حجم یخهای اضافه شده به قطب جنوب بیشتر از یخهای ذوب شده است
ذوب مداوم یخهای قطبها در چند دههی اخیر به عنوان یکی از مهمترین پیامدهای گرمشدن زمین مطرح است. باید توجه داشته باشیم که دادههای به دست آمده جدید با گفتههای پیش تناقضی ندارد.
واقعیت این است که سرعت ذوب یخچالهای طبیعی نسبت به دورههای گذشته بیشتر شده است. اما دادههای به دست آمده جدید به ما میگوید که حداقل برای چند سال هم که شده میتوان امیدوار بود که یخها کمی افزایش پیدا کنند. جی زوالی (Jay Zwally) نویسندهی اصلی گروه تحقیقاتی که بر روی این موضوع کار میکند، میگوید:
ما در مورد کمتر شدن حجم یخچالهای شبهجزیرهی جنوبگانی، توایتس (Thwites Glacier) و پاین آیلند (Pine Island) در غرب قطب جنوب با بقیه هم نظر هستیم. اختلاف نظر ما در واقع دربارهی یخچالهای شرق قطب جنوب و مناطق داخلی نیمهی غربی است. مشاهدات ما میگویند که در مناطق گفته شده، حجم یخچالها در حال افزایش بوده و مقدار یخبستگی از میزان ذوب یخچال بیشتر است.
آنها برای رسیدن به این نتیجه، دادههای ماهوارهای به دست آمده بین سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۸ را به دقت بررسی کردند. سرانجام مشخص شد که در مناطق گفته شده سالانه حدود ۸۲ میلیارد تن یخ به یخچالها اضافه میشود. البته باید توجه کنیم که این از مقدار به دست آمده بین سالهای ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۱ کمتر است. بین این سالها حدود ۱۱۲ میلیارد تن یخ در هر سال اضافه میشد که عدد بسیار بزرگی است.
این گروه حجمها را بر اساس تغییرات ارتفاع صفحات یخ به دست آوردند. ارتفاع صفحات یخ توسط ارتفاعسنجهای ماهوارهای به دست میآید. یخهای قطبی از تبدیل تدریجی ذرات برف به یخ ساخته میشوند. برفهای قطبی فشرده شده و سپس به آهستگی و با سرعتی در حدود دو سانتیمتر در سال تبدیل به یخهای جامد و یخچال میشوند.
پژوهشگران میگویند که این مقدار از نرخ انباشتگی یخ در نیمهی شرقی قطب جنوب از ده هزار سال پیش وجود داشته است. الان هم نرخ این انباشتگی یخ از سرعت ذوب یخچالهای سایر مناطق بیشتر است. یخچالهایی که از قطب جدا شده، در آبهای آزاد حرکت میکنند و کم کم ذوب میشوند. این اتفاق به ویژه در شبهجزیزهی جنوبگانی و سواحل غربی قطب جنوب بیشتر دیده میشود.
با این وجود، بر اساس گزارش مجمع بینالمللی تغییرات آبوهوایی، بین سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۱ سالانه حدود ۱۴۷ میلیارد تن یخ در قطب جنوب ذوب شده است. پس نظر پژوهشگران با اطلاعات این گزارش تناقض دارد. اما سوال اصلی این است که چرا؟
بن اسمیت (Ben Smith) یخچالشناس دانشگاه واشینگتون که البته با کار این گروه تحقیقاتی ارتباطی نداشت نظرش را در این مورد گفته است. به نظر او، نتایج جدید به دست آمده نشان میدهد که سنجش دقیق ارتفاع صفحات یخ صرفا با استفاده از دادههای ماهوارهای کار خیلی دقیقی نیست. تعیین تغییرات کوچک ارتفاع و ضخامت یخها کار دشواری است. اسمیت همچنین گفت:
ارتفاع سنجی دقیق هر محدودهی خاص از یخچالها کار بسیار دشواری است. اندازههای مربوط به انباشتگی برف باید به طور مستقل و با دقت بالا انجام شود تا بفهمیم که در این یخچالها دقیقا چه اتفاقی میافتد.
اریک هولتاوس (Eric Holthaus) هواشناش و ستوننویس در این باره میگوید:
کشف و درک کامل قطب جنوب به وضوح کار دشواری است. مقدار یخها و تاثیر آنها بر سیستم آبوهوای جهانی فراتر از تصور است. اما اغلب این تغییرات زمان زیادی خواهد کشید.
علاوه بر آن، بین دانشمندان همواره در مورد برداشتهای انجام شده از دادهها اختلاف بوده است و واقعا به طور کاملا نمیدانند که چه اتفاقی در قطب میافتد. تحقیق اخیر یک نمونه از همین موارد بحث برانگیز بود. زوالی در یک مصاحبه گفت:
خبر خوب این است که قطب جنوب اخیرا تبدیل به دریا نشده است. اما سالانه حدود ۰.۲۳ میلیمترش از بین میرود. اما خبر بد هم وجود دارد. اینکه اگر مقدار ۰.۲۷ میلیمتر در سال که سازمان بینالمللی تغییرات آبوهوایی گزارش کرده تماما مربوط به قطب جنوب نباشد. پس باید منشا دیگری داشته باشد که در نظر گرفته نشده است.
خبر بد دیگر هم اینکه پژوهشگران گفتهاند این فرآیند افزایش یخ نهایتا بیست سال ادامه دارد و سپس متوقف خواهد شد. یعنی پیش از جبران کامل مقدار یخ از دست رفته، متوقف میشود. در پایان این بیست سال و در مجموع، مقدار یخ ذوب شده بیشتر از یخهای ایجاد شده خواهد شد.
اگر درستی نتایج این تحقیق تایید شود، در مرحلهی دوم باید ببینیم علت از بین رفتن ضخامت یخها با سرعت ۰.۲۷ میلیمتر در سال چیست. پژوهشگران ناسا کماکان در حال کار روی این موضوع هستند. آنها تلاش میکنند تا تصاویر ماهوارهای بسیار دقیقتری از زمین تهیه کنند. برای این کار برنامه دارند تا در سال ۲۰۱۸ ماهوارهی ICESat-2 را به فضا بفرستند.
نظرات