پایان کار یک استارتاپ ایرانی هوش مصنوعی؛ چرا چراغ «مانی آرت» خاموش شد؟
پلتفرم مانی آرت، یکی از پیشگامان بومی حوزه تولید تصویر با هوش مصنوعی، فعالیت بخش کاربران عمومی (B2C) خود را بهصورت رسمی متوقف کرد. محمدرضا حقیری، مدیرعامل این استارتاپ، ضمن اعلام این خبر در شبکه اجتماعی ایکس، دلایل این تصمیم دشوار را تشریح کرد؛ دلایلی که از تغییر زمین بازی هوش مصنوعی در جهان تا رفتار غیرحرفهای بازیگران بزرگ اکوسیستم داخلی را شامل میشود.
از اقیانوس آبی تا رقابت نابرابر
حقیری در گفتگو با زومیت با اشاره به روزهای آغازین فعالیت مانی آرت میگوید: «دو سال پیش، مانی در بازار ایران تک بود و اقیانوسی آبی پیش رو داشتیم اما ناگهان همه چیز تغییر کرد.» به گفته او، تغییر استراتژی غولهای فناوری و ارائه رایگان خدمات توسط آنها، در کنار آزادسازی APIها، باعث شد تا بازار بهسرعت اشباع شود.
پلتفرمهای خارجی شروع به ارائه سرویسهای رایگان کردند و همزمان APIهای خود را در اختیار توسعهدهندگان قرار دادند. این موضوع باعث شد در داخل کشور نیز رقبای زیادی پیدا شوند که بیزینس خود را صرفاً روی یک API خارجی سوار کرده بودند.- محمدرضا حقیری، بنیانگذار و مدیرعامل مانی آرت
تراژدی «جلسات حمایتی» و سرقت ایده
اما شاید تلخترین بخش روایت مدیرعامل مانی آرت، مربوط به تعامل با بازیگران بزرگ اکوسیستم داخلی باشد. حقیری از پدیدهای نام میبرد که میتوان آن را «جلسات حمایتیِ نمایشی» خواند.
او در رشتهتوییتی افشاگرانه نوشت: «بسیاری از موجودیتهای استارتاپی، ارائهدهندگان زیرساخت ابری و غولهای تبلیغات قول همکاری و حمایت میدادند. اما عموم این دوستان جلسات حمایتی برگزار میکردند و بعد از چند ماه مشخص میشد که قصدشان صرفاً این بوده که بعدها خودشان زیرشاخه هوش مصنوعی را لانچ کنند.» حقیری با انتقاد از این رویه میگوید:
شرکتهایی که خدمات ابری ارائه میدادند (بهجز ابر آروان)، پیشنهاد دادند که کارت گرافیک تأمین کنند، اما بعداً خودشان بیزینس رقیب راه انداختند. حتی شرکتهای بزرگ تبلیغات اینترنتی هم جلسه گذاشتند و دقیقاً بعد از جلسه با ما، دپارتمان هوش مصنوعی خودشان را بالا آوردند.- محمدرضا حقیری، بنیانگذار و مدیرعامل مانی آرت
سرمایهگذاران و توهم «میدجرنی»
بخش دیگری از چالشهای مانی آرت، عدم درک صحیح سرمایهگذاران و شتابدهندهها (یا به تعبیر حقیری «سرعتگیران») از فناوری بومی بود. در حالی که مانی آرت تلاش داشت بر مدلهای اوپنسورس و لوکال (Local) تمرکز کند تا در برابر قطعیهای اینترنت ایران مقاوم باشد، سرمایهگذاران داخلی ترجیح میدادند روی پوستههایی سرمایهگذاری کنند که صرفاً واسط APIهای دال-ای (DALL-E) و ایمیجن (Imagen) بودند.
حقیری میگوید: «سوال تکراری آنها این بود که فرق شما با میدجرنی چیست؟ وقتی هم توضیح میدادیم، میگفتند پس فرقتان با ChatGPT چیست؟ برای من در هالهای از ابهام است که چرا شتابدهندههای ایرانی روی API رپرها (Wrapper) بیشتر از مدلهای بومی و لوکال پول خرج میکنند.»
تغییر مسیر به سمت B2B و آینده مبهم
با وجود توقف سرویسدهی به کاربران عادی، مانی آرت بهطور کامل تعطیل نمیشود. حقیری از تمرکز بر بخش B2B (فروش سازمانی) خبر داده است. این پلتفرم همچنان سرویسهای API خود (شامل مدلهای اطلس و گالیله) را به مشتریان سازمانی ارائه میدهد.
او درباره آینده این پلتفرم میگوید: «بخش B2B را چون مشتریان ثابت داخلی و خارجی داریم حفظ کردیم. اما در مورد بازگشت به بازار عمومی، شاید در سال ۱۴۰۵ با شکل و شمایلی متفاوت و نه لزوماً برای تولید محتوا، دوباره برگردیم.»
هشدار به کاربران: اعتبار خود را مصرف کنید
بر اساس اطلاعیه منتشر شده، از تاریخ ۲۲ آذر ۱۴۰۳ کدهای ثبتنام و درگاه پرداخت مانی آرت غیرفعال شدهاند. با این حال، کاربران میتوانند طی دو تا سه هفته آینده از ظرفیت باقیمانده در حساب کاربری خود استفاده کنند. حقیری تأکید کرده است که تمام تعهدات پلتفرم تا زمانی که سرورها روشن هستند، پابرجا خواهد بود.
ماجرای مانی آرت، روایتی تکراری اما دردناک در اکوسیستم نوآوری ایران است؛ جایی که فقدان قانون کپیرایت، رقابت ناسالم شرکتهای بزرگ با تیمهای کوچک و نگاه سطحی سرمایهگذاران، مسیر را برای توسعهدهندگان تکنولوژیهای عمیق (Deep Tech) دشوارتر از همیشه کرده است.