مدار زمین در آستانه فاجعه؛ یک ماهواره استارلینک از برخورد با فضاپیمای چینی گریخت

آسمان دیگر گستره‌ای آرام و بی‌کران نیست. در سکوت فضا، یکی از ماهواره‌های اینترنتی استارلینک، متعلق به شرکت اسپیس‌ایکس، مجبور شد پیشرانه‌های خود را روشن کند تا از برخورد با یک ماهواره چینی که با سرعتی سرسام‌آور به سمتش می‌آمد، فرار کند. این رویارویی خطرناک خشم مدیران شرکت تحت رهبری ایلان ماسک را برانگیخت و زنگ خطر را برای بحرانی بزرگ‌تر به صدا درآورد.

حادثه چیزی بیش از یک اتفاق ساده بود؛ نمادی از هرج‌ومرج فزاینده در مداری که روزبه‌روز شلوغ‌تر می‌شود. مایکل نیکولز، نایب‌رئیس مهندسی استارلینک، با لحنی تند در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:

تا جایی که ما اطلاع داریم، هیچ هماهنگی یا رفع تعارضی با ماهواره‌های فعال در مدار انجام نشده بود. این بی‌توجهی منجر به نزدیکی خطرناک یکی از ماهواره‌های پرتاب‌شده با ماهواره STARLINK-6079 در ارتفاع ۵۶۰ کیلومتری شد، به‌طوری که فاصله آن‌ها تنها به ۲۰۰ متر رسید.

نیکولز با انتقاد از این وضعیت هشدار داد که وقتی اپراتورها داده‌های دقیق مداری خود را به اشتراک نمی‌گذارند، احتمال وقوع چنین حوادثی به شدت بالا می‌رود.

موشک چینی کینتیکا ۱ (Kinetica 1) که در تاریخ ۹ دسامبر از بیابان گبی به فضا پرتاب شد، توسط شرکت فضایی سی‌ای‌اس اسپیس هدایت می‌شد. آن‌طور که شبکه دولتی چاینادیلی گزارش داد، این موشک حامل شش ماهواره چندمنظوره و تعدادی فضاپیمای دیگر بود.

شرکت چینی در ابتدا سعی کرد از خود دفاع کند. آن‌ها در پاسخ به نیکولز اعلام کردند که تیمشان پنجره‌های زمانی پرتاب را با سیستم‌های زمینی انتخاب می‌کند تا از برخورد با هرگونه زباله فضایی یا ماهواره شناخته‌شده جلوگیری شود. بااین‌حال، در نهایت با اصل حرف نیکولز موافقت کردند و نوشتند: «این حادثه ضرورت برقراری دوباره همکاری‌ها میان دو اکوسیستم اقتصاد نوین فضا را دوچندان می‌کند.»

این برخورد نزدیک تنها نوک کوه یخ است. حضور انسان در مدار زمین با نرخی انفجاری در حال رشد است. تنها اسپیس‌ایکس نزدیک به ۹٬۳۰۰ ماهواره فعال در مدار دارد که حدود یک‌سوم آن‌ها فقط در سال ۲۰۲۵ پرتاب شده‌اند. این ماهواره‌ها عمر کوتاهی (حدود ۵ سال) دارند و شرکت مجبور است دائماً آن‌ها را جایگزین کند.

براساس داده‌های آژانس فضایی اروپا (ESA)، اکنون حدود ۱۳ هزار ماهواره فعال در مدار زمین می‌چرخند. اما مشکل اصلی، زباله‌های فضایی هستند. رادارها حدود ۵۴ هزار قطعه با ابعاد بزرگ‌تر از ۱۰ سانتی‌متر را ردیابی می‌کنند. فاجعه واقعی اما در ابعاد کوچک‌تر پنهان است: تخمین زده می‌شود ۱۴۰ میلیون قطعه کوچک (بین یک میلی‌متر تا یک سانتی‌متر) در فضا سرگردان باشند. هر کدام از این قطعات، به دلیل سرعت فوق‌العاده بالا، مانند گلوله عمل می‌کنند و تهدیدی مرگبار برای فضانوردان و تجهیزات گران‌قیمت فضایی هستند.

کارشناسان هشدار می‌دهند که حتی یک برخورد ساده می‌تواند یک واکنش زنجیره‌ای فاجعه‌بار را کلید بزند که به سندرم کسلر معروف است. در این سناریو، زباله‌های حاصل از یک برخورد، به ماهواره‌های دیگر اصابت و آن‌ها را نابود می‌کنند. این چرخه آنقدر ادامه می‌یابد تا مدار زمین مملو از زباله شده و برای نسل‌های آینده غیرقابل استفاده شود.

دن سپرلی، مدیر عملیاتی شرکت نقشه‌برداری مداری لیولبس، می‌گوید: «واقعیت تلخ این است که برخورد ماهواره‌ها در فضا دیگر یک احتمال نیست، بلکه فقط بحث زمان وقوع مطرح است.» این آسمان شلوغ، یک بمب ساعتی است که بالای سر همه ما تیک‌تاک می‌کند.