چین دیگر فضانورد گیرافتاده در مدار ندارد؛ فضاپیمای نجات شنژو ۲۲ به تیانگونگ رسید
چین با پرتاب کپسولی بدون سرنشین به ایستگاه فضایی تیانگونگ، فضاپیمای نجات برای سه فضانوردی فرستاد که وسیلهی نقلیهی سالمی برای بازگشت به زمین نداشتند؛ زیرا فضاپیمای اصلی حامل آنها قبلاً سه فضانورد دیگر را به خانه بازگردانده بود.
مأموریت نجات اخیر پایانی بر زنجیرهای از حوادث بود که با برخورد قطعهای زباله فضایی به کپسول بازگشت خدمه قبلی آغاز شد. این حادثه که تنها ساعاتی پیش از بازگشت برنامهریزیشده آنها رخ داد، بار دیگر خطر زبالههای فضایی برای فضانوردان ساکن در مدار زمین و فضاپیماها را برجسته کرد.
بهگزارش اسپیسداتکام، فضاپیمای بدون سرنشین شنژو-۲۲، سهشنبه ۲۵ نوامبر حدود ساعت ۷:۴۱ به وقت ایران، برفراز موشک لانگ مارچ F2 از مرکز پرتاب ماهواره جیوچوان به مدار پایین زمین ارسال شد. کپسول خالی که اکنون به ایستگاه تیانگونگ متصل شده، قرار است در نهایت خدمه مأموریت شنژو-۲۱، یعنی ژانگ لو، وو فی و ژانگ هونگژانگ را به زمین بازگرداند. البته این سه نفر تا پایان مأموریت برنامهریزیشدهی خود در بهار ۲۰۲۶، در فضا خواهند ماند.
ماجرا از زمانی آغاز شد که سه فضانورد مذکور در ۳۱ اکتبر ۲۰۲۵ برای جایگزینی با خدمه شنژو-۲۰ به فضا رفتند. قرار بود خدمه قبلی در ۵ نوامبر ۲۰۲۵ به زمین بازگردند، اما درست در آخرین لحظات، آژانس فضایی سرنشیندار چین (CMSA) یک ترک بزرگ در پنجرهی کپسول حامل آنها کشف کرد. در یک تصمیم اضطراری، خدمه شنژو-۲۰ با فضاپیمای سالم شنژو-۲۱ به زمین بازگشتند و در ۱۴ نوامبر ۲۰۲۵ فرود آمدند. اما این اقدام خدمه جدید را بدون وسیله بازگشت در ایستگاه فضایی باقی گذاشت.
این وضعیت نگرانیهایی جدی در جامعهی فضایی ایجاد کرد. ویکتوریا سامسون، مدیر امنیت و پایداری فضایی در بنیاد دنیای امن آمریکا، پیشتر گفته بود: «خوشحالم که خدمه شنژو-۲۰ به خانه برگشتند، اما واقعاً نگرانکننده است که گروه جایگزین اساساً وسیلهای برای بازگشت به زمین ندارد.»
هرچند این روند مطابق پروتکلهای آژانس فضایی سرنشیندار چین پیش رفت، مشخص نیست چرا پروتکلها باعث میشود خدمه برای مدتی بدون کپسول بازگشت در فضا بمانند یا چرا با وجود آمادهبودن موشک و کپسول جایگزین، پرتاب آن بیش از یک هفته به طول انجامید. اگر در این مدت حادثهای مانند آتشسوزی یا برخورد مجدد زباله فضایی در ایستگاه رخ میداد، تخلیهی ایمن خدمه امکانپذیر نبود.
این اتفاق یادآور حوادث اخیر برای فضانوردان ناسا است. فضانوردان مأموریت بوئینگ استارلاینر به دلیل نقص فنی حدود ۹ ماه در ایستگاه فضایی بینالمللی ماندند و پیش از آن نیز کپسول فرانک روبیو، فضانورد ناسا، با یک شهابواره برخورد کرد و بازگشت او را به تأخیر انداخت. بااینحال، تفاوت کلیدی این بود که در هر دو مورد، فضانوردان ناسا همواره به کپسول بازگشت سالم دیگر که به ایستگاه متصل بود، دسترسی داشتند.
کارشناسان معتقدند این ماجرا «هشداری جدی» است که علاوه بر تأکید بر لزوم پاکسازی مدار زمین از زبالههای فضایی، نشان میدهد جهان به یک سرویس نجات فضایی مشترک و جهانی نیاز دارد. بااینحال، به نظر میرسد مقامات چینی امیدوارند تجربهی شنژو-۲۰ و شنژو-۲۱، آخرین مورد از نوع خود باشد. بهگزارش رویترز، هه یوانجون، یکی از مسئولان آژانس فضایی سرنشیندار چین، پس از پرتاب گفت: «این پرتاب اضطراری نخستین تجربهی چین است، اما امیدوارم آخرین بار در مسیر سفرهای فضایی بشریت باشد.»