شاید تماشای آسمان شب از میان آلودگی نوری شهر‌ها را غیرممکن بدانید؛ ولی باید یادآوری کنیم که هنوز پدیده‌هایی وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها لذت ببرید و برای دقایقی از تنش‌های روزمره فاصله بگیرید. برای تماشای بسیاری از این رویدادها، به ابزار گران‌قیمتی نیاز ندارید و کافی است دست‌کم ۱۵ دقیقه پیش از شروع رصد به پشت‌بام یا هر فضای باز دیگری بروید تا چشم‌هایتان به شرایط تاریکی عادت کند.
حتی اگر با صورت‌های فلکی و جهت‌یابی در آسمان شب آشنا نیستید، جای نگرانی نیست؛ چراکه اپلیکیشن‌های نقشه‌ی آسمان برای گوشی‌های هوشمند با استفاده از حسگرهای موجود در این گجت‌ها، پس از تایپ نام هدف مدنظر، شما را به‌سمت آن هدایت می‌کنند. بسیاری از این اپلیکیشن‌ها به قابلیت دید در شب مجهز هستند تا با تبدیل تمام نور‌های موجود در صفحه‌نمایش به رنگ قرمز، به حفظ سازگاری چشم‌های شما با تاریکی کمک کنند.
راهنمای نشان‌ها | |
|---|---|
دشواری سطح ۱. رویدادهای قابل‌مشاهده با چشم غیرمسلح | |
دشواری سطح ۲. رویدادهای قابل‌مشاهده با دوربین دوچشمی | |
دشواری سطح ۳. رویدادهای قابل‌مشاهده با تلسکوپ کوچک (دهانه‌ی کوچک‌تر از ۱۰۰ میلی‌متر) | |
دشواری سطح ۴. رویدادهای قابل‌مشاهده با تلسکوپ بزرگ (دهانه‌ی بزرگتر از ۱۰۰ میلی‌متر) | |
هشدار نزدیکی به خورشید: مشاهده‌ی خورشید با دوربین دوچشمی و تلسکوپ بدون فیلتر مناسب به چشمان شما آسیب دائمی می‌رساند. | |
آسمان شب در مرداد ۱۴۰۱
مرداد بهترین ماه سال برای تماشای زیبایی‌های کهکشان راه شیری در آسمان شب است. همچنین برای مناطقی از ایران، آخرین ماه بدون ابر در سال است، بنابراین از فرصت باقیمانده برای رصد بی‌دغدغه آسمان شب استفاده کنید. در ادامه، فهرست رویدادهای رصدی این ماه را با هم مرور می‌کنیم.
پنجشنبه ۶ مرداد: ماه نو
ماه نو در ساعت ۱۷:۵۴ پنجشنبه ۶ مرداد اتفاق می‌افتد ولی در این روز مشاهده‌ی هلال ماه تقریباً از هیچ نقطه‌ای روی زمین ممکن نیست.
جمعه ۷ مرداد، در بیشتر قاره آمریکا و همچنین غرب قاره آفریقا، هلال ماه با چشم غیرمسلح رؤیت‌پذیر است و در ایران نیز در صورت برقراری شرایط مناسب جوی می‌توان آن را با چشم مشاهده کرد.
شنبه ۸ مرداد، هلال ماه در سراسر زمین به‌سادگی با چشم غیرمسلح دیده می‌شود.
سه‌شنبه ۱۱ مرداد: مقارنه سیاره‌های مریخ و اورانوس
در این شب، سیاره‌های مریخ و اورانوس به فاصله یک و نیم درجه‌ای از یکدیگر می‌رسند. مریخ در این شب نزدیک ساعت ۲ بامداد به ارتفاع ۱۰ درجه‌ای از افق شرقی می‌رسد و شرایط برای رصد آن فراهم می‌شود. این سیاره با قَدر ۰٫۲ در آسمان با رنگی متمایل به نارنجی به‌سادگی در نزدیکی صورت فلکی گاو و خوشه‌ی پروین پیدا می‌شود ولی برای دیدن اورانوس از قدر ۵٫۸ با چشم غیرمسلح باید به رصدگاهی دور از آلودگی نوری بروید. برای دیدن این رویداد تا یک ساعت پیش از طلوع خورشید فرصت دارید.
طرح زمینه برگرفته از رباط شرف در شهرستان سرخس.
جمعه ۲۱ مرداد: ماه کامل
شنبه ۲۲ مرداد: اوج بارش شهابی بَرساوُشی
طرح زمینه برگرفته از میل اَخَنگان در مشهد
بارش شهابی برساوشی یکی از دو بارش پر بار هر سال است و در شرایط ایده‌آل، تقریباً ۱۰۰ شهاب در ساعت را می‌توان دید. ولی امسال حضور ماه کامل در آسمان، بیشتر شهاب‌ها را از دید رصدگران پنهان خواهد کرد و احتمالاً فقط تعداد انگشت‌شماری آذرگوی را می‌توان دید.
یکشنبه ۲۳ مرداد: زحل در مقابله
هرگاه یک جرم آسمانی (به‌طور خاص، سیارات بیرونی منظومه شمسی) در آسمان، درست در نقطه مقابل خورشید قرار گیرد و ۱۸۰ درجه از آن فاصله داشته باشد، آن جرم در وضعیت مقابله است. در وضعیت مقابله:
- به خاطر فاصله ۱۸۰ درجه‌ای جرم و خورشید، آن جرم هم‌زمان با غروب خورشید، طلوع می‌کند و سراسر شب تا طلوع خورشید در آسمان دیده می‌شود، بنابراین بیش از هر زمان دیگری فرصت برای رصد آن وجود دارد.
- زمین بین خورشید و جرم آسمانی قرار می‌گیرد، بنابراین همه‌ی سطح روشن آن جرم، از زمین دیده می‌شود و در درخشان‌ترین حالت قرار دارد.
- همچنین در شرایط مقابله، جرم مورد نظر و زمین تقریباً در کمترین فاصله از یکدیگر هستند، بنابراین آن جرم بزرگتر از همیشه دیده می‌شود.
ماه هر ۳۰ روز یک‌بار در وضعیت مقابله قرار می‌گیرد که همان وضعیت ماه کامل است. مقابله‌ی سیارات بیرونی بخاطر سرعت کم آن‌ها در گردش به دور خورشید، بیشتر تحت تأثیر گردش سالانه زمین به دور خورشید است و تقریباً هر ساله تکرار می‌شود. در این بین سیاره مریخ یک استثنا است که مقابله‌های آن تقریباً هر دو سال یک‌بار اتفاق می‌افتد.
طرح زمینه برگرفته از چهارطاقی بازه‌هور در احمدآباد، مشهد
مقابله‌ی امسال سیاره زحل، ۲۳ مرداد اتفاق می‌افتد و بهترین زمان سال برای تماشای این سیاره‌ی زیبا است.
مقاله‌ی مرتبط:
دوشنبه ۲۴ مرداد: بیشترین ارتفاع سیاره عطارد در افق شامگاهی
در غروب ۲۴ مرداد، سیاره عطارد به بیشترین ارتفاع خود در افق شامگاهی می‌رسد و در لحظه غروب خورشید، تقریباً ۱۲ درجه از افق فاصله دارد. البته مشاهده عطارد در این زمان به خاطر روشنایی آسمان امکان‌پذیر نیست و باید دست‌کم ۳۰ دقیقه پس از غروب خورشید برای رصد آن صبر کنید. در این زمان، عطارد بسیار نزدیک به افق غربی دیده می‌شود و رصد آن دشوار است.
دوشنبه ۲۴ مرداد: مقارنه ماه و سیاره مشتری
در نیمه شب ۲۴ مرداد، ماه و بزرگ‌ترین سیاره منظومه شمسی یعنی مشتری در کنار یکدیگر از افق شرقی طلوع می‌کنند. فاصله این دو از یکدیگر ۵ درجه خواهد بود.
طرح زمینه برگرفته از ارگ شهر بِلقِیس (شهر کُهن اسفراین) در اسفراین
جمعه ۲۸ مرداد: مقارنه ماه و سیاره مریخ
آخرین مقارنه مرداد ۱۴۰۱، مقارنه ماه و سیاره مریخ است. از ساعت ۱ بامداد ۲۸ مرداد، این دو جرم به ارتفاع مناسب رصد در آسمان می‌رسند. مریخ سمت راست و بالاتر از ماه دیده می‌شود. در نزدیکی این دو، خوشه‌ی زیبای پروین نیز حضور دارد.
دوشنبه ۳۱ مرداد: سیارک وِستا در مقابله
سیارک وستا، چهارمین سیارک کشف شده است. این سیارک دومین سیارک پرجرم کمربند اصلی سیارک‌ها است و نزدیک به ۹ درصد از کل جرم این کمربند سیارکی را تشکیل می‌دهد. وستا درخشنده‌ترین سیارک از دید ناظران زمینی است. در نزدیک‌ترین فاصله از زمین، درخشندگی آن به قدر ۵٫۱ می‌رسد که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است.در مقابله‌ی امسال، وستا به قدر ۵٫۶ می‌رسد که دیدن آن با چشم غیرمسلح نیازمند آسمانی تاریک و بدون آلودگی نوری است. بهتر است برای تماشای آن از ابزارهای اپتیکی استفاده کنید.
نقشه‌ی مسیر سیارک وستا در روزهای نزدیک به مقابله
* تصویر کاور مقاله، طرحی از «آس‌بادهای نَشتیفان» در شهرستان خواف است.
اگر به مقاله‌های راهنمای رصد آسمان شب علاقه دارید، دیدگاه خود را برای بهتر شدن آن با زومیت به اشتراک بگذارید.