ستاره دو چهره دارای یک سمت هلیومی و یک سمت هیدروژنی است

ستاره‌شناس‌ها ستاره‌ای دو چهره را شناسایی کرده‌اند که هر سمت آن ترکیبی متفاوت دارد. این ستاره‌ی کوتوله سفید با نام مستعار ژانوس، برگرفته از خدای رومی گذرگاه‌ها، اولین ستاره این‌چنینی است که کشف می‌شود.

به گزارش نیوساینتیست، جرمی هیل از دانشگاه بریتیش کلمبیای کانادا و همکاران او، ژانوس را با استفاده از زد‌تی‌اف یا ابزار بررسی اجرام گذرای زویکی در کالیفرنیا مشاهده کردند و سپس رصدهایی را با تلسکوپ‌های دیگر انجام دادند. بر اساس یافته‌ها، یک سمت از ستاره‌ی ژانوس، کاملاً از هیدروژن و سمت دیگر کاملاً از هلیوم تشکیل شده است. این ستاره بیش از ۱۳۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و تقریباً هر ۱۵ دقیقه به دور خود می‌چرخد.

می‌دانیم سطح برخی از کوتوله‌های سفید می‌تواند از ترکیب هلیومی به هیدروژن و مجدداً به هلیوم تغییر کند اما قطعاً چیزی میان این دو تاکنون کشف نشده بود. مکانیزم عامل این پدیده هنوز مشخص نیست. به گفته‌ی‌ هیل، به نظر می‌رسد، میدان مغناطیسی یک سمت ستاره از سمت دیگر قوی‌تر باشد؛ اما داده‌ها شواهدی از میدان مغناطیسی بسیار قوی را نشان نمی‌دهند؛ بنابراین هنوز نمی‌توان با اطمینان از علت آن سخن گفت.

اگر میدان مغناطیسی قوی در ستاره‌ی یادشده وجود داشته باشد، فرآیند همرفتی ستاره در یک سمت قوی‌تری از دیگری خواهد بود. کوتوله‌های سفید عمدتا از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده‌اند، بنابراین هیدروژن سبک‌تر طبیعتاً روی سطح بدون همرفت شناور می‌شود، در حالی که در سمت دیگر هلیوم به سطح می‌رسد.

اگر ژانوس در فاصله‌ی ماه نسبت به زمین قرار داشت، به وضوح می‌توانستید لکه‌های ناشی از همرفت را ببینید، به طوری که یک طرف آن ۱۵ درصد درخشان‌تر از سمت دیگر به نظر می‌رسید. دمای این ستاره تقریباً پنج برابر دمای خورشید است، بنابراین بسیار درخشان در آسمان ظاهر می‌شد و برای چشم آزاردهنده بود.

این حقیقت که پژوهشگرها با وجود جست‌وجوی فراوان در کیهان، فقط یک ستاره‌ی دوچهره را کشف کردند، به معنی کمیاب بودن این ستاره‌ها است. درواقع پژوهشگران به‌لطف یک تصادف غیرمنتظره توانستند آن را شناسایی کنند. محور چرخش ستاره به‌طور اتفاقی دقیقاً عمود بر مرز بین سمت هلیومی و سمت هیدروژنی آن است و ما به‌طور تصادفی روبه‌روی ستاره قرار گرفته‌ایم.

پژوهشگرها امیدوارند به داده‌های دقیق‌تری از ژانوس برسند و به تغییرات داخلی آن پی ببرند. این ستاره می‌تواند توضیحی برای فاز عجیب تکامل کوتوله‌ی سفید باشد.

یافته‌های پژوهشگران در نشریه نیچر منتشر شده است.