان گروه مقایسه درنظر گرفته شدند و هیچ دارویی دریافت نکردند. داوطلبان این مطالعه حامل جهش‌های ژنی بودند که موجب تولید بیش‌ازحد آمیلوئید می‌شود؛ پروتئینی که به شکل پلاک‌های محکمی در مغز تجمع پیدا می‌کند. همین کافی است تا فرد دچار بیماری آلزایمر شود. داروهای آزمایشی به آمیلوئید حمله کردند و دانشمندانی نظیر دکتر باتمن امیدوار بودند این داروها بتوانند از زوال شناختی پیشگیری کنند.
شرکت‌کنندگان حاضر در مطالعه‌ی DIAN-TU جوان‌تر از بیماران معمول آلزایمر بودند و هنوز دچار ناهنجاری‌های دیگر مغزی مانند سکته‌ی کوچک نشده بودند. موفقیت در این کارآزمایی که پژوهشگران به آن امید زیادی بسته بودند، می‌توانست نشان دهد که غلبه بر آلزایمر ممکن است. دکتر دانیل اسکورونسکی مدیر ارشد علمی شرکت ایلای لی‌لی این آزمایش را آزمایشی جسورانه خواند که به‌علت نیاز شدید این گروه از بیماران به یافتن درمانی برای آلزایمر طراحی شده بود.
تعداد معدودی از متخصصان می‌خواهند این فرضیه را که پلاک‌های آمیلوئید مغز با بیماری آلزایمر ارتباط تنگاتنگی دارد، کنار بگذارند. اکنون شرکت‌ها و پژوهشگران دانشگاهی باید با سوالی نگران‌کننده روبهرو شوند: آیا زمان آن فرا نرسیده است که تاکید روز توسعه‌ی داروهای ضدآمیلوئیدی را برای درمان بیماری آلزایمر کنار بگذاریم؟
مطالعات مربوط به داروهای ضدآمیلوئید در افراد سالخورده‌تر هنوز ادامه دارد. دانشمندان درحال آزمایش داروها در گروه دیگری مشابه با گروه مورد آزمایش در مطالعه‌ی DIAN-TU هستند: خانواده‌ی بزرگی در کلمبیا که آن‌ها نیز دارای جهش ژنتیکی هستند که منجر به بروز آلزایمر زودهنگام می‌شود. اما تاکنون آزمایش‌های داروهای ضدآمیلوئید بارها و بارها شکست خورده است. شرکت‌های دارویی مختلف میلیاردها دلار صرف این داروها کرده‌اند و برخی نیز مانند شرکت فایزر کلا از این رقابت خارج شده‌اند.
بسیاری از پژوهشگران می‌گویند هنوز آماده‌ی تسلیم‌شدن نیستند. آن‌ها خاطرنشان می‌کنند که این بیماری همیشه به یک شکل پیشرفت می‌کند: آمیلوئید در مغز تجمع پیدا می‌کند و سپس پروتئینی کلاف‌گونه به نام تائو ظاهر می‌شود و نورون‌ها می‌میرند. رونالد پترسن، مدیر مرکز پژوهشی بیماری آلزایمر در کلینیک مایو می‌گوید:
آمیلوئید و تائو بیماری را تعریف می‌کنند. حمله نکردن به آمیلوئید مفهومی ندارد.
دکتر ریچارد هودز، مدیر موسسه‌ی ملی پیری گفت هنوز مشخص نیست که دو داروی آزمایشی در مطالعه تا چه حد آمیلوئید مغز شرکت‌کنندگان را پاک کرده‌اند. این موضوع نیاز به تجزیه‌و‌تحلیل بیشتری دارد. این موسسه اعتبار مالی مطالعه‌ی دیگری را تامین کرده است که روی افراد دارای جهش‌های ژنتیکی نادر انجام می‌شود. در این آزمایش، درمان با داروهای ضدآمیلوئید زودتر آغاز می‌شود؛ شاید دهه‌ها پیش از زمان مورد انتظار بروز علائم آلزایمر در شرکت‌کنندگان. با این حال، دکتر هودز گفت که پژوهشگران باید اهداف دارویی دیگر را نیز مد نظر قرار دهند.
داروهای آلزایمر که درحال حاضر در آزمایش‌های مرحله‌ی سوم قرار دارند، عمدتا داروهای ضدآمیلوئید هستند. اما مطالعاتی نیز درحال انجام است که در آن‌ها روش‌های جدید پیشگیری و درمان آلزایمر مورد آزمایش قرار می‌گیرد. دکتر هودز در این رابطه توضیح داد:
از ۴۶ کارآزمایی دارویی، ۳۰ مورد اهدافی به جز آمیلوئید دارند. ما به‌خوبی در مسیر اهداف بالقوه‌ی دیگر قرار داریم.
در دانشگاه واشنگتن در سنت لوییس، دکتر باتمن حتی با اینکه از تاریخچه‌ی تیره‌و‌تار مطالعات آلزایمر خبر دارد، هنوز تحت‌تاثیر شوک ناشی‌از عدم موفقیت آزمایش است. به‌گفته‌ی او، هرچند تاکنون ۳۰۰ آزمایش در این زمینه با شکست روبهرو شده است و احتمال موفقیت آزمایش آن‌ها نیز زیاد نبوده است، او به نتایج آزمایش امیدوار بوده است. او درمورد شرکت‌کنندگانی که قرار است در آینده دچار این وضعیت مهلک شوند، نگران است. چهار دارو برای کاهش شدت زوال وجود دارد، اما هیچ‌کدام نمی‌توانند روند بیماری آلزایمر را تغییر دهند. او گفت:
ما در حال حاضر چیزی برای درمان این افراد نداریم.
پژوهشگران حتی روشی سریع برای اطلاع‌رسانی به شرکت‌کنندگان در آزمایش ندارند. آن‌ها برای اعلان خبر عدم موفقیت آزمایش ابتدا باید تایید یک هیئت بازبینی را بگیرند که فرایندی زمان‌بر است. جودی مارتین فینچ، سخنگوی دانشگاه گفت تماس با هر یک از شرکت‌کنندگان ممکن نیست. درعوض، دانشگاه اخیرا خبرنامه‌ای را در وب‌سایت دانشگاه منتشر کرده است. مارتی ریزویگ ۴۱ ساله که در دنور زندگی می‌کند، به‌تازگی ازطریق یک گروه فیسبوک متشکل‌از افرادی که دچار جهش‌های ژنتیکی هستند که منجر به آلزایمر می‌شود، از نتایج با خبر شد. پرستاری به‌مدت ۵ سال برای انفوزیون داروی سولانزوماب به خانه‌ی او می‌آمد و او سالی یک‌بار به دانشگاه واشنگتن می‌رفت تا آزمایش‌های بالینی و شناختی را انجام دهد. او و همسرش وقتی نتایج را دیدند، با بهت سکوت کردند. میانگین سن آغاز بیماری آلزایمر در خانواده‌ی او ۴۷ سالگی است. آقای ریزویگ گفت:
ما خیلی امیدوار بودیم. بخش ویران‌گر آن برای من این است که واقعا امیدوار بودم این داروها بتوانند جهان را تغییر دهد.
نظرات