دوازده فایده و زیان موادغذایی تراریخته را بشناسید

موادغذایی اصلاح‌شده‌ی ژنتیکی را اغلب به‌عنوان تراریخته (GMO) می‌شناسند. در اصلاح ژنتیکی مدرن، گیاهان دربرابر آفت‌کش‌ها و علف‌کش‌ها مقاومت نشان می‌دهند و با تغییرات وضعیت محیطی سازگار می‌شوند.

مزیت اصلی غذاهای اصلاح‌شده‌ی ژنتیکی یا تراریخته این است که دسترسی جمعیت بیشتری را به موادغذایی فراهم می‌کند. بنابر گزارش مؤسسه‌ی آکسفام، در‌حال‌حاضر به‌ازای هر فرد ۲۰ درصد کالری غذایی بیشتری درمقایسه‌با کالری موردنیاز در جهان تولید می‌شود.

بااین‌حال، موادغذایی تراریخته با زیان‌ها و معایبی هم همراه هستند. بررسی‌های پژوهشگران دانشگاه براون نشان داده در غذاهای تراریخته، پروتئین‌هایی وجود دارد که پیش‌ازاین، انسان‌ها استفاده نمی‌کرده‌اند. ازاین‌رو، استفاده از این نوع موادغذایی می‌تواند واکنش‌های آلرژیک را افزایش دهد. از سال ۱۹۹۹، میزان حساسیت غذایی در کودکان از ۳.۴ به ۵.۱ درصد افزایش پیدا کرده است. درادامه، برخی از مزایا و معایب موادغذایی تراریخته را معرفی خواهیم کرد.

به‌هرحال، در نگاهی خوش‌بینانه و به دور از درنظرگرفتن منافع اقتصادی، موادغذایی تراریخته برپایه‌ی هدفی به‌منظور افزایش بهبود کیفیت زندگی بشر تولید شده‌اند. این دسته از محصولات غذایی چه مزایایی می‌توانند داشته باشند؟

وقتی مقدار محصول پیش‌بینی‌پذیر باشد، به‌همان نسبت عرضه‌ی موادغذایی هم پیش‌بینی‌پذیر می‌شود. این قدرت پیش‌بینی باعث می‌شود کمبود غذا در دیگر نقاط جهان به سطح کمتری کاهش پیدا کند و جمعیت بیشتری تغذیه شوند.

اصلاح ژنتیکی در موادغذایی تراریخته چیزی بیشتر از مقاوم‌سازی محصولات کشارزی دربرابر آفات و وضعیت آب‌وهوایی است. به‌دنبال این اصلاح ژنتیکی، ویتامین‌ها و موادمعدنی موجود در موادغذایی هم می‌توانند افزایش پیدا کنند. ازاین‌رو، در آینده افراد به حجم غذای کمتری نیاز پیدا خواهند کرد. سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد اعلام کرده که برنج تراریخته از ویتامین A بیشتری برخوردار است که همین امر به رفع کمبود ویتامین در سطح جهانی کمک کرده است.

درواقع، موادغذایی تراریخته به‌همراه افزایش کیفیت طبیعی غذا عمر بیشتری دارند و برای حفظ تازگی آن‌ها به استفاده از مواد نگه‌دارنده نیازی نیست. باتوجه‌به گزارش Environmental Nutrition، برخی از نگه‌دارنده‌ها عامل ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان و بیماری‌های قلبی و حساسیت هستند.

با استفاده از اصلاح ژنتیکی، طی فرایندی می‌توان پروتئین‌ها و واکسن‌های خاصی درکنار دیگر محصولات دارویی تولید کرد. چنین روندی می‌تواند روش‌های ارزان‌تری برای بهبود سلامت شخصی ارائه دهد و تغییراتی در نحوه‌ی مصرف دارو برای بیماران را فراهم کند. برای مثال، تصور کنید شامی که می‌خورید، نقش تزریق واکسن کزاز را برایتان ایفا کند.

در اصلاح ژنتیکی، می‌توان رنگ موادغذایی را تغییر یا بهبود داد و به‌دنبال آن، ظاهر مطلوب‌تری به غذا بخشید. هرچه رنگ غذا شدیدتر باشد، مغز درک بیشتری درمقایسه‌با طعم آن پیدا می‌کند. برای مثال، قرمزترشدن ماده‌ی غذایی باعث می‌شود شیرین‌تر از حالت معمول به‌نظر برسد؛ حتی اگر میزان شیرینی آن فرقی نکرده باشد. افزون‌براین، موادغذایی دارای رنگ روشن مغذی‌تر هستند.

ازآنجاکه موادغذایی تراریخته عمر طولانی دارند، امکان حمل‌و‌نقل آن‌ها در فواصل طولانی‌تر آسان‌تر خواهد بود. چنین قابلیتی کمک می‌کند مازاد موادغذایی منطقه‌ای به منطقه‌ی دیگر منتقل شود و مشکل کمبود غذا ایجاد نشود. همچنین، استفاده از غذاهای تراریخته زباله‌های ناشی از موادغذایی را در کشورهای در‌حال‌توسعه کاهش می‌دهد و گرسنگی را کمتر می‌کند.

آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی می‌توانند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به خاک‌های کشاورزی وارد کنند. دراین‌میان، کشاورزانی که محصولات غذایی تراریخته را پرورش می‌دهند، به استفاده از کودهای شیمیایی نیازی ندارند و خاک زمین آن‌ها این امکان را دارد تا موادمغذی خود را بازیابی کند.

هر سکه‌ روی دیگری هم دارد. دست‌کاری‌های ژنتیکی همیشه هم پیامدهای کاملا مطلوبی ندارند و حتی در مواقعی می‌توانند اثر منافع اثبات‌شده را هم کم‌رنگ کنند. بااین‌حال، موادغذایی تراریخته چه زیان‌هایی ممکن است داشته باشند؟

پژوهش‌های دانشگاه ایالتی آیووا نشان داده موادغذایی تراریخته، شامل آنتی‌بیوتیک‌ها و دیگر ترکیبات ضدمیکروبی، اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها و دیگر داروها را کاهش می‌دهند. ازآنجاکه این موادغذایی حاوی مقادیر بسیار کمی آنتی‌بیوتیک هستند، درمقایسه‌با دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت ایجاد و روند درمان بعضی از بیماری‌ها را دشوارتر می‌کنند.

محصولات تراریخته بذرهای تراریخته هم ایجاد می‌کنند؛ حتی دراین‌میان، امکان گرده‌افشانی بین محصولات تراریخته و غیرتراریخته هم وجود دارد. ازاین‌رو، کشاورزانی که این محصولات را پرورش می‌دهند، مسئولیت‌های قانونی بیشتری دارند؛ زیرا ممکن است این گرده‌افشانی بین محصول زمین آن‌ها با محصول زمین مجاور انجام شود.

محصولات کشاورزی همسایگانی با عنوان علف‌های هرز دارند. بنابراین، امکان وقوع مهاجرت ژنتیکی وجود دارد. وقتیژن‌ها از محصولی مقاوم دربرابر آفت‌کش به علف‌های هرز می‌رسند، چه اتفاقی می‌افتد؟ انجام تعاملاتی در سطح سلولی می‌تواند به شکل‌گیری عواقب پیش‌بینی منجر نشده شود. به‌عنوان مثال، در‌حال حاضر ده‌ها گونه علف هرز وجود دارد که به ماده‌ی علف‌کش آترازین مقاوم هستند.

در‌حال‌حاضر، تنها ۶ شرکت بازار موادغذایی تراریخته را در سطح هسته‌ای کنترل می‌کنند. ازآنجاکه بیشتر موادغذایی تراریخته از ذرت یا گندم یا سویا تولید می‌شوند، این موادغذایی در اولویت تولید این شرکت‌ها قرار دارند. بیش از ۵۰ درصد تولیدکنندگان بذرهای تراریخته به‌منظور حفاظت از سود مالی خود، هرگونه تحقیق درباره‌ی محصول نهایی را ممنوع اعلام کرده‌اند.

طی نتایج مقاله‌ای که دوبار منتشر شده و یک‌بار رد شده، محصولات کشاورزی مقاوم به آفت‌کش‌ها خطر ابتلا به سرطان را به‌طور درخورتوجهی در موش‌ها افزایش می‌دهد. هرچند اطلاعات این پژوهش محدود بوده، این نتیجه درحد گسترده اعلام شده و این ذهنیت را در سطح عموم ایجاده کرده است که موادغذایی تراریخته به‌صورت بالقوه خطرناک هستند.

مزایا و معایب غذاهای تراریخته می‌تواند جرقه‌ی شروع بحثی جنجالی باشد. مزیت اصلی تولید این نوع محصول افزایش دسترسی مردم جهان به موادغذایی است؛ بااین‌حال تولید غذای بیشتر نباید به قیمت به‌خطرانداختن سلامت افراد تمام شود. درضمن، همه‌ی ما این حق را داریم که از نحوه‌ی تولید غذایی که می‌خوریم، آگاهی کافی داشته باشیم.

از دیدگاه شما مزایای غذاهای تراریخته می‌تواند معایب آن را پوشش دهد؟