گزارش دیتاک از ۱۲ روز پرتنش ایران: جنگ؛ زیرپوست پلتفرمها
در حالی که توپخانههای رسانهای روی پایتخت و اخبار تهران متمرکز شدهاند، تحلیل دادههای دیتاک نشان میدهد که صدای جنگ به گوش همه استانها رسیده و درباره اکثر استانها در شبکههای اجتماعی صحبت شده، این دادهها همچنین حکایت از بازگشت کاربران به پلتفرمهای داخلی دارند و تاکید دارند زیرساختها هنوز برای جذب این حجم از توجه، آماده نیستند.
تهران؛ کانون رسانهای یک نبرد دیجیتال
بر اساس نقشه دادهمحور دیتاک، پایتخت در روزهای نخست جنگ به مرکز تولید و بازنشر محتوای مرتبط با بحران تبدیل شده است. این در حالیست که شدت تمرکز محتوا بر تهران بهگونهایست که استانهای دیگر با وجود درگیر بودن، زیر سایه آن قرار گرفتهاند.
آمارهای دیتاک نشان میدهد که حجم محتوای تولیدشده با موضوع جنگ، در تهران از مرز ۱.۶ میلیون پست عبور کرده؛ عددی که بهروشنی تأثیر تمرکز رسانهها، رسانهگران و کاربران پرنفوذ در مرکز را نمایان میسازد.
قم؛ سرانهای بالا، از دل یک پایگاه خاص
اما زمانی که محتوا را به نسبت جمعیت هر استان بررسی میکنیم، نتیجهای متفاوت رقم میخورد: استان قم، با وجود جمعیت کمتر، سرانه تولید محتوای جنگی بالایی دارد. دیتاک دلیل این پدیده را تمرکز خبری روی سایت «هستهای فردو» میداند که یکی از نقاط عطف این جنگ دوازده روزه به حساب میآید.
پناه آوردن به سکوهای داخلی؛ بازگشتی پنجبرابری
دومین یافته مهم گزارش، به رفتار کاربران در مواجهه با فیلترینگ و بحران اختصاص دارد. دیتاک میگوید: در روزهای آغازین جنگ، بازدید از کانالهای پرمخاطب سکوهای داخلی پنج برابر شد. کاربران، در غیاب اینترنت بینالملل یا کندی دسترسی به آن، راهی جز رجوع به پیامرسانها و شبکههای داخلی نداشتند. اما بهنظر میرسد این افزایش ناگهانی، بیشتر یک واکنش اضطراری بود تا یک مهاجرت ماندگار چرا که آمارهای جهانی نشان میدهد با برگشت وضعیت اینترنت به زمان قبل از این حملات، حالا بازدید از شبکههای اجتماعی جهانی مثل قبل است.
در مقایسهای که دیتاک در بین پلتفرمهای داخلی انجام داده، روبیکا با اختلاف ۴۵ درصدی نسبت به سایر رقبا، بیشترین رشد بازدید را تجربه کرده است.
با این حال، دیتاک هشدار میدهد که ظرفیت فنی سکوهای داخلی برای مدیریت شرایط بحرانی همچون جنگ یا انتخابات، محدود است. در این گزارش آمده است که پلتفرمهای داخلی حتی در اوج جنگ، نتوانستهاند از سقف پیشین خود (که به زمان انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته برمیگردد) عبور کنند. بهعبارتی، مخاطبان به اجبار به سکوهای داخلی رانده شدند، اما این سکوها جاذبه لازم برای نگهداشتن آنان را نداشتند. همچنین باید یادآوری کرد که در این دوره ۱۲ روزه، چندین بار پیامرسانهای داخلی با اختلال در کارکرد مواجه شدند.
یافتههای دیتاک از دل سوشاللیسنینگ، تصویری دقیق از وضعیت رسانهای کشور در بحران ترسیم میکند. برخلاف تصور اولیه مبنیبر تمرکز محتوا بر پایتخت، دادهها نشان میدهد که رسانههای اجتماعی بهطور یکپارچه در سراسر کشور وارد میدان شدهاند. اما هنوز زیرساخت، ظرفیت، و اعتماد لازم برای بهرهگیری پایدار از این قدرت عظیم، فراهم نیست.