پرتره‌های ژنتیکی؛ مهر تأییدی بر نقش DNA در شکل ظاهری افراد

پرتره‌های ژنتیکی، پروژه‌ای است که در آن، عکاس از اعضای خانواده پرتره می‌گیرد و تصاویر آن‌ها را با هم ادغام می‌کند و در نهایت به تصاویر خیره‌کننده‌ای منجر می‌شود. اولریک کولت طراح گرافیک و عکاس معروف از شهر کبک کانادا است. او که خالق این پروژه‌ی منحصر‌به‌فرد است، آن را برای نشان دادن قدرت ژنتیک در تعیین شکل‌ ظاهری افراد یک خانواده ایجاد کرده است. تماشای آثار کولت، به سوالاتی اساسی در مورد هویت انسان منجر می‌شود. ما که هستیم؟ از کجا آمد‌ه‌ایم؟ اعضای یک خانواده چقدر به یکدیگر شباهت دارند و تفاوت آن‌ها با یکدیگر چیست؟ نقش ژنتیک در شکل ظاهری فرد چگونه مشخص می‌شود؟ اولریک با این تصاویر، شباهت‌های ژنتیکی بین اعضای مختلف یک خانواده را جست‌وجو می‌کند.

اولریک می‌گوید:

من این پروژه را در سال ۲۰۰۸ آغاز کردم و هر روز این چالش را با تصاویر خودم انجام می‌دادم. سپس هنگام ویرایش عکس پسر ۷ ساله‌ام در فتوشاپ، به‌صورت تصادفی ایده‌ی جالبی به ذهنم رسید و تصاویری از خودمان را درکنار یکدیگر قرار دادم و چیز کاملا متفاوتی را امتحان کردم. من در آن زمان آن عکس را در فلیکر که یک شبکه‌ی اجتماعی اشتراک‌گذاری تصویر مخصوص عکاسان است، منتشر و واکنش‌های بسیار خوبی دریافت کردم. بنابراین تصمیم گرفتم این پروژه را با افراد دیگری مانند خانواده و دوستان و سپس دیگران نیز امتحان کنم.

(برای مشاهده‌ی تصاویر در ابعاد اصلی، روی آن‌ها کلیک کنید)

جزئیات زیادی در عکس‌های اولریک کولت وجود دارد. او در این زمینه به این مسئله اشاره کرد که به مرور زمان در مورد چگونگی انتخاب بهترین نور و بهترین زاویه برای سوژه، چیزهای زیادی آموخته است. کولت همچنین عنوان کرد که مهم است تمام مراحل عکاسی، توسط خود او انجام شود تا جزئیات موجود در تصاویر را کشف کند و به نتیجه‌ی دلخواه خود برسد.

اولریک دانشمند نیست؛ اما تجربه‌ی او در عکاسی از خانواده‌ها، چشم او را به جلوه‌های متفاوتی از DNA باز کرده است. او می‌گوید:

من در طول این مسیر، چند واقعیت عمومی نیز درباره‌ی ژنتیک آموختم؛ اما راهی برای اثبات آن ندارم. برای مثال به من گفته شده است که دختران از نظر شباهت، بسیار شبیه مادربزرگ پدری خود هستند.

DNA در تعیین نقش ظاهری افراد، نقش به‌سزایی دارد و تقریبا به‌طور مستقیم از مادر و پدر به فرزند منتقل می‌شود. DNA هر فرد، تمام اطلاعات لازم برای ساختن بدن او را شامل می‌شود و مواردی مانند رنگ چشم، رنگ مو، قد و حتی اندازه‌ی بینی او را تعیین می‌کند. DNA موجود در سلول‌های انسان، برای تعیین این ویژگی‌های فیزیکی و همچنین تعیین بسیاری از ویژگی‌های دیگر نیز کاربرد دارند.

سؤالی که می‌توان در این زمینه مطرح کرد این است که اگر DNA انسان از والدین او منتقل می‌شود و تعیین‌کننده‌ی ظاهر افراد است، ما انسان‌ها چرا به‌طور دقیق شبیه پدر یا مادر خود نیستیم؟

دلیل این مسئله این است که DNA شما مخلوطی از DNA مادر و پدرتان است. به همین دلیل است که برخی از ویژگی‌های جسمی شما ممکن است شبیه مادرتان و برخی دیگر شبیه پدرتان باشد؛ زیرا نیمی از DNA مورد استفاده برای ایجاد بدن را از مادر و نیمی دیگر را از پدر به ارث می‌برید. بااین‌حال ژن‌های مردانه بسیار قوی‌تر از ژن‌های زنانه هستند و به این علت، معمولا تأثیر برجسته‌تری دارند. درنتیجه به‌طور معمول ۴۰ درصد از ژن‌های زنانه و ۶۰ درصد از ژن‌های مردانه فعال هستند. علاوه بر این، بدن زن در دوران بارداری جنین را یک جسم نسبتا بیگانه تشخیص می‌دهد؛ به همین دلیل گاهی به قیمت از دست رفتن ژن‌های زنانه‌ی خود و برای حفظ جنین، مجبور به سازش با ژن‌های پدر می‌شود.

DNA انسان در ۲۳ جفت بسته به‌نام کروموزوم وجود دارد. مادر و پدر، هرکدام ۲۳ کروموزوم به فرزند اهدا می‌کنند که با جفت شدن آن‌ها، ۲۳ کروموزوم کامل به انسان تعلق می‌گیرد. در این ۲۳ جفت کروموزوم، بخش‌های خاصی وجود دارد که ویژگی‌های مختلف جسمی را تعیین می‌کنند. آن بخش‌هایی از DNA که شامل اطلاعاتی است که خصوصیات فیزیکی شما را تعیین می‌کند، ژن نامیده می‌شود. ازآنجاکه انسان دو جفت کروموزوم دارد، دو جفت ژن نیز خواهد داشت. این جفت ژن، ویژگی‌ها یا صفات جسمی خاص انسان را تعیین می‌کنند.

ژن‌هایی که شما درحال‌ حاضر دارید، ژنوتیپ شما را تشکیل می‌دهند. این ژنوتیپ شکل ظاهری شما را تعیین خواهد کرد که به آن فنوتیپ گفته می‌شود. ژن‌ها می‌توانند به دو شکل یا آلل متفاوت وجود داشته باشند؛ یک ژن می‌تواند غالب یا مغلوب باشد. ازآنجاکه شما برای هر صفت یک ژن از مادر و یک ژن از پدر خود دریافت می‌کنید، ممکن است ترکیبی از ژن‌های غالب و مغلوب را به ازای هر صفت داشته باشید. هنگامی که هر دو شکل یک ژن یکسان باشد (یا هر دو نوع غالب یا هر دو مغلوب باشند) گفته می‌شود که برای ویژگی مدنظر، هموزیگوت هستید. اگر یک ژن غالب و یک ژن مغلوب داشته باشید، برای آن ویژگی، هتروزیگوت هستید. شکل غالب یک ژن همیشه برنده خواهد بود؛ درحالی‌که فرم مغلوب یک ژن فقط در صورت داشتن دو شکل مغلوب برنده می‌شود. مطالب ذکرشده، قوانین کلی نحوه‌ی وراثت صفات از والدین شما هستند. بااین‌حال استثناهای زیادی در این قاعده وجود دارد که امروزه هنوز توسط دانشمندان در حال کشف است.

با وجود اهمیت بیولوژیکی و اجتماعی فراوان، همچنان اساس ژنتیکی تغییر در شکل ظاهری انسان به‌خوبی درک نشده است. دوقلوهای یکسان تمام ژن‌های یکدیگر را دارند و از شباهت جسمی قابل توجهی برخوردار هستند؛ همچنین اقوام دورتر نسبت به افراد نزدیک فامیل، شباهت کم‌تری با ما دارند. این تغییر در درجه‌ی شباهت خانوادگی، نشان‌دهنده‌ی این است که بسیاری از ژن‌ها بر شکل ظاهری افراد تأثیر می‌گذارند. اندازه و شکل بدن، رنگدانه‌سازی (مو، پوست و چشم)، ویژگی‌های صورت، جنس مو، طاسی و سفیدی مو و... از مواردی است که DNA انسان در تعیین آن‌ها نقش مهمی دارد.

آیا شما در خانواده‌ی خود کسی را دارید که شباهت بسیاری با شما داشته باشد؟ نظر خود را با ما و دیگر کاربران زومیت به اشتراک بگذارید.