طراحی و ساخت ماهواره‌برها در برنامه ماهواره‌ای ایران
برنامه‌ی فضایی ایران از سال ۱۳۷۷ کلید خورد و متخصصان در فاز اول توانستند دو گام بسیار مهم دراین‌زمینه بردارند. اولین گام در حوزه‌ی قرار دادن ماهواره در مدار بود، که یک فروند ماهواره‌بر با نام کاوشگر ۱ در سال ۱۳۸۶ تا ارتفاع ۲۰۰ کیلومتری پرواز و تمام اطلاعات را توسط حسگرهای خود به مرکز کنترل زمینی مخابره کرد.
در گام دوم و پس از این تست موفق، ماهواره‌بر سفیر ۱ که هم‌زمان با شلیک کاوشگر ۱ رونمایی شده بود در سال ۱۳۸۷ بدون ماهواره به فضا پرتاب شد و پس از دو ماه، سفیر ۱ با تغییر نام به سفیر امید، ماهواره‌ی امید که به دست متخصصان ایرانی ساخته شده بود را به فضا برد.
ماهواره بر سفیر امید، دو مرحله‌ای است و برخلاف اظهارنظرها مبنی بر شباهت با موشک‌های بالستیک، از نوک دماغه با آن‌ها تفاوت فراوانی دارد و در هر دو مرحله از سوخت مایع استفاده می‌کند که محموله‌ی فضایی در نوک موشک یعنی در دماغه‌ی بالای مرحله دوم قرار می‌گیرد.
این ماهواره‌بر طولی حدود ۲۲ متر، قطری بیش از یک متر، وزنی حدود ۲۶ تن، قدرت رانشی نزدیک به ۳۲ تن در مرحله‌ی اول و نزدیک به ۳/۵ تن برای مرحله‌ی دوم دارد؛ زمان کارکرد مرحله‌ی اول آن نزدیک ۱۵۰ ثانیه و برای مرحله‌ی دوم بیش از ۳۰۰ ثانیه است و می‌تواند یک محموله‌ی ۲۷ کیلوگرمی را در زاویه‌ی میل ۵۵ درجه قرار دهد.
پس از سفیر امید، جوانان کشور سیمرغ را طراحی کردند که در ۲۶ دی سال ۹۷ و هم‌زمان با چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی با دستور وزیر دفاع ماهواره‌ی پیام را در مدار قرار داد، البته متخصصان کشورمان در مورد این ماهواره‌بر نیز فرایند سفیر امید را در پیش گرفتند و یک سال پیش از ارسال ماهواره‌بر با محموله، نمونه‌ی بدون محموله را باموفقیت تست کردند.
پرتاب سیمرغ دومرحله‌ای، با سوخت مایع که طولی بیش از ۲۶ متر دارد دروازه‌ای را باز کرد که نتیجه‌ی آن تولید نمونه‌های پیشرفته‌تر سیمرغ شد؛ نمونه‌ای که می‌تواند ماهواره را هزار کیلومتر دورتر از زمین قرار دهد. بزرگان صنعت فضایی ایران ساخت ماهواره‌برهایی را در نظر دارند که بتواند نه‌تنها ماهواره، بلکه انسان را نیز به فضا ببرد.
متخصصان توانستند در ادامه‌ی راه به طراحی ماهواره‌بر چهار مرحله‌ای برسند که آن را قائم نامیدند، این پروژه بسیار سنگین و پیچیده است و هدف آن طراحی و ساخت ماهواره‌بری برای پرتاب ماهواره‌هایی با جرم بیش از ۱۰۰ کیلوگرم در مدار هزار کیلومتری اعلام شده است.
دانشمندان در این پروژه قصد داشتند هر چهار مرحله با سوخت جامد باشد، به همین دلیل قائم را می‌توان اولین ماهواره‌بر تماما سوخت جامد دانست؛ از طرف دیگر چنین ماهواره‌بری به پرتاب‌گر خاص نیاز دارد، بنابراین این موضوع باعث شد تا طراحان به فکر ساخت پرتاب‌گر نیز باشند.
سپهر نمونه‌ی جدید قائم
متخصصان ماهواره‌بر جدیدی با نام سپهر را ساختند که مدل بهینه‌سازی‌شده‌ی ماهواره‌بر سفیر ۲ است. این ماهواره‌بر ۴ موتور در مرحله‌ی دوم دارد و از سیستم جداسازی ماهواره، حسگرها و سیستم تله متری، تجهیزات زمینی، هدایت و کنترل، پایگاه پرتاب ماهواره، افزایش ارتفاع و طول موشک استفاده می‌کند.
ماهواره‌بر سپهر مانند قائم توانایی حمل و انتقال ماهواره‌هایی با وزن ۷۰۰ کیلوگرم را تا ارتفاع بیش از هزار کیلومتری دارد و هرچند اطلاعات دقیقی از این ماهواره‌بر منتشر نشده، اما باتوجه به برد سپهر، باید ماهواره‌بری با سوخت جامد ۳ یا ۴ مرحله‌ای باشد که براساس طرح شهید طهرانی مقدم یعنی قائم ساخته شده است.
باتوجه به شباهت‌های سپهر و قائم می‌توان حدس زد، قطر مرحله‌ی اول این ماهواره‌بر ۳/۵ متر، ارتفاع آن ۲۰ متر بوده و برای رساندن محموله به مدار هزار کیلومتری طراحی شده است.
امروزه ایران یکی از پرچم‌داران فناوری فضایی در منطقه‌ی غرب آسیا است درحالی‌که بسیاری از کشورهای منطقه‌ای و غیرمنطقه‌ای در پرتاب ماهواره‌بر وابسته به سایر کشورها هستند.
نظرات