طنز و انتقاد واکنش اصلی کاربران به بلک‌فرایدی؛ دیجی‌کالا و اسنپ فرمانروایان بی‌رقیب جمعه سیاه

بلک فرایدی یا همان «جمعه سیاه» سال‌هاست که از یک رویداد خرید ساده فراتر رفته و به نبض‌سنج رفتار مصرف‌کننده و برندها در فضای دیجیتال ایران تبدیل شده است. بررسی داده‌های این رویداد، تصویری شفاف از انتظارات، سرخوردگی‌ها و فرصت‌های واقعی کاربران ایرانی به دست می‌دهد.

داده‌هایی که پلتفرم «لایف‌وب» در اختیار زومیت قرار داده نشان می‌دهد بلک‌فرایدی ۱۴۰۴ روایتی دوگانه داشته است: از یک سو، موجی کوتاه‌مدت اما شدید از محتوا که در روز موعود به اوج خود رسید و از سوی دیگر، غلبه‌ چشمگیر محتوای طنز و انتقادی بر تجربیات مثبت خرید.

الگوی انتشار محتوا درباره بلک‌فرایدی کاملاً قابل پیش‌بینی بود. از اواخر آبان، زمزمه‌های جمعه سیاه شروع شد و با نزدیک شدن به ۷ آذر، حجم گفتگوها به شکل انفجاری بالا رفت. در این میان، تلگرام به صحنه اصلی تبلیغات برندها و انتشار بی‌وقفه‌ کد تخفیف تبدیل شده بود، در حالی که ایکس (توییتر سابق) تریبونی برای واکنش‌های لحظه‌ای، نقدها و روایت‌های شخصی کاربران شده بود.

این موج اما عمر کوتاهی داشت. درست یک روز پس از جمعه سیاه، تب‌وتاب‌ها فروکش کرد و حجم محتوا به‌سرعت به سطح عادی بازگشت. این افت ناگهانی نشان می‌دهد که هیجان بلک‌فرایدی بیشتر یک تب تند و زودگذر است.

در رتبه دوم، انتقاد به «تخفیف‌نمایی» با سهم ۳۰ درصدی قرار دارد. بسیاری از کاربران به افزایش قیمت‌ها درست قبل از حراج و تخفیف‌های غیرواقعی اعتراض داشتند. این حجم از انتقاد، زنگ خطری جدی برای اعتبار برندهاست و نشان می‌دهد که شکاف عمیقی میان تبلیغات و واقعیت وجود دارد.

با این حال، همه واکنش‌ها هم منفی نبود. حدود ۲۷ درصد از محتوای منتشرشده به فرصت‌های واقعی خرید و تجربیات مثبت اختصاص داشت. این یعنی هنوز هم در میان هیاهوها، می‌توان پیشنهادهای ارزشمندی پیدا کرد، هرچند که پیدا کردنشان سخت‌تر است.

در میدان نبرد برندها، تنها دو بازیگر اصلی وجود داشتند. دیجی‌کالا با تصاحب ۵۴ درصد از کل گفت‌وگوهای مرتبط با برندها، عملاً به واژه‌ مترادف بلک‌فرایدی در ذهن کاربران تبدیل شده است؛ چه برای تحسین و چه برای انتقاد. پس از آن، اسنپ با ۳۵ درصد سهم، جایگاه دوم را در اختیار داشت.

فاصله این دو غول بازار با سایر برندها آن‌قدر زیاد است که نشان می‌دهد روایت بلک‌فرایدی در ایران حول محور همین دو نام شکل می‌گیرد و بقیه تنها نقش‌های مکمل را ایفا می‌کنند.

در نهایت، ارزیابی تجربه کاربران تصویری خاکستری از بلک فرایدی ۱۴۰۴ ارائه می‌دهد. داده‌ها نشان می‌دهد که ۵۳ درصد از کاربران تجربه‌ای منفی داشته‌اند؛ از دریافت کالای بی‌کیفیت گرفته تا ارسال دیرهنگام و تخفیف‌های دروغین. این نارضایتی گسترده، اعتماد عمومی به این رویداد را به شدت خدشه‌دار کرده است.

در طرف مقابل، ۴۷ درصد از کاربران تجربه‌ای مثبت را گزارش کرده‌اند و از خرید خود راضی بوده‌اند. این توزیع تقریباً برابر نشان می‌دهد که بلک فرایدی در ایران هنوز نتوانسته به یک رویداد قابل اعتماد و باکیفیت برای همه تبدیل شود و تجربه هر فرد، بیشتر به شانس او در انتخاب برند بستگی دارد تا اصالت خود رویداد.