انباری خود را بگردید! این وسایل «اسقاطی» صدها هزار دلار قیمت دارند

شاید آن کامپیوتر قدیمی گوشه‌ی انباری یا آی‌پاد خاک‌گرفته‌ی توی کشو، برای ما دیگر ارزشی نداشته باشند. اما برای گروه خاصی از مردم، همین وسایل کهنه و بی‌استفاده حکم گنج‌های تاریخی نایاب را دارند.

در طول سال‌ها، بعضی از گجت‌ها و قطعات الکترونیکی قدیمی در حراجی‌ها به قیمت‌های گزافی فروخته شده‌اند. اپل طرفداران دوآتشه و تاریخی پر از نقاط عطف مشخص دارد. این ویژگی‌ها باعث می‌شود محصولات خاص این شرکت برای کسانی که از پس هزینه‌اش برمی‌آیند، به گزینه‌هایی ایده‌آل برای کلکسیون تبدیل شوند. در نتیجه، بارها دیده‌ایم که خواستنی‌ترین کالاهای اپل به قیمت‌های بسیار بالایی چکش خورده‌اند.

 در دنیای بازی‌های ویدیویی هم، نمونه‌های اولیه‌ی سخت‌افزارهایی که هرگز به بازار نیامدند، به ده‌ها یا حتی صدها هزار دلار فروخته شده‌اند. طبیعتاً، هرچه یک آیتم کمیاب‌تر باشد و داستان‌های پرآب‌وتاب‌تری پشت سرش داشته باشد، قیمتش هم بالاتر می‌رود. اولین کامپیوترهای شخصی هم به رکوردهای فروش مشابهی دست پیدا کرده‌اند.

 بیایید نگاهی بیندازیم به چند مورد از گران‌ترین وسایل الکترونیکی قدیمی که در حراجی‌ها فروخته شده‌اند:

آیپاد اولین پخش‌کننده موسیقی قابل‌حملی نبود که فایل‌های MP3 یا فرمت‌های صوتی مشابه را پخش می‌کرد. اما نخستین دستگاه‌هایی که سال ۱۹۹۸ روانه بازار شدند، اصلاً به‌صرفه نبودند؛ در آن زمان، حافظه‌های حالت جامد خوش‌قیمت، در بهترین حالت ۳۲ یا نهایتاً ۶۴ مگابایت ظرفیت داشتند که به‌زحمت یک یا دو آلبوم موسیقی را در خود جای می‌دادند.

درست زمانی که پخش‌کننده‌های فلش داشتند به سقف ۱۲۸ مگابایت می‌رسیدند، اپل در سال ۲۰۰۱ با اولین آیپاد ۴۰۰ دلاری خود وارد میدان شد؛ دستگاهی مجهز به ۵ گیگابایت حافظه با هارددیسک ۱٫۸ اینچی ویژه ساخت توشیبا.

این حرکت، تمام معادلات را به هم ریخت و زمینه را برای حکمرانی مطلق اپل در این بازار آماده کرد. تولید آیپادهای مجهز به هارددیسک، که بعدها رسماً به «آیپاد کلاسیک» تغییر نام دادند، در سال ۲۰۱۴ متوقف شد.

البته در این مسیر طولانی، آیپاد کلاسیک تغییروتحول و آپدیت‌های زیادی به خود دید و چند نسخه ویژه (Special Edition) هم از آن ساخته شد. اما شاید خاطره‌انگیزترین‌شان، رونمایی از نسخه محدود با تم گروه U2 در سال ۲۰۰۴ بود.

روی این مدل، کپی حکاکی‌شده‌ی امضای هر چهار عضو این گروه افسانه‌ای دیده می‌شد. ازآنجاکه هم یادگاری‌های اپل و هم یادگاری‌های گروه U2، هر کدام کلکسیونرهای سرسخت خودشان را دارند، بهترین و تمیزترین نمونه‌های آی‌پاد U2 حالا با قیمت‌های سنگینی خریدوفروش می‌شوند.

پس جای تعجب هم ندارد که گران‌ترین نمونه‌ی فروخته شده، درست بلافاصله بعد از اعلام توقف تولید آی‌پاد کلاسیک قیمت‌گذاری شد: یک نسخه بریتانیایی بازنشده از آیپاد نسل چهارم U2 که در دسامبر ۲۰۱۴ در یک حراجی eBay به قیمت خیره‌کننده‌ی ۹۰ هزار دلار فروخته شد.

شاید تصور آشفتگی بازار کامپیوترهای شخصی در دهه ۱۹۸۰ برای نسل جوان‌تر دشوار باشد. لااقل از زمانی که ما به یاد می‌آوریم، بازار کامپیوتر را در انحصار سه روند قرار داشته: کامپیوترهای ویندوزی از تولیدکنندگان مختلف، کامپیوترهای مک با سیستم‌عامل اختصاصی‌اش و در سال‌های اخیر سیستم‌عامل کروم که به‌نوعی نسخه‌ای از لینوکس است.

اما در دهه ۸۰، اوضاع کاملاً فرق می‌کرد. بازار پر بود از کامپیوترهای متنوع از شرکت‌های رقیب که هیچ‌کدام بر اساس یک استاندارد مشترک کار نمی‌کردند. در آن دوران، یکی از غول‌های این عرصه، «آتاری» بود؛ شرکتی که سعی می‌کرد بین کسب‌وکار کنسول‌های بازی‌اش و خط تولید کامپیوترهای شخصی خود تعادل برقرار کند.

اما این پروژه در سپتامبر ۱۹۸۳ لغو شد و متعاقباً تمام پیش‌نمونه‌های کامپیوتر CX3000 Graduate شدیداً کمیاب شدند. همان‌طور که انتظار می‌رفت، یکی از این پیش‌نمونه‌ها در مارس ۲۰۲۳ در حراجی RR Auctions به نمایش درآمد. در توضیحات حراجی آمده بود:

«این Graduate، که آتاری در مقطعی کوتاه آن را با شعار اولین کامپیوتر من تبلیغ می‌کرد، مستقیماً از کلکسیون شخصی یکی از مدیران برنامه آتاری آمده است. او عضوی از تیمی بود که ژانویه ۱۹۸۳ در نمایشگاه CES لاس‌وگاس این پروتوتایپ را به‌صورت خصوصی به مشتریان کلیدی معرفی کرده بود.»

قیمت نهایی در حراجی به ۶۱,۱۴۱ دلار رسید که بیش از ۴۰ برابر برآورد اولیه ۱,۵۰۰ دلاری بود.

اگرچه اپل ۱ (Apple I) احتمالاً اولین کامپیوتر شخصی‌ای است که عموم مردم نامش را شنیده‌اند، ولی نخستین سیستم تاریخی در این فرم و قالب نیست. اگر بخواهیم به حرف موزه‌های مختلف کامپیوتر اعتماد کنیم، این افتخار در واقع به دستگاهی به نام «Kenbak-1» از شرکت Kenbak می‌رسد.

این دستگاه که در سال ۱۹۷۱ عرضه شد، در مجموع تنها در ۵۰ واحد تولید شد. از این تعداد، ۴۴ دستگاه به فروش رفت و تا جایی که امروز می‌دانیم، فقط ۱۴ دستگاه از آن‌هایی که فروخته شدند، هنوز وجود دارند.

کامپیوتر Kenbak-1 در سال ۱۹۷۱ به بازار آمد، اما طراحی‌اش به سال ۱۹۷۰ برمی‌گشت: بنابراین دستگاه قبل از اختراع اولین ریزپردازنده ساخته شده بود و به همین دلیل، مهندسان آن را بر پایه یک مدار مجتمع از تراشه‌های منطقی ترانزیستور-ترانزیستور (TTL) توسعه دادند.

با این سطح از کمیابی جای تعجب نیست که هر وقت سروکله‌ی یک Kenbak-1 در حراجی‌ها پیدا شده، به قیمت‌های بسیار سنگینی فروخته شده است. اولین‌بار در سپتامبر ۲۰۱۵، حراجی «Bonhams» یکی از آن‌ها را لیست کرد که به قیمت ۳۱,۲۵۰ دلار فروخته شد (این مبلغ شامل کارمزد خریدار هم می‌شود که حراجی از مبلغ نهایی برمی‌دارد).

تنها چند هفته بعد، در نوامبر ۲۰۱۵، حراجی «Auction Team Breker» یک Kenbak-1 دیگر را به قیمت ۳۴ هزار یورو (معادل ۳۶,۵۰۰ دلار آمریکا در آن زمان) به فروش رساند. اما بزرگ‌ترین حراجی تا به امروز، توسط کریستی در سپتامبر ۲۰۲۴ برگزار شد که در آن، یک Kenbak-1 به قیمت عجیب ۱۱۹,۷۰۰ دلار رسید.

البته دلیل خوبی برای این قیمت وجود داشت: این دستگاه بخشی از کلکسیون شخصی پل آلن، هم‌بنیان‌گذار مایکروسافت بود که پس از مرگش به حراج گذاشته شد. کلکسیون او که بیش از ۱٫۶ میلیارد دلار ارزش داشت، علاوه‌بر آثار تاریخی محاسباتی، اختراعات قابل‌توجه دیگر و آثار هنری مختلفی را نیز شامل می‌شد.

سال ۲۰۰۷، اپل با معرفی آیفون اصلی، به معنای واقعی طوفانی در دنیای فناوری به‌پا کرد. این گوشی حتی با اینکه در ابتدای کار، انحصاریِ اپراتور AT&T بود، یک موفقیت تجاری تمام‌عیار از آب درآمد. می‌پرسید چقدر موفق؟ آن‌قدر که هجوم مشتریان جدید شبکه AT&T را به‌شدت تحت‌فشار قرار داد؛ کیفیت خدمات این اپراتور کاهش یافت و باعث افت تجربه کلی کاربران شد.

اما با تمام این محبوبیت انفجاری، یک نسخه از همان مدل عرضه اولیه آیفون وجود داشت که در زمان خودش، به لحاظ تجاری کاملاً شکست خورد: ماجرا ازاین‌قرار بود که اپل در ۲۹ ژوئن ۲۰۰۷، آیفون اصلی را در دو مدل روانه بازار کرد: یکی با حافظه ۴ گیگابایت و دیگری با حافظه ۸ گیگابایت. (مدل ۱۶ گیگابایتی تا فوریه سال بعد از راه نرسید.)

البته، این نوع شکست‌های تجاری، دقیقاً همان چیزی است که بازار کلکسیونرها عاشقش می‌شود؛ به‌ویژه برای آن دسته از افراد معدودی که به هر دلیلی، موفق شده‌اند دستگاه را به‌صورت آکبند در جعبه اصلی نگه دارند.

اینکه یک محصول اپل هم به‌اندازه آیفون اصلی نمادین باشد و هم مثل این نسخه ۴ گیگابایتی «به‌طرز عجیبی کمیاب»، آن را به طرز ویژه‌ای نادر و خواستنی می‌کند. جولای ۲۰۲۳، یک آیفون ۴ گیگابایتی در حراجی LCG Auctions با قیمت ۱۹۰ هزار دلار به فروش رسید.

سه ماه بعد آیفون ۴ گیگابایتی دیگری در همان حراجی لیست شد و درنهایت به قیمت بیش از ۱۳۳,۰۰۰ دلار فروش رفت.

اگرچه سونی در سال ۱۹۹۴ با عرضه‌ی «پلی‌استیشن ۱» و ورود به رقابت شلوغ آن روزهای کنسول‌ها، دنیای بازی را متحیر کرد، اما آن دستگاه، از نظر فنی، اولین «پلی‌استیشن» سونی یا حتی اولین «کنسول بازی» این شرکت نبود.

در میان انبوه فرمت‌های رسانه‌ای شکست‌خورده‌ای که سونی در طول سال‌ها به بازار عرضه کرد، اولین تلاش این شرکت در حوزه بازی، مربوط به همکاری‌اش با «فیلیپس» برای ایجاد یک استاندارد باز به نام «CD-i» (دیسک فشرده تعاملی) بود. البته این پروژه درنهایت شکست خورد، چون نتوانست نظر سایر شرکت‌های الکترونیکی را جلب کند.

این حرکت، سونی را به‌شدت خشمگین کرد و این غول الکترونیکی ژاپنی را به صرافت انداخت تا خودش به‌تنهایی یک «پلی‌استیشن» بسازد؛ همه اینها به‌عنوان انتقامی مستقیم برای آن کنسولی بود که درنهایت هرگز رنگ بازار را ندید.

در سال ۲۰۲۰، یک پیش‌نمونه از همان «نینتندو پلی‌استیشن» افسانه‌ای در حراجی هریتیج لیست شد.

این نمونه‌ی خاص در اصل متعلق به اولاف اولافسون، مدیرعامل وقت سرگرمی‌های کامپیوتری سونی بود، اما درایو CD-ROM آن کار نمی‌کرد. در طول سال‌های بعد متخصصان موفق شدند درایو CD-ROM آن را کاملاً تعمیر و راه‌اندازی کنند.

درنهایت، این دستگاه کمیاب، به همراه یک کارتریج عیب‌یابی به قیمت ۳۰۰ هزار دلار به گرگ مک‌لمور، کلکسیونر معروف بازی و بنیان‌گذار سایت‌های Toys.com و Pets.com فروخته شد.

«اپل ۱» (Apple I)، اولین کامپیوتر اپل و در واقع اولین محصول این شرکت، به دلایل زیادی در تاریخ اهمیت دارد. این دستگاه به‌عنوان یکی از اولین کامپیوترهای شخصی در جولای ۱۹۷۶ به بازار آمد و جالب اینکه استیو وزنیاک هم‌بنیان‌گذار اپل، قطعات این دستگاه‌ها را به‌صورت دستی مونتاژ کرده بود.

در مجموع حدود ۲۰۰ دستگاه از آن ساخته شد که هر کدام با قیمت ۶۶۶ دلار و ۶۶ سنت فروخته می‌شدند؛ بااین‌حال، خریدار نمی‌توانست بلافاصله پس از خرید از آن استفاده کند، چون وسایلی مثل قاب، منبع تغذیه و تجهیزات جانبی در بسته وجود نداشتند. این موضوع تا حدی شبیه رایانه‌ی رزبری‌پای امروزی است، با این تفاوت که امروزه برای رزبری‌پای، کیت‌های آماده و تولید انبوه در بازار وجود دارد.

برای مثال در دسامبر ۲۰۲۰، یک دستگاه «اپل ۱» که جعبه اصلی‌اش را هم داشت و داخل درب جعبه توسط خود وزنیاک امضا شده بود، در حراجی «RR Auction» به قیمت غیرقابل‌تصور ۷۳۶,۸۶۳ دلار فروخته شد. البته علاوه بر خود بُرد، آیتم‌های دیگری هم به خریدار تحویل داده شد:

رابط نوار کاست اپل، یک ضبط‌صوت پاناسونیک، یک مانیتور سانیو، یک کیبورد Datanetics با بدنه چوبی، منبع تغذیه اصلی و تمام دفترچه‌های راهنمای مربوطه. این دستگاه همچنین ویژگی خاصی داشت: اخیراً به‌طور کامل بازسازی و تعمیر شده بود تا دوباره قابل‌استفاده باشد.

سال ۲۰۲۱، حراجی RR Auction یک «اپل ۱» دیگر با امضای وزنیاک را لیست کرد، اما طبق گزارش‌ها، بالاترین پیشنهاد روی ۲۷۳,۲۰۲ دلار متوقف شد که بسیار پایین‌تر از قیمت رزرو (حداقل قیمت فروش) ۵۰۰ هزاردلاری بود؛ هرچند گفته می‌شود این دستگاه بعداً با مبلغی نامشخص به فروش رفت.

بااین‌حال، در همان سال ۲۰۲۱، یک «اپل ۱» دیگر در حراجی «John Moran Auctioneers» به قیمت ۴۰۰ هزار دلار فروخته شد.