۱۰ اردیبهشت؛ تولد کارل فردریش گاوس تأثیرگذارترین ریاضی‌دان تاریخ

۳۰ آوریل سال ۱۷۷۷ میلادی، کارل فردریش گاوس در شهر برانشویگ در یک خانواده‌ی فقیر و از طبقه‌ی کارگری متولد شد. کارل از کودکی نبوغ خود را بروز داد و همیشه از وی به‌عنوان نابغه از سنین کم یاد می‌شد. گاوس سال ۱۷۹۸ درحالی‌که تنها ۲۱ سال سن داشت، کتاب تحقیق حسابی را نوشت که یکی از مهم‌ترین مرجع‌های ریاضی آن زمان بود و تأثیر بسیار زیادی در شکل‌گیری نظریه‌ی اعداد در ریاضیات داشته است. این کتاب زیربنای آن چیزی است که ما امروزه به‌عنوان نظریه اعداد در ریاضیات مدرن استفاده می‌کنیم.

زمانی که گاوس نوجوان بود و چند سال قبل از نوشتن کتاب مشهورش، هوش بالا و استعداد خارق‌العاده‌اش باعث شد توجه دوک برانشویگ را به خود جلب کند و وی به گاوس کمک کرد تا بتواند وارد دانشگاه فنی برانشویگ شود و تحصیلات آکادمیک را آغاز کند. گاوس در خلال سال‌های ۱۷۹۲ تا ۱۷۹۵ در این دانشگاه و سپس از سال ۱۷۹۵ تا ۱۷۹۸ در دانشگاه گوتینگن به تحصیل پرداخت. در دوران دانشجویی دست به حل بسیاری از مسئله‌های ریاضی زد و مقدمه‌ی کتاب مشهور خود، تحقیق حسابی را فراهم کرد. درحالی‌که هنوز یک نوجوان بود، گاوس به اکتشافات چشمگیری دست یافت که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به روش کمترین مربعات برای اداره داده‌های تجربی اشاره کرد.

در ۳۰ مارس ۱۷۹۶، او در سن ۱۹ سالگی نشان داد که یک ۱۷ضلعی باقاعده، توسط پرگار و خط‌کش نامدرج قابل رسم است تا مشکلی را حل کند که ۲۰۰۰ سال قبل از آن فکر اقلیدس را مشوش کرده بود. گاوس در رساله‌ی دکترا خود قضیه‌ی اساسی جبر را ثابت کرد. این قضیه‌ی مهم اشاره می‌کند که چندجمله‌ای درجه n، با به شمار آوردن ریشه‌های تکراری، دارای n جواب ممکن است.

سال ۱۷۹۹ گاوس ثابت کرد که اعداد مختلط یک میدان بسته‌ی جبری است. این موضوع در آن زمان بسیار اهمیت داشت و از این‌رو قضیه اساسی جبر نام‌گذاری شد. کارل فردریش گاوس تا آخر عمرش سه اثبات دیگر بر قضیه بنیادین جبر ارائه کرد.

گاوس به کمال در اخلاق و انسانیت باور داشت و همچنین فردی بسیار فعال و تلاشگر بود که از وقت خود به بهترین شکل استفاده می‌کرد و همیشه در خدمت علم بود. او بسیار کم به نشر کارهایش می‌پرداخت و از انتشار کارهایی که رسیدگی و ویرایش نشده‌‌اند، سر باز می‌زد. همین موضوع باعث ش کتاب مشهور تحقیق حسابی با چند سال تأخیر منتشر شود. گاوس همیشه شعار کم ولی پربار را در زندگی و کارهای علمی خود به کار می‌گرفت که این شعار نیز از یادگارهای وی است. یکی دیگر از خصوصیات گاوس که شاید بسیاری این خصوصیت را ویژگی منفی وی برشمارند، روابط کاری محدود وی با سایر ریاضیدانان و دانشمندان بود. او بسیار کم  با ریاضیدان دیگر همکاری می‌کرد. به گفته بسیاری، وی در کنار اینکه یک ریاضیدان برجسته بود؛ اما به‌هیچ‌وجه استاد خوبی در ریاضیات نبود. اگرچه گاوس چند دانشجو را پذیرفت ولی همه بیزاری او از تدریس را می‌دانستند. گفته شده است او تنها در یک سخنرانی علمی حضور داشت که سال ۱۸۲۸ در برلین برگزار شد. وی هیچ علاقه‌ای به انتشار کارهای علمی خود و انتقال دانش نداشت که شاید این خصوصیت را بتوان قسمت تاریک زندگی گاوس دانست و شاید اگر این خصوصیت را نداشت، تأثیر چندین برابری در پیشرفت علم بشری از خود برجای می‌گذاشت. با این وجود و درحالی‌که وی هیچ تمایلی به تربیت دانشجو نداشت، اما زیر نظر وی همان تعداد دانشجویان کم تبدیل به ریاضیدانان بزرگی شدند که از آن‌ها ریچارد ددکیند، یوهان دیریکله، برنهارت ریمان، فریدریش بسل، ارنست کومر، فردیناند آیزنشتاین، گوستاو کیرشهوف را می‌توان نام برد. گاوس مانند نیوتون اکتشافات خود را معمولا چاپ نمی‌کرد؛ از این‌رو بسیاری از مواردی که به او نسبت می‌دهند بعد از مرگش و از بین کاغذها پیدا شده‌‌اند و البته بسیاری از پیشرفت‌‌های مهم از بین رفته‌‌اند که جای بسی تأسف دارد. پیش‌بینی می‌شود اگر گاوس مطالب خود را چاپ می‌کرد و همه آن‌ها را در اختیار سایر دانشمندان قرار می‌داد، دانش بشری برای سال‌‌ها جلوتر بود.

کارل فردریش گاوس نابغه‌ی ریاضیات و یکی از بزرگ‌ترین ریاضیدانان تاریخ مشهور به شاهزاده ریاضیات، در تاریخ ۲۳ فوریه سال ۱۸۵۵ در سن ۷۷ سالگی دیده از جهان فروبست.

از تولدهای مهم دیگر این روز می‌توان به تولد راجر ال ایستون، دانشمند آمریکایی و یکی از مخترعان GPS اشاره کرد. یکی دیگر از اتفاقات مهم این روز در سال ۱۹۹۳ افتاده است. در این روز شرکت CERN اعلام کرد که پروتکل WWW یا World Wide Web را به‌رایگان در اختیار همه قرار خواهد داد. سوگندنامه‌ی اولین رئیس جمهور منتخب ایالات متحده‌ی آمریکا یعنی جرج واشنگتن نیز در این روز و در تالار فدرال شهر نیویورک قرائت شده است.

این مطلب در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۶ به‌روزرسانی شده است.