تفاوت صفحه نمایش‌های اولد در تلویزیون و گوشی‌های هوشمند

فناوری OLED یا دیود ارگانیک گسیل دهنده‌ی نور، بهترین پیشرفت در فناوری صفحه نمایش از زمان عرضه‌ی LCD است. غلظت رنگ مشکی در این نوع از صفحه نمایش‌ها کیفیتی را ایجاد کرده که از ال‌سی‌دی‌های سنتی بسیار فرا‌تر است، همچنین فناوری اولد برخلاف صفحه نمایش‌های بر پایه‌ی ال‌سی‌دی نیاز به نور پس‌زمینه ندارد؛ بنا‌بر‌این صفحه نمایش‌هایی که از این فناوری بهره می‌برند بی‌نهایت باریک هستند. از مزایای دیگر فناوری اولد استفاده از آن‌ها در ابعاد بسیار کوچک تا  بسیار بزرگ است.

در ‌حال ‌حاضر بسیاری از گوشی‌های هوشمند پرچم‌دار از صفحه نمایش‌های اولد استفاده می‌‌کنند. از جمله تولید‌کنندگان مهم صفحه نمایش‌های اولد گوشی‌های هوشمند سامسونگ است؛ نه‌تنها این شرکت از این صفحه‌نمایش‌ها برای گوشی‌های میان‌رده و بالارده‌ی نسخه‌‌های مختلف گلکسی خود استفاده می‌کند، بلکه گوشی‌های اپل آیفون x (آیفون۱۰)، گوگل پیکسل ۲، وان‌پلاس 5 تی و دیگر گوشی‌ها نیز از جمله استفاده‌کنندگان صفحه‌نمایش‌های اولد این شرکت هستند.

اخیرا عملکرد خوب صفحه‌نمایش‌های اولد نظر مثبت منتقدان را به خود جلب کرده‌ است. در‌حال‌حاضر شرکت ال‌جی دیسپلی تنها تولید‌کننده‌ی صفحه نمایش‌های اولد با ابعاد بزرگ برای تلویزیون‌ها است؛ این صفحه نمایش‌ها علاوه بر استفاده در تلویزیون‌ ال جی اولد در محصولات شرکت‌هایی نظیر سونی، پاناسونیک و فیلیپس نیز استفاده می‌شوند.

شرکت ال‌جی همچنین صفحه نمایش‌های اولد با ابعاد کوچک نظیر ابعاد گوشی‌های هوشمند نیز تولید می‌کند که یکی از محبوب‌ترین مدل گوشی‌های هوشمند مجهز به صفحه نمایش اولد این شرکت، گوشی گوگل پیکسل ۲ ایکس‌ال است؛ اما صفحه نمایش این گوشی با مشکلاتی مانند کیفیت پایین و سوختن موضعی پیکسل‌ها مواجه است، در صورتی‌ که در صفحه نمایش‌های اولد رقیب هم‌وطن این شرکت یعنی سامسونگ چنین مشکلاتی مشاهده نشده است. در عوض در بخش تلویزیون، تلویزیون‌های اولد ال‌جی به‌طور گسترده‌ای مورد ستایش قرار گرفته‌اند، این در‌حالی است ‌که سامسونگ از سال ۲۰۱۳ تلویزیون اولد نفروخته است.

آیا صفحه‌نمایش‌های اولد تلویزیون و گوشی متفاوت هستند؟ می‌توان گفت بله و خیر. اگر‌چه فناوری و روند کار مشابه است؛ اما مواد مورد استفاده در ساخت، نحوه‌ی تولید و بسیاری موارد دیگر حاکی از تفاوت‌های قابل‌ توجهی است.

هر‌ دو شرکت سامسونگ و ال‌جی در‌مورد پنل‌های امولد و پی‌اولد صحبت می‌کنند، امولد و پی‌اولد روش‌هایی برای توصیف قطعات مختلف صفحه نمایش اولد هستند.

ماتریکس فعال (Active Matrix) در ‌واقع چگونگی عملکرد هر عدد از پیکسل‌های اولد را توصیف می‌کند. یک صفحه نمایش اولد با ماتریکس منفعل برای ابزار‌های پوشیدنی در حوزه‌ی تناسب اندام مناسب است، اما هر دستگاه دیگری که برای تماشای ویدئو استفاده می‌شود نیاز به صفحه‌نمایش با ماتریکس فعال دارد، بدین‌ترتیب می‌توان گفت در همه‌ی تلویزیون‌ها و گوشی‌های هوشمند صفحه‌نمایش‌ از نوع ماتریکس فعال به‌‌کار رفته است. از آنجایی که تمامی صفحه‌نمایش‌های استفاده شده در گوشی‌های هوشمند از نوع ماتریکس فعال هستند، استفاده‌ی سامسونگ از پیشوند AM در صفحه‌نمایش‌های اولد خود به‌عنوان AMOLED مانند این است که صفحه‌نمایش‌های ال‌سی‌دی را هم AMLCD نامید، بنا‌بر‌این استفاده از این پیشوند غیر ضروری به نظر می‌رسد یا احتمالا این کار یک ترفند بازاریابی از جانب سامسونگ است.

حرف P در بازاریابی شرکت ال‌جی به معنای پلاستیک است. در‌واقع ماده‌ی اصلی صفحه‌نمایش‌های اولد پلاستیک است، البته قسمت قابل‌ لمس بیرونی از جنس شیشه است. پلاستیک سبک‌تر است و برای گوشی‌ها کارایی بهتری ایجاد می‌کند، پلاستیک به صفحه نمایش این قابلیت را می‌دهد که به راحتی خم شود، به‌ همین دلیل شرکت سامسونگ و ال‌جی از آن استفاده می‌کنند.

مهم‌ترین چیزی که باید بدانید این است که فناوری ساخت همه‌ی پی‌اولد‌ها قرار نیست شبیه فناوری امولد باشد یا با‌لعکس؛ اما امروزه اکثر نمایشگر‌های اولد هر دوی آن‌ها را شامل می‌شود.

به‌این‌ترتیب، شرکت سامسونگ و ال‌جی می‌توانند نمایشگر گوشی‌های اولد جدید خود را اولد، پی‌اولد، امولد یا حتی پی‌امولد بنامند.

هر نمایشگر از عناصر تصویری کوچکی به‌نام پیکسل تشکیل شده است. بدین‌ترتیب، هر پیکسل از ساب‌پیکسل‌هایی تشکیل شده که معمولا هرکدام از آن‌ها شامل رنگ‌های اصلی قرمز، سبز و آبی هستند. این بزرگ‌ترین تفاوت در میان انواع مختلف نمایشگر‌های اولد است.

سامسونگ در گوشی‌ها و تعداد محدودی از تلویزیون‌های اولد، از مواد اولد قرمز، سبز و آبی برای ایجاد ساب‌پیکسل‌ها استفاده می‌کند.

هر ساب‌پیکسل با فشرده‌سازی یک اولد RGB آغاز می‌شود که ۱- نور سفید را ایجاد می‌کند، ۲- فیلتر‌های رنگی ایجاد می‌کند، ۳- اجازه می‌دهد تنها رنگ مورد‌نظر ساب‌پیکسل عبور کند و رنگ قرمز، سبز و آبی را خلق کند، ۴- ساب‌پیکسل چهارم فیلتر رنگی ندارد که این موضوع به نور سفید اجازه می‌دهد به ترکیب رنگ و روشنایی تصویر کمک کند.  

ال‌جی بر‌خلاف سامسونگ در محصولات خود از اولد قرمز، سبز و آبی برای ایجاد ساب‌پیکسل‌ها استفاده نمی‌کند. به جای آن، از یک RGB فشرده برای خلق نور سفید استفاده می‌کند، سپس با استفاده از فیلتر‌های رنگی، رنگ‌های قرمز، سبز، آبی و سفید را ایجاد می‌کند.

به بیانی دیگر، در نمایشگر‌های اولد ال‌جی، همه‌ی ساب‌پیکسل‌ها سفید هستند، سپس یک فیلتر رنگی در بالا مشخص می‌کند که ببینده چه قسمتی از آن رنگ سفید را ببیند. برای چند سال اول اولد‌های ال‌جی از فشرده‌سازی رنگ‌های آبی و زرد استفاده می‌کردند. طبق گفته‌ی ال‌جی این شرکت درحال‌ حاضر از RGB استفاده می‌کند.

این ممکن است پیچیده به نظر بیاید. بعد از همه‌ی مطالب گفته شده، اگر اولد‌ ال‌جی از رنگ‌های قرمز، سبز و آبی استفاده ‌می‌کند، چرا فقط ساب‌پیکسل‌های قرمز، سبز و آبی نمی‌سازد و فیلتر‌های رنگی ناکارآمد را رها نمی‌کند؟ بر اساس موردی که ال‌جی در گذشته بیان کرده است و نظر کارشناسان فناوری اولد؛ فشرده‌سازی اجازه نمی‌دهد که مواد آبی اولد زودتر از دیگر رنگ‌ها تحت‌تاثیر فرسوده شدن قرار گیرند چرا که این موضوع از ابتدای عرضه‌ی تلویزیون‌های اولد‌ پاشنه‌ی آشیل آن‌ها بوده است.

از آنجایی که هر ساب‌پیکسل مشابه دیگری است، تمام قسمت‌های پنل به میزان یکسانی فرسوده می‌شود. پنل به مرور زمان تاریک‌تر می‌شود؛ اما تغییر رنگ نمی‌دهد. از آن‌جایی که ال‌جی ادعا می‌کند که تلویزیون‌های اولد این شرکت مانند تلویزیون‌های ال‌سی‌دی دارای طول عمر مشابه هستند‌، پرواضح است که دلیلی برای این ادعا وجود دارد.

اولد RGB در مقابل WRGB

تولید این نوع از صفحه‌نمایش‌ها علاوه بر ساده بودن، ارزان‌ نیز است. این موضوع در انواع سایز تلویزیون‌ها یک مسئله‌ی کلیدی است، از آنجایی که ال‌جی تولید پنل‌های با ابعاد بزرگ اولد؛ چیزی که دیگر سازندگان هنوز موفق به انجام آن نشده‌اند را به یک واقعیت تبدیل کرده است، به نظر نمی‌رسد ساخت این پنل‌ها در ابعاد گوشی‌ نیز کار مشکلی باشد؛ زیرا سامسونگ پیش‌تر با ساخت این پنل‌ها برای گوشی‌های هوشمند‌ این موضوع را ثابت کرده است. 

همانطور که انتظار می‌رود، پیکسل‌های روی گوشی به‌مراتب کوچک‌تر از پیکسل‌های روی تلویزیون هستند. دلیل اصلی این موضوع پیچیدگی ساختاری آن‌ها نیست، زیرا ساختار هردوی آن‌ها پیچیده است؛ اما موضوع اصلی چگونگی ایجاد نور در این نوع از پنل‌‌ها است.

اولد از آنجایی که خودش نور را تولید می‌کند یک فناوری تابشی محسوب می‌شود، ال‌ا‌سی‌دی در مقایسه با اولد فناوری پرتوی است. عملکرد اصلی کریستال مایع مسدود کردن نور است که از این طریق سطوح خاکستری را برای ایجاد تصویر آماده می‌کند. یک نور پس‌زمینه‌ی جداگانه که عموما از لامپ‌های ال‌ای‌دی‌ تشکیل شده، این نور را ایجاد می‌کند.

 به‌ دلیل اینکه پیکسل‌های اولد نور را خود تأمین می‌کنند، این پیکسل‌ها هر میزان که کوچک‌تر باشند نور کم‌تری را تولید می‌کنند. البته سازندگان می‌توانند انرژی بیشتری در آن‌ها قرار دهند تا آن‌ها را قوی‌تر کنند؛ اما این خود تبعاتی نظیر کاهش عمر باتری، گرمای بیشتر پنل، ایجاد هاله و به‌‌طور کلی کاهش طول عمر پنل را به ‌دنبال دارد.

برای اجتناب از معضلات گفته شده، صفحه‌نمایش‌های اولد گوشی‌ها اغلب از چینش «پن‌تایل» یا «الماسی» استفاده می‌کنند. این به این معنی است که به‌جای یک شبکه‌ی مربع شکل ساده متشکل از ساب‌پیکسل‌های قرمز، سبز و آبی، تعداد ساب‌پیکسل‌های قرمز و آبی کمتری در مقایسه با سبز وجود دارد. بنابراین برای یک گوشی با رزولوشن 2436×1125 به تعداد 2436×1125 (2740500) ساب‌پیکسل سبز وجود دارد؛ اما تعداد هر کدام از ساب‌پیکسل‌های قرمز و آبی 1370250 است. ساب‌پیکسل‌های قرمز و آبی با ساب‌پیکسل‌های سبز مجاور خود به اشتراک گذاشته می‌شوند که چشم شما به هر حال به آن حساس‌تر است. تصویر زیر چینش پیکسل‌ها در صفحه‌نمایش آیفون X (آیفون ۱۰) اپل را نشان می‌دهد که توسط سامسونگ ساخته شده است. این تصویر ادعای بالا در مورد تعداد ساب‌پیکسل‌ها را تایید می‌کند. این نوع از چینش ممکن است در مواردی نیز تغییر کند.

تصویر بالا نمایی نزدیک از چینش الماسی ساب‌پیکسل‌ها در صفحه‌نمایش اولد آیفون ۱۰ است که توسط سامسونگ ساخته شده است. اگر توجه کنید می‌بینید که چه طور ساب‌پیکسل‌های بسیار کارآمد سبز رنگ با بیشترین تعداد از کوچک‌ترین اندازه در میان دیگر ساب‌پیکسل‌ها برخوردارند، درحالی‌که ساب‌پیکسل‌های آبی با کم‌ترین کارآیی از لحاظ اندازه بزرگ‌ترین ساب‌پیکسل هستند. اگر این ساب‌پیکسل‌ها را به‌گونه‌ای که در اینجا نشان داده شده از فاصله‌ای نرمال ببینید همه‌ی آن‌ها در کنار هم سبب ظاهر شدن رنگ سفید می‌شوند.

تلویزیون‌ها به‌ندرت از این روش استفاده می‌کنند، برای مثال تلویزیون‌های قدیمی پلاسمای سامسونگ از آنجایی که می‌توانند با پیکسل‌های بزرگ‌تر قابل مشاهده باشند از جمله‌‌ی آن‌ها بوده‌اند. این شیوه برای صفحه‌نمایش‌های کوچک و با رزولوشن بالا به‌ دلیل ناتوانی چشم انسان در تشخیص آن‌ها بسیار مناسب است. همچنین تولید آن‌ها برای سازندگان بهره‌وری بالایی دارد.

 اولد بهترین فناوری صفحه‌نمایش حال حاضر و احتمالا آینده‌ی نزدیک در جهان است؛ اگر چه نمی‌توان گفت که این فناوری کاملا بی‌نقص است. مشکلاتی از قبیل وجود هاله در تصویر، روشنایی کم، گستره‌ی پایین رنگ‌ها، بهره‌وری کم و قیمت بالای آن‌ها همگی می‌توانند در آینده بهبود یابند. در چند سال اخیر همه‌ی این مشکلات به‌ طور چشم‌گیری کاهش یافته‌اند؛ بنا‌بر‌این شکی در ادامه‌ی روند بهبودی مشکلات آن‌ها وجود ندارد.

اگر سامسونگ یا یکی دیگر از بازیگران مهم این عرصه وارد فضای تولید تلویزیون‌های اولد شوند، رقابت در این حوزه برای ال‌جی سخت‌تر خواهد شد. به نظر می‌رسد ال‌جی با طراحی WRGB خود تشخیص داده که چگونه هزینه ساخت تلویزیون‌های اولد را به حد‌اقل برساند، امیدواریم در آینده شرکت‌های دیگری را ببینیم که همین کار را انجام می‌دهند. در حوزه‌ی صفحه‌نمایش اولد گوشی‌های هوشمند زمزمه‌هایی درباره‌ی ورود بالقوه‌ی تعدادی از سازندگان دیگر به گوش می‌رسد، به این دلیل که واقعا بعید به نظر می‌رسد که تولید‌کنندگان گوشی‌ دیگر بخواهند از صفحه‌نمایش‌های ال‌سی‌دی روی محصولات پرچم‌دار خود استفاده کنند، زیرا به محض اینکه به کیفیت صفحه‌نمایش‌های اولد خو بگیرید دیگر بازگشت به صفحه‌نمایش‌های با فناوری‌ قدیمی‌تر سخت خواهد بود.