آیا قطعی‌ مکرر برق ارتباطی با استخراج ارز دیجیتال دارد؟

این روزها حرف‌های زیادی در مورد ارتباط استخراج ارز دیجیتال با آلودگی هوا می‌شنویم؛ بیایید نگاهی به جدیدترین گفته‌ها بیندازیم.

سخنگوی صنعت برق از هماهنگی با وزارت ارتباطات برای شناسایی استخراج‌کنندگان غیر مجاز رمزارز خبر داد. به ‌گفته‌ی او، حجم اینترنت مصرفی افراد می‌تواند استخراج ارز دیجیتال توسط آن‌ها را نشان دهد. مصرف مستمر و بالای برق و افت ولتاژ در برخی مناطق نیز می‌تواند به شناسایی ماینرهای غیر مجاز کمک کند.

به ‌گزارش وزارت نیرو، مصطفی رجبی مشهدی می‌گوید: «استفاده‌کنندگان از برق غیر مجاز برای استخراج رمزارز یا هر فعالیت دیگری، به حقوق مردم تجاوز می‌کنند؛ آن‌ها با سوء استفاده و افزایش مصرف، موجب بروز آسیب به شبکه برق می‌شوند.» رجبی مشهدی به «راه پرداخت» گفته است استفاده‌ی دستگاه‌های ماینینگ غیر مجاز از برق خانگی و کشاورزی، با توجه به مصرف قابل‌ توجه آن‌ها، به شبکه‌های برق آسیب‌ می‌زند و ممکن است باعث قطعی مقطعی برق  شود یا ولتاژ برق در یک ساختمان را کاهش دهد.

رجبی مشهدی با اشاره به مشوق‌هایی که برای کاهش هزینه‌ی استفاده‌‌ی مجاز از برق برای استخراج رمزارز تعیین شده است، می‌گوید این مشوق‌ها هزینه‌ی ماینرها را بیش از ۳۰ درصد کاهش می‌دهد. رجبی مشهدی مبلغ پاداش در نظر گرفته‌شده برای معرفی‌کنندگان مراکز ماینینگ غیر مجاز را ۲۰ میلیون تومان بیان می‌کند.

امسال مصرف گاز و برق برای گرمایش در فصل زمستان، افزایشی غیر قابل پیش‌بینی تجربه می‌کند؛ به‌طوری‌که طی روزهای اخیر و به‌خصوص از دو روز پیش شاهد قطعی گسترده‌ی برق در سطح کشور بودیم. علت این خاموشی، افزایش مصرف گاز خانگی و محدودیت تحویل سوخت به نیروگاه اعلام شد. همان‌طور که می‌دانیم، افزایش مصرف گاز در زمستان دردسرهایی برای سوخت نیروگاه‌های برق ایجاد می‌کند. پیش از این، رئیس سازمان محیط زیست در مورد آلودگی هوا گفت: «روزی دو ساعت قطع برق بهتر از مازوت‌سوزی است.»

مصرف برق روزانه‌ی ماینرها در ایران به‌طور  ۵۷۰ مگاوات اعلام شده است؛ اما متخصصان صنعت رمزارز چنین ارقامی را صحیح نمی‌دانند و می‌گویند مستنداتی برای اثبات این گفته‌ وجود ندارد. امید علوی، نائب رئیس کمیسیون بلاک‌چین و رمزارز سازمان نظام صنفی رایانه‌ای (نصر) ،به زومیت می‌گوید سیاست‌های اشتباه وزارت برق از دو سال پیش باعث صدمه زدن به صنعت ماینینگ شده است و اگر تأمین برق در کشور اکنون مشکل دارد، مشکل از جای دیگر سرچشمه می‌گیرد؛ در واقع صنایع دیگر هم از برق استفاده می‌کنند و می‌توانند نقش بیشتری در آلودگی هوا داشته باشند.

از سویی، امید علوی می‌گوید تعرفه‌گذاری‌ اشتباه از ابتدا با دخالت وزارت نیرو، از جمله تعرفه‌ی شناور صادراتی برای گاز و برق یا متوسط صادرات و قیمت براساس درآمد، باعث سوق دادن مردم به فعالیت غیر مجاز در حوزه‌ی استخراج رمزارز شد. علوی تخفیف ۱۵ درصدی وزارت نیرو به ماینرهایی که از استخر داخلی استفاده می‌کنند، سیاستی به‌شدت ناموفق و آسیب‌زننده عنوان می‌کند. او در این باره می‌گوید: «هیچ کجای دنیا نمی‌آیند تعداد محدودی استخر معرفی ‌کنند تا همه‌ی ماینرها به آن وصل شوند. این کار عملا ضد تشویق است و تنها باعث رشد فعالیت‌های غیر قانونی می‌شود.»

سخنگوی صنعت برق در این خصوص گفته است: «وقتی ماینری مجوز دریافت می‌کند، ما براساس مطالعات و محاسبات شبکه‌ای، در نقطه‌ای که ظرفیت این حجم استفاده را دارد، اجازه‌ی نصب تجهیزات ماینینگ می‌دهیم و عموما ماینرها را به مزرعه‌هایی ارجاع می‌دهیم که ظرفیت کافی داشته باشند.»

به‌گفته‌ی وی، پیش‌تر فعالان حوزه استخراج رمزارز طرح‌هایی به وزارت نیرو پیشنهاد دادند تا بتوانند برق مورد نظر صنعت ماینینگ را خود تأمین کنند؛ برای مثال پیشنهاد شد نیروگاه‌های برق پراکنده که خرید تضمینی برق و تعهدی به وزارت برای تأمین نیرو ندارند، بتوانند برای تأمین برق استخراج رمز ارز فعالیت کنند و حتی در زمان پیک مصرف برق، آن‌ها برق خود را به شبکه‌ی سراسری برق انتقال دهند؛ اما وزارت نیرو چنین پیشنهادی را نپذیرفت.

علوی می‌گوید: «... درعوض وزارت نیرو به فارم‌های مجاز که از برق منطقه‌ای استفاده می‌کردند، مراجعه و از آن‌ها اطلاعات تعداد دستگاه‌های ماینینگ و مدل آن‌ها و ... را دریافت می‌کند؛ کاری که عملا به شرکت توزیع برق ارتباطی ندارد و وزارت صمت باید آن را پیگیری کند.» به‌ گفته‌ی نائب رئیس کمیسیون بلاک‌چین و رمزارز سازمان نصر، وزارت نیرو به سامانه بهین‌یاب دسترسی مستقیم دارد و می‌تواند تمام این اطلاعات را استعلام کند؛ اما به مشترک مراجعه می‌کند و می‌خواهد مستقیم از او اطلاعات بگیرد؛ این نشان‌دهنده‌‌ی دخالت آشکار است.

به گزارش وزارت نیرو، مراکز استخراج رمزارز مستقر در منطقه‌ی ویژه‌ی اقتصادی رفسنجان استان کرمان با ظرفیت ۱۴۰ مگاوات، منطقه آزاد ماکو استان آذربایجان غربی با ظرفیت ۳۰ مگاوات و منطقه ویژه اقتصادی پیام استان البرز با ظرفیت حدود ۵ مگاوات، بزرگ‌ترین مراکز قانونی استخراج رمز ارز در کشور هستند.

علوی می‌گوید چین به‌طور قانونی در ایران مشغول استخراج رمز ارز است و ایرانی‌ها هم می‌توانند دقیقا با دریافت همان مجوزها ماینینگ انجام بدهند؛ پس در این مورد، تبعیضی وجود ندارد. در واقع فارم رفسنجان هم پس از مدتی از فعالیت، مطابق تعرفه‌ی قانونی ماینینگ در کشور هزینه‌ی برق را پرداخت کرد و مطابق با آیین‌نامه‌ی وزارت نیرو برای استخراج رمزارز تخفیف‌های قانونی دریافت می‌کند.

موضوع دیگری که در گفته‌های سخنگوی صنعت برق شنیده می‌شود، اعطای پاداش به کسانی است که دستگاه‌های ماینینگ غیر مجاز را گزارش بدهند. امید علوی اعتقاد دارد: «چنین سیاستی به‌هیچ‌وجه معادل افشاگری یا «سوت‌زنی» نیست که در دنیا شاهد آن هستیم و اینکه چهار دستگاه هم لو برود و سازمان تعزیرات یا نیروی انتظامی در خصوص آن اطلاع‌رسانی کنند، هیچ معنا و فایده‌ای ندارد.... چنین مواردی باعث کسب درآمد برای وزارت نیرو می‌شود و این درآمد مستقیما به حساب وزارت نیرو می‌رود؛ درصورتی‌که اگر این دخالت رخ نمی‌داد، شاهد واریز مبالغ به خزانه‌داری بودیم. موضوع ماینینگ و حتی زیرزمینی شدن آن به نفع وزارت نیرو پیش می‌رود و منبع درآمدی برای آن‌ها شده است.»

به گفته‌ی امید علوی: «آنچه از زمان ورود دولت به حوزه‌ی رمزارز تاکنون شاهدش بودیم، فرصت‌سوزی است؛ درحالی‌که کشور ما به ‌خاطر اقلیمش می‌توانست نقش مهمی در استخراج رمزارز در دنیا داشته باشد. اگر چین اقلیمی مانند ایران داشت که در ذخایر گاز دنیا مقام دوم را دارد، این ثروت را از دست نمی‌داد و به‌ شیوه‌ی مناسبی آن را به ثروت تبدیل می‌کرد. به‌علاوه، با توجه به تحریم‌ها علیه ایران، امکان صادرات برای کشور ما وجود ندارد و این راه هموار بود تا از فرصت استخراج رمزارزها به‌نفع کشور و برای بهبود حدودی وضعیت اقتصادی استفاده کنیم.»

علوی، نیاز روزانه کشور برای تأمین مایحتاجش را ۳۰۰ میلیون دلار عنوان می‌کند که ۲۰ تا ۳۰ میلیون دلار آن به‌راحتی به‌وسیله‌ی ماینینگ ارز دیجیتال قابل برداشت بود؛ درحالی‌که با سیاست‌های اشتباه و عامدانه‌ی وزارت نیرو، این فرصت‌ها از دست رفته و هر روز در حال از بین رفتن است. علوی می‌گوید: «این مدیریت اشتباه باعث وارد آمدن ضربات بسیار زیادی به مردم، کشور و مسائل اقتصادی شده است.»

امید علوی می‌گوید چین ۶۰ تا ۷۰ درصد هش ریت شبکه بیت کوین دنیا را در اختیار دارد. حال آمریکا هم درحال وارد شدن به این حوزه و مسئله در حال جدی‌تر شدن است. پس اگر ایران سیاست درستی اتخاذ می‌کرد، می‌توانست در لحظه‌ی کنونی حرفی برای گفتن داشته باشد. این درحالی است که با ورود دولت به حوزه رمز ارز، ایجاد مشکلات برای فعالان حوزه، توقیف حدود  ۵۰۰ هزار دستگاه ماینر، تعرفه گذاری برق و سنگ‌اندازی‌های دیگر که منجر به رشد فعالیت‌های زیرزمینی شد، اکنون نمی‌توان برآورد مناسبی از میزان هش ریت ارز دیجیتال در ایران داشت و درآمد استخراج بیت‌کوین در ایران را محاسبه کرد. علوی اضافه می‌کند که تنها حدس و گمان درست را می‌توان از طریق فارم‌های قانونی تخمین زد. او آماری که چندی پیش در رسانه‌ای مبنی بر انجام شدن ۸ درصد استخراج رمز ارز در ایران منتشر شد، رد می‌کند و می‌گوید چنین آمارهایی هیچ‌گونه مستنداتی به ‌همراه ندارند.

به‌ گفته‌ی نائب رئیس کمیسیون بلاک‌چین و رمزارز سازمان نصر، گاز چیزی نیست که بتوان آن را برای آیندگان نگاه داشت، بلکه باید تبدیل به کالای ارزشمند شود تا بتوان ارزشش را حفظ کرد. به‌علاوه، مشخص نیست تا چه زمانی بتوان از سوخت‌های فسیلی استفاده کرد؛ چرا که دنیا به‌ سمت استفاده از انرژی‌ تجدیدپذیر حرکت می‌کند و نمی‌توان جلوی تحول‌های بزرگ اقتصادی را گرفت که شیوه‌ی زیست انسان و استفاده از منابع را تغییر می‌دهند. او در همین زمینه اشاره می‌کند که عصر پارینه‌سنگی به این دلیل به پایان نرسید که سنگ تمام شد؛ بلکه عصر جدید آغاز شد چون استفاده از منابع دیگری در برنامه قرار گرفت؛ اکنون نیاز نیست منتظر بمانیم تا گاز تمام شود و وارد عصر جدید استفاده از منابع دیگر شویم، پس باید از انرژی‌هایی که در اختیار داریم، همین حالا استفاده و از آن‌ها ثروت‌آفرینی و ثروت‌اندوزی کنیم.