عدم کشف متان در مریخ امیدها را کم کرد

متان به عنوان ساده‌ترین هیدروکربن، به وفور در منظومه‌ی شمسی یافت می‌شود; در واقع بخش بزرگی از جو سیاره‌های گازی شامل مشتری، زحل، اورانوس و نپتون از متان تشکیل شده است. در سیاره‌ی زمین نیز باکتری‌ها و برخی ارگانیسم‌های دیگر مقدار قابل توجهی متان تولید می‌کنند. طبق یکی از اصول ابتدایی علم زیست شناسی حضور گاز متان می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود نوعی حیات باشد، اگر چه احتمال تولید آن توسط منابع دیگری غیر از موجودات زنده هم وجود دارد.

خبر عدم تشخیص وجود متان در حالی اعلام شده است که طبق اظهارات ناسا، ابزارهای این کاوشگر توانایی تشخیص غلظت متان با نسبت 1.3 در یک میلیارد را دارند! البته پیش از این کشف جدید، دانشمندان بر اساس اطلاعات بدست آمده از تلسکوپ‌های زمینی و داده‌های ارسالی از فضاپیماهایی که در مدار مریخ در حال گردش بودند، وجود غلظت 45 در یک میلیارد را محتمل می‌دانستند.

مریخ‌نورد «کنجکاوی» مجهز به طیف‌سنج لیزری قابل تنظیم است که در بخش SAM (مخفف آنالیز نمونه‌ها در مریخ) قرار دارد. SAM بزرگ‌ترین بخش از تجهیزات علمی 10 گانه‌ی این کاوشگر به شمار می‌رود. طیف‌سنج لیزری نمونه‌ای از جو مریخ را جمع‌آوری و متراکم کرده ، سپس نمونه‌ی مورد آزمایش را در مسیر تابش‌ و بازتابش ناشی از لیزر مادون قرمز و مجموعه‌ی از آینه‌ها قرار می‌دهد. با توجه میزان جذب اشعه توسط گازهای موجود در نمونه، امکان اندازه‌گیری غلظت هر یک از آن‌ها وجود خواهد داشت. کنجکاوی از ماه اکتبر سال گذشته تا ماه ژوئن امسال، مجموعا 6 مرتبه آزمایش‌هایی را برای بررسی وجود متان انجام داد که البته نتیجه‌ی آن ناامیدکننده بود.

«کریس وبستر» - عضوی در آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا – در این رابطه اظهار می‌کند:

پیدا کردن متان در مریخ می‌توانست بسیار مهیج باشد اما اندازه‌گیری‌های ما بسیار قابل اطمینان هستند. با این حال ما به هدفمان که پیشرفت در علم بود دست یافتیم. از فصل بهار تا اواخر تابستان ما مکررا نمونه‌هایی از جو سیاره را تجزیه و تحلیل کردیم اما اثری از متان دیده نشد.

این کشف به غیر از تایید تلویحی عدم وجود حیات بر روی مریخ ، نشان داد که منابع متان موجود در این سیاره‌ی سرخ نیز بسیار ناچیز هستند. با توجه به حساسیت بسیار بالای طیف‌سنج لیزری این کاوشگر، برآورد شده است که میزان تولید گاز متان در مریخ کمتر از 20 تن در سال است. جالب است بدانید که 200 راس دام در سیاره‌ی زمین، در عرض یک سال 20 تن متان تولید می‌کنند.

Sushil Atreya – یکی از محققان دانشگاه میشیگان – می‌گوید:

متان موجود در جو مریخ به یک‌باره ناپدید نشده است. گاز متان ماندگاری قابل توجهی دارد و میتواند صدها سال در جو مریخ دوام بیاورد. با توجه به این واقعیت و اندازه‌گیری‌های انجام شده به این نتیجه رسیده‌ایم که از منظر زیست شناسی و زمین‌شناسی، هیچ منبع و مکانیزمی برای تولید متان و انتشار آن در جو این سیاره وجود ندارد. حتی وجود مکانیزم‌هایی که منشا خارجی دارند و منجر به تولید متان شوند - مانند فرسایش ارگانیک‌هایی که ممکن است توسط شهاب‌سنگ‌ها آورده شده باشند و یا حتی ذره‌هایی که از فضای بین سیاره‌ای وارد جو مریخ شده‌اند - نیز بسیار بعید است.

با این حال این کشف به این معنی نیست که جستجوی حیات در سیاره‌ی سرخ به پایان رسیده باشد. طبق گفته‌ی دکتر «مایکل میر» - سرپرست گروه دانشمندان در بخش اکتشاف مریخ ناسا :

نتیجه‌ی این اکتشاف مهم به ما کمک خواهد کرد تا کوشش‌هایمان در راستای کشف حیات در مریخ، هدفمندتر انجام شوند. با این کشف امیدها برای یافتن میکروب‌هایی که متان تولید می‌کنند، کم شدند اما باید در نظر داشته باشیم این فقط یک نوع خاص از چرخه‌ی زیستی میکروب‌ها است. میکروب‌هایی در جهان وجود دارند که فعالیت زیستی آن‌ها بدون تولید متان صورت می‌گیرد.