المپیک دوپینگی از راه رسید: دوپینگ آزاد، جایزه‌ها میلیون دلاری!

بنیان‌گذاران رویداد جنجالی «بازی‌های ارتقایافته» که در آن دوپینگ آزاد است، معتقدند کمیته المپیک یک نهاد فاسد است و حالا با حمایت چهره‌های قدرتمند دنیای فناوری و سیاست، آن را به چالش کشیده‌اند.

المپیکی را تصور کنید که در آن، شکستن رکوردها نه فقط با تمرین طاقت‌فرسا، که با کمک علم و داروهای نیروزا اتفاق می‌افتد. این رؤیای جنجالی قرار است در سال ۲۰۲۶ در لاس‌وگاس به واقعیت بپیوندد: «بازی‌های ارتقایافته» (Enhanced Games)؛ رویدادی که در آن دوپینگ نه تنها آزاد، بلکه تشویق می‌شود.

از یک سو، بنیان‌گذاران این جنبش، این رویداد را شورشی علیه ساختار «فاسد» کمیته بین‌المللی المپیک می‌دانند و با وعده‌ی پاداش‌های میلیون دلاری، ورزشکاران سرخورده از سیستم فعلی را به سوی خود می‌کشانند؛ قهرمانانی مانند فرد کرلی، قهرمان دوی صد متر جهان، که معتقدند در ساختار فعلی به حق مالی خود نمی‌رسند.

از سوی دیگر، جامعه پزشکی و نهادهای ورزشی جهانی مانند آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA)، این مسابقات را یک «نمایش دلقک‌بازی خطرناک» و تهدیدی جدی برای سلامت ورزشکاران و جوهره‌ی رقابت پاک می‌دانند. آن‌ها هشدار می‌دهند که این رویداد می‌تواند عواقب مرگباری داشته باشد.

حق با چه کسی است؟

ایده مسابقات ارتقایافته ریشه‌های عمیقی در نارضایتی از ساختار فعلی و نقد وضعیت موجود ورزش جهانی دارد. ایده‌ی اصلی بر مفاهیم «حق انتخاب ورزشکار بر بدنش» و «پشتیبانی علم» بنا شده و آشکارا از نوآوری‌های علمی و بهبوددهنده‌های عملکرد تجلیل می‌کند.

برگزارکنندگان آشکارا از استفاده‌ی علمی و دارویی برای افزایش عملکرد بدن دفاع می‌کنند و مأموریت خود را «گشودن قفل ظرفیت‌های انسانی» می‌دانند: جهانی که در آن، بدن صرفاً محدودیتی برای اراده‌ی انسان نیست، بلکه می‌تواند با دانش ارتقا یابد. این ایده به‌نوعی فلسفه‌ی ترابشریت (Transhumanism) را تداعی می‌کند؛ جنبشی که بر استفاده از فناوری برای تبدیل‌شدن به «چیزی فراتر از آنچه هستیم» تأکید دارد.

معمار این جنبش، دکتر آرون دسوزا، تاجر استرالیایی است، مردی که برجسته‌ترین فعالیت گذشته‌اش او، طراحی و رهبری یک حمله‌ی حقوقی و مالی موفقیت‌آمیز علیه رسانه‌ی Gawker بود؛ حمله‌ای که در نهایت به ورشکستگی این شرکت انجامید و از نظر مالی توسط پیتر تیل، هم‌بنیان‌گذار PayPal، پشتیبانی می‌شد.

این پیشینه نشان می‌دهد دسوزا در طراحی و اجرای کمپین‌های پیچیده، با پشتوانه‌ی مالی قوی و با انگیزه‌های ایدئولوژیک علیه نهادهای مستقر مهارت دارد. او آشکارا انگیزه‌ی خود را باور به فساد و حرص کمیته‌ی بین‌المللی المپیک (IOC) و استثمار مالی ورزشکاران عنوان می‌کند و آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (WADA) را «پلیس ضدعلم» می‌خواند.

مسابقات ارتقایافته با مدلی کاملاً متفاوت از المپیک سنتی اداره می‌شود: تأمین مالی خصوصی به‌جای بودجه‌ی عمومی. برگزارکنندگان، مدل مبتنی بر مالیات‌دهندگان را کنار گذاشته‌اند و به‌جای آن، بر شبکه‌ای از سرمایه‌گذاران خطرپذیر تکیه کرده‌اند که در مخالفت با ساختارهای سنتی هم‌نظرند. آن‌ها می‌گویند وقتش رسیده که ورزش از قید نهادهای فربه و کندرأی بین‌المللی آزاد شود.

دور بعدی چند میلیون دلار دیگر پول وارد میدان شد؛ این بار از شرکت 1789 Capital که چهره‌هایی چون دونالد ترامپ جونیور، امید ملک و کریس باسکیرک از شرکای آن هستند. حضور پسر رئیس‌جمهور سابق آمریکا این پروژه را مستقیماً به جنبش MAGA پیوند می‌زند و آن را به‌عنوان نبردی علیه «نخبگان حاکم بر ورزش جهانی» و تلاشی برای «احیای سلطه‌ی آمریکا» قاب‌بندی می‌کند.

بازی‌های ارتقایافته نمایانگر آینده‌اند؛ آینده‌ای با رقابت واقعی، آزادی واقعی و رکوردهایی که واقعاً درهم‌شکسته می‌شوند. این رویداد یعنی برتری، نوآوری و سلطه آمریکا در صحنه جهانی؛ دقیقاً همان چیزی که جنبش ماگا به دنبال آن است. بازی‌های تقویت‌شده رویدادی عظیم خواهد بود و من بی‌نهایت مفتخرم که از این حرکتی که ورزش را برای همیشه متحول می‌کند، حمایت می‌کنم.

- دونالد ترامپ جونیور

مسابقات طوری طراحی شده‌اند که با استفاده از زیرساخت‌های آماده، هزینه‌ها را پایین نگه دارند و تمرکز را بر جذب اسپانسر از حوزه‌هایی بگذارند که معمولاً به ورزش نزدیک نیستند: از شرکت‌های داروسازی گرفته تا استارتاپ‌های بیوتکنولوژی و سلامت دیجیتال.

به همین دلیل شاید مسیر آینده‌ی این پروژه از یک مسابقه‌ی ورزشی صرف، به‌سوی شرکتی فعال در حوزه‌ی «بیوتکنولوژی و داده» تغییر جهت دهد؛ جایی که رقابت‌های ورزشی، به آزمایشگاهی زنده و پلتفرمی بازاریابی برای علم و صنعت بدل می‌شوند.

در مرکز این ماجرا، نه سیاست‌مداران و نه سرمایه‌گذاران؛ بلکه خودِ قهرمانان ایستاده‌اند. همان‌هایی که روزی پرچم کشورشان را بالا بردند و حالا میان رؤیا و سقوط، در برزخی از انتخاب ایستاده‌اند.

بازی‌های ارتقایافته هوشمندانه اهداف خود را انتخاب کرده‌اند: ورزشکارانی خسته از سیستم سنتی، با حساب‌های بانکی خالی و رؤیایی که هنوز نیمه‌کاره مانده. وعده‌ی آزادی مطلق و جایزه‌ای یک‌میلیون‌دلاری، ترکیبی است که حتی سخت‌ترین وجدان‌ها را هم وسوسه می‌کند.

جیمز مگنوسن، شناگر استرالیایی و دارنده سه مدال المپیک، نخستین کسی بود که سکوت را شکست و بی‌پرده گفت برای شکستن رکورد ۵۰ متر آزاد و به‌دست‌آوردن جایزه‌ی یک‌میلیون‌دلاری، حاضر است «تا خرخره دارو مصرف کند». داروهایی چون تستوسترون، BPC-157 و پپتیدهایی که نامشان در لیست سیاه WADA قرار دارد. مگنوسن گفت این پول می‌تواند او را برای ده سال آینده تأمین کند.

کریستین گولومف، شناگر یونانی و شرکت‌کننده در چهار دوره‌ی المپیک که در یک رویداد خصوصی در فوریه ۲۰۲۵ رکورد جهانی همان رشته را شکست و جایزه را به خانه برد، یکی دیگر از حامیان مسابقات شناخته می‌شود و با اشاره به جایزه‌ی سال جاری خود می‌گوید: «این جایزه بیشتر از کل درآمدم در ده سال گذشته است.»

از بریتانیا، بن پرواد دارنده‌ی مدال نقره المپیک ۲۰۲۴ به صف شرکت‌کنندگان پیوست و اعتراف کرد انگیزه‌اش چیزی جز «وسوسه مالی عظیم» نبوده است. او گفت یک جایزه در این مسابقات به اندازه‌ی سیزده سال قهرمانی جهان برایش می‌ارزد. و در پسِ این تصمیم، بی‌اعتمادی هم دیده می‌شد؛ بی‌اعتمادی به سیستمی که بعد از رسوایی دوپینگ چینی‌ها، دیگر برایش معنایی نداشت.

اما آزادی بهایی دارد. بن پراود همان روز بودجه‌ی حمایتی‌اش از سوی UK Sport و فدراسیون ورزش‌های آبی بریتانیا را از دست داد. آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ هشدار داد که هر ورزشکاری که در این رقابت‌ها حاضر شود، با خطر محرومیت‌های طولانی‌مدت از تمام رویدادهای رسمی روبه‌رو خواهد بود. فدراسیون جهانی ورزش‌های آبی نیز بی‌تعارف اعلام کرد که شرکت در این مسابقات، خط‌قرمز است.

حامیان مسابقات ارتقایافته برای دفاع از ایده‌ی خود، استدلال‌های تند و حساب‌شده‌ای می‌آورند؛ استدلال‌هایی که دقیقاً برای جلب دو گروه طراحی شده‌اند: ورزشکاران سرخورده و طرف‌داران آزادی مطلق.

در نگاه آن‌ها، سیستم کنونی ضددوپینگ چیزی نیست جز «رژیم معیوب WADA» سیستمی «منسوخ و ریاکارانه» که واقعیت دنیای ورزش را نادیده می‌گیرد. آن‌ها به داده‌هایی اشاره می‌کنند که می‌گویند همه‌چیز را روشن می‌کند:

۴۴ درصد از ورزشکاران نخبه در نظرسنجی‌ها به مصرف مواد نیروزا اعتراف کرده‌اند، درحالی‌که تنها یک درصدشان شناسایی شده‌اند. خیلی ساده می‌توان نتیجه گرفت سیستمی که فقط یک درصد را می‌بیند، کار نمی‌کند.

اما انتقادهای حامیان فقط به دوپینگ محدود نمی‌شود. مدل مالی المپیک نیز آماج حملات آن‌هاست. برگزارکنندگان از میلیاردها دلار درآمد کمیته‌ی بین‌المللی المپیک سخن می‌گویند و معتقدند که در این ساختار، ورزشکاران به «کالا» تبدیل شده‌اند؛ کسانی که بیشترین بار را به دوش می‌کشند و کمترین سهم را می‌برند.

در مقابل، مسابقات ارتقایافته وعده می‌دهد همه ورزشکاران حقوق دریافت کنند، هزینه‌هایشان پوشش داده شود و برای شکستن رکوردهای جهانی، پاداش‌های میلیون‌دلاری بگیرند؛ پیشنهادی وسوسه‌انگیز برای نسلی که از بی‌عدالتی ساختار فعلی به ستوه آمده است.

اما شاید رادیکال‌ترین بخش ماجرا، بُعد فلسفی آن باشد. حامیان این جنبش باور دارند قوانین ضددوپینگ، در اصل ضدعلم هستند؛ قوانینی که بدن انسان را در زنجیر نگه داشته‌اند و مانع دستیابی او به توان واقعی‌اش می‌شوند. از نظر آن‌ها، مسابقات ارتقایافته باید صحنه‌ای باشد برای نمایش نهایی از آنچه بدن انسان می‌تواند انجام دهد.

و در برابر نگرانی‌های مربوط به ایمنی؟ برگزارکنندگان پاسخ می‌دهند که مدل آن‌ها امن‌تر از وضعیت موجود است، زیرا ممنوعیت، ورزشکاران را به سمت استفاده از مواد خطرناک و آزمایش‌نشده از بازار سیاه سوق می‌دهد و آن‌ها را از جستجوی کمک پزشکی باز می‌دارد.

آن‌ها می‌گویند مسابقاتشان قرار نیست صحنه‌ی بی‌قانونی داروهای نیروزا باشد بلکه «استاندارد طلایی جدید در صنعت برای ارزیابی سلامت ورزشکاران» تعریف می‌کند و پروفایل‌سازی پزشکی اجباری و نظارت بر خطرات قلبی را شامل می‌شود.

همچنین ورزشکاران می‌توانند از موادی استفاده کنند که پزشکان تجویز کرده‌اند یا موردتأیید FDA هستند (بسیاری از این داروها برای مسابقات رسمی فعلی ممنوع‌اند). براین‌اساس کوکائین و هروئین جزو مواد غیرمجاز محسوب می‌شوند.

به بیان ساده‌تر از نگاه آن‌ها، مسابقات ارتقایافته نه شورش علیه علم، بلکه بازگرداندن علم به صحنه‌ی ورزش است.

وقتی ایده‌ی «بازی‌های ارتقایافته» معرفی شد، جهان ورزش تقریباً یک‌صدا فریاد زد: نه. مخالفت‌ها از همه‌سو برخاست: از پزشکان تا فدراسیون‌ها، از مدیران المپیک تا متخصصان اخلاق. و هر یک با زبانی متفاوت می‌گفتند این مسابقات با جان انسان بازی می‌کند.

مقالات پزشکی معتبر، استفاده از مواد بهبوددهنده‌ی عملکرد (PEDs) را با طیف گسترده‌ای از پیامدهای سلامتی شدید و اغلب کشنده در بلندمدت مرتبط می‌دانند، عوارض نظیر اختلالات قلبی عروقی، مشکلات روانی (افسردگی، شیدایی، پرخاشگری)، اختلالات غدد درون‌ریز، و آسیب به کبد و کلیه.

تقریباً تمام نهادهای برجسته ورزشی و ضددوپینگ جهان به‌اتفاق آرا این مسابقات را محکوم کرده‌اند. WADA این مفهوم را «خطرناک و غیرمسئولانه»، تهدیدی برای سلامت ورزشکاران می‌خواند و هشدار می‌دهد که شرکت‌کنندگان با خطر نقض قوانین ضددوپینگ و لکه‌دار شدن دائمی شهرت خود مواجه هستند.

IOC این ایده را «یک شوخی» توصیف کرده که «هر مفهومی از بازی جوانمردانه را نابود می‌کند». مدیرعامل USADA، تراویس تایگارت، هم بارها مسابقات ارتقایافته را «نمایش دلقک‌بازی خطرناک، نه ورزش واقعی» نامیده است.

این موضع‌گیری‌های قاطع، دیواری بلند از محکومیت در برابر مسابقات ارتقایافته ساخته‌اند. دیواری که عبور از آن برای هرگونه مشروعیت‌یابی در دنیای ورزش تقریباً ناممکن به نظر می‌رسد.

به‌زعم این گروه، مسابقات فوق عملاً به عادی‌سازی و تجلیل از مصرف مواد نیروزا می‌انجامد و به نسل جوان این پیام را می‌دهد که دارو میان‌بر ضروری موفقیت است. به گفته‌ی برخی، این مسابقات بیش از آنکه جشن پیشرفت باشند، یادآور سیرک‌های روم باستان هستند؛ جایی که تماشاگران از دیدن مرز میان زندگی و مرگ سرگرم می‌شدند.

انتخاب لاس‌وگاس برای میزبانی، دقیقاً با روح این رویداد سازگار به نظر می‌رسد و به نوعی برندسازی عمدی شباهت دارد:

شهری که از نور و قمار ساخته شده و در سطح جهانی مترادف با سرگرمی، نمایش، ریسک‌پذیری و نگرشی سهل‌گیرانه‌تر است، کاملاً با جایگاه جدید مسابقاتِ بهبودیافته به‌عنوان رویدادی هیجان‌انگیز و ساختارشکن همسو بوده و درعین‌حال، در تضاد مستقیم با تصویر سنتی‌تر و محافظه‌کارانه‌تر المپیک قرار می‌گیرد.

نخستین دوره‌ی بازی‌های ارتقایافته از ۲۱ تا ۲۴ مه ۲۰۲۶، هم‌زمان با تعطیلات «روز یادبود» (Memorial Day)، در هتل و کازینوی Resorts World Las Vegas برگزار می‌شود.

این رویداد شامل فهرستی منتخب از ورزش‌های پرمخاطب خواهد بود: شنا (۵۰ و ۱۰۰ متر آزاد و پروانه)، دوومیدانی (۱۰۰ متر سرعت، ۱۰۰ و ۱۱۰ متر بامانع)، و وزنه‌برداری (یک‌ضرب و دوضرب). مسابقات در یک مجموعه اختصاصی در داخل این استراحتگاه برگزار می‌شود که استخری چهارخطه و پیست دوی شش خطه‌ای دارد و برای پخش دیجیتال فراگیر و متمرکز بر رسانه طراحی شده است.

اما چالش‌های زیادی در مسیر بقای این مسابقات دیده می‌شود و طبق انتظار مخالفت یکپارچه‌ی نهادهای ورزشی مهم‌ترین مانع رویداد خواهد بود. همچنین بدون حمایت رسمی، پیداکردن اسپانسرهای بزرگی که خارج از شبکه‌ی سرمایه‌گذاران خاص باشند، یا شبکه‌های پخش تلویزیونی که رقابت‌ها را پوشش دهند، چندان ساده نیست.

در مرحله‌ی بعد جذب ورزشکاران سرشناسی که هنوز در اوج دوران حرفه‌ای و رقابتی خود باشند، دشوار به‌نظر می‌رسد و در این میان، تهدید پرونده‌های قضایی و فشارهای نظارتی مثل تله‌ای در مسیر قرار دارد.

درنهایت، شاید موفقیت این مسابقات به این بستگی داشته باشد که آیا عموم مردم این پروژه را به‌عنوان یک نمایش علمی هیجان‌انگیز می‌بینند یا یک «نمایش دلقک‌بازی» خطرناک و غیراخلاقی.

شاید بازی‌های ارتقایافته پایان یک عصر نباشند، اما بی‌تردید آغاز گفت‌وگویی تازه‌اند؛ گفت‌وگویی که دیگر نمی‌توان نادیده‌اش گرفت. همان‌طور که مجله‌ی The Sports Examiner می‌نویسد: «اگرچه چالش‌های بی‌شماری پیش روی این رویداد قرار دارد، اما تأثیر آن بر گفتمان ورزش جهانی از هم‌اکنون آغاز شده است.»