جمعه ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۱، روز جهانی نجوم در ایران

آسمان شب از دیرباز مورد توجه انسان‌ها بوده است. نقاط نورانی رازآلودی که دست هیچ بشری به آن‌ها نمی‌رسد، منبع الهام‌گونه انسان بوده‌اند. گذشتگان با خود می‌پنداشتند که اگر ما نمی‌توانیم بر آن‌ها تأثیرگذار باشیم، پس احتمالاً آن‌ها بر سرنوشت ما تأثیرگذار هستند. در تمدن‌های کهن، با کنار هم قرار دادن گروه‌های ستارگان، خدایانی در آن‌ها می‌دیدند که تمام جنبه‌های زندگیشان را زیر نظر داشتند.

با گذشت زمان، مفاهیم دینی به مرور از الهه‌های آسمانی جدا شدند، ولی همچنان اختربینان با بررسی موقعیت ماه و سیارات نسبت به ستارگان، از پیشامد‌های آینده خبر می‌دادند. تا قرن‌ها این پیشگویی‌ها موتور محرک دانش ستاره‌شناسی بودند. به مرور دانشمندانی که از شیوه‌های علمی در مطالعه آسمان استفاده می‌کردند، نشان دادند فوایدی که از دانش تجربی و اختراعات حاصل از آن بدست می‌آید، بسیار بیشتر از پیشگویی آینده در زندگی مردم کارآمد است. دانش ستاره‌شناسی اینگونه توجه حکومت‌ها و سرمایه‌داران را جلب کرد تا امروزه شاهد تخصیص بودجه‌های دولتی بزرگ و سال‌ها حمایت از تحقیق و توسعه تلسکوپ فضایی جیمز وب باشیم و ثروتمند ترین افراد زمین به رقابت برای فتح فضا بپردازند.

شاید جدیدترین مرحله در سرگذشت دانش ستاره‌شناسی، پیدایش ستاره‌شناسی (نجوم) آماتوری باشد. افرادی که در طول روز به مشاغلی غیر از ستاره‌شناسی، مانند نجاری، پزشکی، رانندگی، کشاورزی مشغول هستند، شب‌ها فقط براساس علاقه و بدون چشمداشت مالی، به تماشای آسمان می‌نشینند. آن‌ها با هزینه شخصی، ابزارهای رصد آسمان را خریده یا می‌سازند، تا جلوه‌های جدیدی از زیبایی‌های جهان را ببینند. بسیاری از آن‌ها دوست دارند سایر مردم را هم با این زیبایی‌ها آشنا کنند؛ بنابراین تلسکوپ‌های خود را به میان مردم می‌برند و این لذت را با آن‌ها تقسیم می‌کنند.

روز نجوم، جنبشی مردمی است که با هدف جلب توجه عامه مردم به ستاره‌شناسی و تقسیم لذت تماشای آسمان با آن‌ها طراحی شده است. در روز نجوم، هزاران نفر از مردم که هرگز با تلسکوپ به آسمان نگاه نکرده اند، برای نخستین بار این احساس هیجان‌انگیز را تجربه می‌کنند.

باشگاه‌های نجوم، موزه‌های علم، رصدخانه‌ها، دانشگاه‌ها، آسمان‌نما‌ها و کتابخانه‌ها میزبان رویداد‌هایی برای آشنایی مردم با ستاره‌شناسی، فضا و همچنین فعالیت‌ها، تجهیزات و امکانات محلی برای پرداختن به این علاقه هستند. بسیاری از این رویداد‌ها در مکان‌های نامرتبط با ستاره‌شناسی مانند مراکز خرید، پارک‌ها و مراکز شهری برگزار می‌شوند تا ستاره‌شناسی را به دل جامعه بیاورند. روز نجوم رویدادی ترویجی است که کمک می‌کند عامه مردم با مسیر‌های پرداختن به ستاره‌شناسی آشنا شوند یا حداقل پاسخی برای پرسش‌های خود درباره کیهان بیابند.

ایده برگزاری روز نجوم برای نخستین بار در سال ۱۹۷۳ توسط داگلاس برگر، رئیس وقت انجمن نجوم کالیفرنیای شمالی پیشنهاد شد. او پیشنهاد داد به جای اینکه مردم را مجاب به پیمودن مسیری طولانی برای شرکت در برنامه‌های عمومی رصدخانه‌شان کنند، اعضای انجمن تلسکوپ‌های خود را جایی که مردم هستند یعنی مناطق پرتردد شهری، مراکز خرید، پارک‌ها و ... بر پا کنند.

راهکار او جواب داد و اولین روز نجوم با استقبال بی نظیری روبه‌رو شد. مردم نه‌تنها با انجمن ستاره‌شناسی آن‌ها آشنا شدند، بلکه درباره برنامه‌های آینده رصدخانه نیز از آن‌ها سؤال می‌کردند. لذت رصد آسمان از درون تلسکوپی قابل حمل، آن‌ها را درباره آنچه ممکن است با تلسکوپ بزرگ رصدخانه ببینند هیجان زده می‌کرد.

در سال‌های بعد این رویداد به‌طور گسترده در سراسر ایالات متحده و سپس سایر کشور‌ها برگزار شد و اکنون تبدیل به رویدادی بین‌المللی به نام روز جهانی نجوم شده است.

روز نجوم هر ساله در نزدیک ترین تعطیلی آخر هفته به تربیع اول ماه (ماه شب هفتم) بین ۱۵ آوریل (۲۶ فروردین) و ۱۵ می‌(۲۵ اردیبهشت) برگزار می‌شود. هفته نجوم نیز از دوشنبه پیش از آن تا یکشنبه هفته بعد برگزار می‌شود تا فرصت بیشتری برای اجرای برنامه‌های ترویج علم فراهم کند. از سال ۲۰۰۷ علاوه بر روز نجوم در بهار، برگزاری روز نجوم دیگری در پاییز، بین نیمه سپتامبر (۲۴ شهریور) تا نیمه اکتبر (۲۳ مهر) نیز پیشنهاد شده است.

روز نجوم در ایران از سال ۱۳۸۰ به شکل سازمان‌یافته برگزار می‌شود. سال‌های دهه ۸۰ خورشیدی، دوران اوج فعالیت گروه‌های نجوم آماتوری در سرتاسر ایران بود و روز‌های نجوم با استقبال گسترده مردم رو‌به‌رو می‌شد. انجمن نجوم ایران در سال ۱۳۸۵ برنده «جایزه روز نجوم» از لیگ ستاره‌شناسی ایالات متحده شد و در سال بعد جایزه «رویداد‌های با کیفیت در سال‌های متمادی» را کسب کرد.

از اواخر دهه ۸۰ و با تضعیف شرایط اقتصادی، روند گرایش مردم به ستاره‌شناسی کند شد، بااین‌حال همچنان منجمان آماتور ایرانی، سنت برگزاری روز نجوم را با تمام کاستی‌ها به جا می‌آورند.

روز نجوم امسال برابر با جمعه ۱۶ اردیبهشت خواهد بود. برنامه‌های هفته نجوم از دوشنبه ۱۲ اردیبهشت آغاز شده‌اند و تا یکشنبه ۱۸ اردیبهشت ادامه خواهند داشت. با توجه به تعطیلات عید فطر در این بازه زمانی و برگزاری بسیاری از برنامه‌ها در مدارس و دانشگاه‌ها، بسیاری از گروه‌های نجومی کشور، با چند روز تأخیر برنامه‌های حضوری خود را اجرا می‌کنند.

علاقه‌مندان به ستاره‌شناسی در قالب انجمن‌های نجوم، مؤسسه‌های ستاره‌شناسی و رصدخانه‌ها برنامه‌های متنوعی در این هفته برگزار خواهند کرد. پس از دو سال تعطیلی گردهمایی‌های حضوری، امسال با کاهش نسبی شیوع کووید-۱۹، دوباره منجمان آماتور تلسکوپ‌های خود را به میان مردم می‌برند تا فرصت رصد آسمان را دراختیار عموم بگذارند.

انجمن نجوم ایران شعار «نجوم و توسعه پایدار» را برای امسال پیشنهاد کرده و پوستری برای استفاده هماهنگ گروه‌های نجومی سراسر کشور منتشر کرده است.

امسال زومیت تلاش کرده سهم خود را در اطلاع‌رسانی این رویداد ترویج علم ایفا کند تا افراد بیشتری از برنامه گروه‌های نجوم فعال کشور آگاه شوند. که آنچه در ادامه می‌خوانید، دربرگیرنده همه رویداد‌های امسال نیست؛ بعضی از موسسات و انجمن‌ها برنامه‌های خود را جداگانه در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند و مراکزی مانند کانون‌های پرورش فکری کودکان و نوجوانان، رصدخانه‌ها و دانشگاه‌ها در شهر‌های مختلف نیز برنامه‌هایی در این هفته برگزار می‌کنند که ما نتوانستیم راه ارتباطی برای اطلاع از این برنامه‌ها پیدا کنیم ولی شما می‌توانید در هفته نجوم به این مراکز نیز مراجعه کنید.

در ادامه به معرفی برنامه‌هایی که دریافت کرده‌ایم می‌پردازیم.

تبریز از شهر‌های پر جنب و جوش در هفته جهانی نجوم امسال است. انجمن‌های نجوم این شهر با همکاری یکدیگر، برنامه‌های متنوعی برای مردم این شهر تدارک دیده‌اند. چهارشنبه ۲۱ اردیبهشت، همه گروه‌های فعال نجوم آماتوری تبریز در محوطه پژوهشکده فیزیک کاربردی و ستاره‌شناسی دانشگاه تبریز گرد هم می‌آیند تا روزی به یاد ماندنی برای علاقه‌مندان به ستاره‌شناسی بسازند.

انجمن نجوم آیاز یکی از فعال ترین انجمن‌های نجوم کشور است که از زمان آغاز فعالیت در سال ۱۳۸۴ تاکنون، هر ساله روز نجوم را در کنار مردم تبریز جشن گرفته است. امسال نیز اعضای این انجمن برنامه‌های متنوعی تدارک دیده اند.

• از ۱۲ تا ۱۴ اردیبهشت، برنامه‌‌های مجازی در صفحه اینستاگرام این انجمن، به صورت سلسله استوری ‌های آموزشی و ترویجی نجوم منتشر خواهد شد.
• از ۱۵ تا ۱۸ اردیبهشت در سطح شهر تبریز رصد عمومی و رایگان برگزار خواهد شد.
• در ۲۱ اردیبهشت، برنامه مشترک با پژوهشکده فیزیک کاربردی و ستاره ‌شناسی دانشگاه تبریز از ساعت ۱۶ تا ۲۲ اجرا خواهد شد. شرکت در تمام این برنامه ‌ها آزاد و رایگان است.

انجمن نجوم ابوریحان (راه شیری سابق) که از سال ۱۳۸۹ شروع به فعالیت کرده، هر ساله روز و هفته نجوم را در پارک ائل گلی تبریز برگزار می‌کند. امسال نیز در شب جمعه ۱۶ اردیبهشت، در همین پارک، بالاتر از پارکینگ اصلی، جنب مسجد، از ساعت ۲۱:۳۰ تا ۲۳:۳۰ برنامه رصد عمومی ترتیب داده است.

همچنین کارشناسان این انجمن، چهارشنبه از ساعت ۲۱:۳۰ تا ۲۲:۴۵ در برنامه زنده تلویزیونی در شبکه سهند حضور خواهند داشت.

برنامه‌های پژوهشکده فیزیک و ستاره‌شناسی دانشگاه تبریز از ۱۷ تا ۲۳ اردیبهشت برگزار می‌شوند. همان‌طورکه گفته شد، دانشگاه تبریز ۲۱ اردیبهشت امسال با همکاری سایر گروه‌های نجومی تبریز ویژه برنامه‌ای برگزار خواهد کرد. این برنامه از ساعت ۱۶ آغاز می‌شود. پس از افتتاحیه و سخنرانی اولیه، برنامه‌ها در چهار بخش مجموعه سخنرانی‌های نجومی در آمفی تئاتر پژوهشکده، رصد خورشید و ماه (در صورت مساعد بودن شرایط جوی)، غرفه‌های نجومی با موضوعات منظومه شمسی ، ابعاد آسمان و کیهان ، ساختار تحول ستارگان و ... و در نهایت شرکت در برنامه افلاک‌نمای دانشگاه تبریز ادامه می‌یابند. پایان برنامه‌های این روز، ساعت ۲۲ خواهد بود. شرکت در برنامه‌های این روز آزاد و رایگان است.

در سایر روز‌های هفته نجوم، اعضای انجمن‌های این پژوهشکده در صورت مناسب بودن شرایط جوی، در شهر تبریز رصد عمومی برگزار خواهند کرد.

نام مرکز نجوم ادیب برای بسیاری از علاقه‌مندان به نجوم آماتوری در سراسر کشور شناخته شده است. این مرکز یکی از قدیمی‌ترین و فعال‌ترین گروه‌های نجومی کشور است که نزدیک به سه دهه در راستای ترویج ستاره‌شناسی میان مردم تلاش کرده است.

امسال برنامه‌های روز نجوم این مرکز هم‌زمان با هفته فرهنگی اصفهان، با شعار «اصفهان به رنگ نجوم»، ۱۶ اردیبهشت از ساعت ۱۸ تا ۲۱ در محدوده ساختمان این مرکز به نشانی خیابان سعادت آباد، روبروی مقبره بانو امین اجرا خواهند شد.

برنامه‌ها شامل دو سخنرانی با موضوع «تلسکوپ جیمز وب و ماده تاریک» و «تاریخ نجوم در اصفهان»، غرفه‌های اختر فیزیک، تکنولوژی فضایی، پرسش و پاسخ، بازی و نجوم، نجوم کودکان، آزمایش‌های نجومی و ... می‌شوند. در صورت مساعد بودن شرایط جوی، برنامه رصد آسمان نیز برای بازدیدکنندگان برگزار خواهد شد.

آسمان‌سرای سُها از سال ۱۳۹۸ فعالیت خود را در زمینه ترویج علم نجوم، برگزاری تورهای رصدی عمومی و تخصصی، آموزش نجوم به کودکان و بزرگسالان، فروش ابزارآلات رصدی و ... آغاز کرده است. با توجه به عدم برگزاری برنامه‌های حضوری در دو سال گذشته، این مجموعه برای هفته نجوم ۱۴۰۱ سه برنامه حضوری تدارک دیده است.

• چهارشنبه ۱۴ اردیبهشت، رصد آسمان شب و کارگاه آموزشی کودک برای گروهی از کودکان کم‌برخوردار در اصفهان و پنج‌شنبه ۱۵ اردیبهشت، تور رصدی آسمان شب در کویر برگزار خواهد شد.
• جمعه ۱۶ اردیبهشت، با همکاری انجمن نجوم افلاک شاهین شهر، برنامه حضوری برای عموم مردم در سطح شهر برگزار خواهد شد.

انجمن نجوم افلاک شاهین شهر با سابقه ۲۰ ساله در شهر کوچک شاهین شهر (اصفهان) سال‌ها در جهت ترویج نجوم فعالیت می‌کند و امسال هم با شعار آسمان بدون مرز با همکاری آسمان‌سرای سها در روز جمعه ۱۶ اردیبهشت از ساعت ۱۹ الی ۲۲ در محل پارک فرهنگسرای اشراق شاهین شهر، با ویژه برنامه روز جهانی نجوم در کنار شهروندان شاهین شهری خواهد بود.

این برنامه شامل سخنرانی و غرفه‌ها و ایستگاه‌های علمی – نجومی از جمله غرفه سازه‌های فضایی کاغذی، غرفه نقاشی فضایی، غرفه پرسش و پاسخ، غرفه کنجکاوی (وسایل کمک آموزشی نجوم)، غرفه گالیله (وسایل کمک آموزشی فیزیک) و کارگاه آموزشی است. رصد عمومی نیز با همکاری مرکز آموزش نجوم آسمان‌سرای سُها برگزار خواهد شد.

در تهران به مناسبت هفته جهانی نجوم، مجموعه رویداد‌هایی با همکاری انجمن‌ها و مراکز نجومی این شهر به اجرا در خواهد آمد. ویژه برنامه امسال، ۱۶ اردیبهشت با حضور بسیاری از گروه‌های فعال نجومی در تهران، به میزبانی آسمان‌نمای گنبد مینا برگزار خواهد شد.

مرکز نجوم آوا استار یکی از پرمخاطب‌ترین رسانه‌های نجومی کشور است که سال‌ها محفلی برای گرد آمدن علاقه مندان به ستاره‌شناسی از سرتاسر ایران بوده است. این مرکز از سال ۱۳۸۸ به همت زنده یاد سید مصطفی امام آغاز به کار کرد و از آن پس یکی از پیشران‌های جامعه نجوم آماتوری در کشور بوده است.

مرکز نجوم آوا استار هم‌زمان با هفته نجوم در ایران، همچون سال ‌های گذشته ویژه‌ نامه‌‌ای را در اپلیکیشن و مجله آوا استار تدارک دیده‌ است. در این ویژه‌نامه با توجه به اهداف ترویجی هفته نجوم، راهنمای جامع و کاملی از فعالیت در نجوم آماتوری و شروع مسیر برای نجوم حرفه‌‌ای ارائه می‌‌شود. راهنمای رصد آسمان، گردشگری نجومی، فعالیت در نجوم آماتوری و حرفه‌ای، مقابله با آلودگی نوری و نگاهی به اهمیت علم نجوم در طول تاریخ از جمله محتواهایی است که آوا استار در طول هفته نجوم از ۱۲ تا ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱ در اپلیکیشن و صفحات خود در شبکه‌‌های اجتماعی منتشر می‌ کند.

علاوه بر این در مراسم روز نجوم که جمعه ۱۶ اردیبهشت از ساعت ۱۰ تا ۲۲ در آسمان‌نمای گنبد مینا واقع در پارک آب و آتش تهران برگزار می‌شود، اعضای تحریریه مجله آوا استار در غرفه خود حاضر خواهند شد و کارگاه ‌های آموزشی و جلسات پرسش و پاسخ را با علاقه ‌مندان به دنیای زیبای علم نجوم برگزار می‌‌کنند. همچنین در صورت مساعد بودن شرایط جوی، برنامه رصد ماه در محوطه آسمان‌نما ‌انجام خواهد شد.

انجمن علمی دانشجویی بین رشته‌ای ترویج علم و فناوری دانشگاه تهران، امسال فعالیت گسترده‌ای تدارک دیده و قصد دارد در کنار سایر گروه‌های تهرانی، آسمان را به میان مردم بیاورد.

برنامه‌های این انجمن شامل رصد آسمان با تلسکوپ و برپایی غرفه آزمایش‌های علمی خواهد بود که در تاریخ های:

• جمعه ۱۶ اردیبهشت: ساعت ۱۰ الی ۲۲ در گنبد مینا
• یکشنبه ۱۸ و دوشنبه ۱۹ اردیبهشت: ساعت ۱۰ الی ۱۵ پردیس مرکزی دانشگاه تهران و ساعت ۱۹ الی ۲۳ کوی دانشگاه تهران
• سه‌شنبه ۲۰ و چهارشنبه‌ ۲۱ اردیبهشت: ساعت ۱۵ الی ۲۳ در پارک ملت تهران
• پنجشنبه ۲۲ و جمعه ۲۳ اردیبهشت: ساعت ۱۵ الی ۲۳ در برج میلاد تهران

برگزار خواهد شد. حضور در این مجموعه رویدادها برای عموم، آزاد و رایگان است.

مرکز علوم و مرکز علوم و ستاره‌شناسی تهران که در سال ۱۳۷۹ با هدف آشنایی دانش‌آموزان، دانشجویان، دانش‌پژوهان و عموم مردم با علوم پایه، پایه‌گذاری شده است، برای هجدهمین سال پیاپی روز جهانی نجوم را با برگزاری ویژه برنامه‌ای در کنار شهروندان جشن خواهد گرفت.

برنامه‌های این مرکز شامل نشست‌های علمی و غرفه نقاشی کودک با حضور مربیان نجوم کودک مرکز علوم و ستاره‌شناسی است. همچنین رصد آسمان شب در صورت مساعد بودن شرایط جوی اجرا خواهد شد و بازدیدکنندگان می‌توانند از آسمان‌نمای بادی مجموعه دیدن کنند. علاقه‌مندان می‌توانند به نشانی تجریش، خیابان دزاشیب، خیابان عمار، کوی شهید صالحی، شماره ۲۲، مرکز علوم و ستاره‌شناسی تهران مراجعه نمایند و از برنامه‌های رایگان این مرکز استفاده کنند.

انجمن نجوم ابن هیثم در سال ۱۳۹۰ زیر نظر مسجد امام علی (ع) پونک تشکیل شده و در این سال‌ها تلاش کرده با برگزاری دوره‌های آموزشی، همایش‌ها و برنامه‌های رصدی، سهم خود را در ترویج دانش ستاره‌شناسی ایفا کند. این انجمن در روز نجوم امسال با دعوت از حجت‌الاسلام موحد نژاد، رئیس کمیته علمی ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری، سخنرانی پیرامون موضوع داغ رؤیت هلال شوال ۱۴۴۳ ترتیب داده است.

همچنین در صورت برقراری شرایط مناسب جوی، برنامه رصد آسمان با تلسکوپ اجرا خواهد شد. دوستداران نجوم برای شرکت در این برنامه می‌توانند جمعه ۱۶ اردیبهشت پس از اذان مغرب و عشا به نشانی تهران، اتوبان اشرفی اصفهانی، میدان پونک، بلوار میرزا بابایی، مسجد امام علی (ع) مراجعه کنند. شرکت در این برنامه برای عموم مردم آزاد و رایگان است.

مرکز نجوم آستان مقدس حضرت عبدالعظیم از سال ۱۳۷۹ فعالیت خود را شروع کرده و در این سال‌ها با برگزاری دوره‌های آموزش نجوم و برنامه‌های رصد آسمان، قطب ستاره‌شناسی شهر ری بوده است. امسال این مرکز به مناسبت هفته نجوم، علاوه بر همکاری در رویداد‌های عمومی گروه‌های تهران، در روز‌های ۱۴ و ۱۷ اردیبهشت از ساعت ۲۰ تا ۲۱ در حرم حضرت عبدالعظیم برنامه رصد عمومی برگزار خواهد کرد.

شهرستان بردسکن در حاشیه شرقی دشت کویر قرار دارد و به همین خاطر مردم آن از نعمت آسمان پرستاره بهره می‌برند. دور از انتظار نیست که مردم این شهرستان به فعالیت‌های نجومی علاقه‌مند شوند. انجمن نجوم بردسکن تلاش می‌کند امکانات و آموزش‌های مورد نیاز این علاقه‌مندان را دراختیارشان قرار دهد و باعث گسترش هرچه بیشتر این دانش میان شهروندان شود.

انجمن نجوم بردسکن برای هفته نجوم برنامه‌های مختلفی تدارک دیده است.

• پنج‌شنبه ۱۵ اردیبهشت، مراسم رصد آسمان برای عموم مردم از ساعت ۱۹:۳۰ تا ۲۰:۳۰ در پارک ولی عصر (عج) بردسکن، محوطه شهدای گمنام برگزار می‌شود.
• جمعه ۱۶ اردیبهشت، برنامه آشنایی با تلسکوپ و رصد آسمان ویژه دانش‌آموزان از ساعت ۱۹:۳۰ تا ۲۰:۳۰ در محل پژوهش‌سرای دانش‌آموزی دکتر حسابی بردسکن اجرا می‌شود.
• شنبه ۱۷ اردیبهشت، مستند اقامت در فضا در سالن کانون فرهنگی دکتر مصلحی بردسکن از ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰ به نمایش در می‌آید.
• یکشنبه ۱۸ اردیبهشت، کلاس آموزش نجوم برای دانش آموزان رده سنی ۷ تا ۱۲ سال و غرفه نجوم کودک برای کودکان پیش دبستانی برگزار می‌شود.

انجمن نجوم نیشابور که در سال‌های همه‌گیری کرونا با وبینار‌های نجومی به استقبال هفته جهانی نجوم رفته بود، روز نجوم امسال را بصورت حضوری با برگزاری سخنرانی، کارگاه‌های نجومی و رصد آسمان گرامی می‌دارد.

از ساعت ۱۶ تا ۲۰، دو سخنرانی با موضوع مبانی علمی استهلال و تلسکوپ فضایی جیمز وب برگزار خواهند شد و کارگاه‌ها به آموزش ساخت ماکت ساعت آفتابی، کار با تلسکوپ و نرم‌افزارهای شبیه‌ساز آسمان شب می‌پردازند. همچنین کارگاهی مخصوص نقاشی کودکان اجرا خواهد شد.

پس از ساعت ۲۰ و تاریکی آسمان، برنامه رصد ماه و اجرام غیر ستاره‌ای با تلسکوپ برگزار می‌شود.

شهروندان نیشابوری، به‌ویژه دانش‌آموزان می‌توانند در روز نجوم (۱۶ اردیبهشت) با مراجعه به سالن تربیت کانون مهر تابان واقع در خیابان رازی این شهر، به صورت رایگان از برنامه‌های این انجمن استفاده کنند.

انجمن نجوم آسمان آبادان در هفته نجوم، روز‌ها و شب‌های پر کاری را پشت سر می‌گذارد. برنامه‌های این انجمن بصورت مجازی از ۱۲ اردیبهشت با شرکت و برگزاری لایو‌های اینستاگرام آغاز شده است. علاوه بر این برنامه‌ها، انجمن آسمان آبادان، دو برنامه حضوری برای دوستداران ستاره‌شناسی در نظر گرفته است.

• جمعه ۱۶ اردیبهشت، برنامه رصد و کارگاه آموزشی به زبان عربی، ویژه عرب‌زبانان آبادان، از ساعت ۲۰ تا ۲۲ در پارک ساحلی آبادان، ایستگاه ۴ برگزار خواهد شد.
• شنبه ۱۷ اردیبهشت برنامه شب‌های اروند مرکز صدا و سیمای آبادان، مصاحبه تلویزیونی به مناسبت هفته نجوم با این انجمن برگزار خواهد کرد.
• یکشنبه ۱۸ اردیبهشت نیز از ساعت ۲۰ تا ۲۲، کارگاه و رصد ماه و صورت‌های فلکی برای انجمن معلولین آبادان و بیماران MS اجرا می‌شود.

مرکز تخصصی نجوم اهواز از ۱۲ تا ۱۸ اردیبهشت به مناسبت هفته جهانی نجوم، ترکیبی از برنامه‌های آنلاین و حضوری را ترتیب داده است.

به دلیل آلودگی هوای اهواز و پدیده ریزگرد، برنامه ۱۶ اردیبهشت این مرکز لغو شده و با برنامه روز شنبه ۱۷ اردیبهشت ادغام خواهد شد. این برنامه در گیت بوستان اهواز از ساعت ۱۸ تا ۲۲ برگزار می‌شود.

یکشنبه ۱۸ آذر، مرکز تخصصی نجوم اهواز با همکاری دانشگاه اهواز، در این دانشگاه از ساعت ۱۸ تا ۲۲، سمینار علمی و برنامه رصد آسمان برگزار خواهد کرد.

مؤسسه ستاره‌شناسی آسمان خرمشهر به مناسبت هفته جهانی نجوم، برنامه رصد ماه و معرفی صورت‌های فلکی دب اکبر و اسد و ستاره قطبی در آسمان را برگزار می‌کند. هزینه‌های این برنامه قرار است به انجمن روشن‌دلان خرمشهر اهدا شود.

این برنامه شنبه ۱۷ اردیبهشت، از ساعت ۲۲ تا ۲۴ در پیاده‌رو ساحلی خرمشهر، روبروی پارک حجاب اجرا می‌شود و هزینه‌های دریافتی از رصد، به حساب انجمن روشن‌دلان خرمشهر واریز خواهد شد. ورود برای عموم آزاد است.

انجمن نجوم خیام زاهدان با همکاری کانون نجوم دانشگاه سیستان و بلوچستان همچون سال‌‌های گذشته به مناسبت هفته جهانی نجوم ویژه برنامه‌های متنوعی تدارک دیده است. از ۱۲ اردیبهشت، برنامه پخش کلیپ و مستند، فروشگاه کتاب، ساخت سازه‌های ساده نجومی و فضایی و غرفه نقاشی کودکان به مدت یک هفته در باغ خانواده زاهدان به اجرا درمی‌‌آید. بازی‌های علمی، سخنرانی‌هایی با موضوع فضا و نجوم، نمایشگاه عکس و غرفه‌های متنوع نجومی، پرسش و پاسخ با مخاطبان و رصد آسمان شب از جمله برنامه‌‌هایی است که انجمن خیام برای روز جهانی نجوم در تاریخ جمعه ۱۶ اردیبهشت پیش‌بینی کرده است.

علاقمندان می‌‌توانند از ۱۲ اردیبهشت و به مدت یک هفته از ساعت ۱۸ الی ۲۳ از این برنامه‌های عمومی و رایگان در محل باغ خانواده زاهدان به نشانی بلوار معلم، خیابان معلم ۸ استفاده کنند.

انجمن نجوم پاسارگاد برای علاقه‌مندان به نجوم آماتوری، نام آشنایی است. این گروه نجومی از دهه ۶۰ فعالیت خود را آغاز کرده و با تلاش اعضای خود، ستاره‌شناسی را به بخش جدایی ناپذیر از زندگی مردم این شهرستان تبدیل کرده است. علاقه مردم این شهرستان به آسمان توصیف‌کردنی نیست. افراد از اقشار مختلف با فعالیت‌های این انجمن همکاری می‌کنند. پزشک، لوله‌کش، معلم، جوشکار و ... هر کدام سهمی در برپایی نجوم ایفا می‌کنند. گروهی از معلم‌ها در دهه ۸۰ خواستار کسر درصدی از حقوق خود برای فعالیت‌های انجمن نجوم شدند. زنان خانه‌دار زیورآلات خود را برای ساخت رصدخانه اهدا کردند. مردم برای تهیه مصالح ساختمانی آن کمک کردند و کسانی که پول نداشتند، کارگری کردند. البته شرایط اقتصادی، این‌گونه کمک‌ها را نسبت به گذشته برای مردم دشوار تر کرده است، ولی هنوز این همدلی وجود دارد و شایسته تحسین است.

انجمن نجوم پاسارگاد به مناسبت هفته جهانی نجوم هر روز برنامه‌ای برای مردم شهرستان ترتیب داده است.

• جمعه ۱۶ اردیبهشت، اعضای انجمن برنامه روز نجوم را در کنار آرامگاه کوروش بزرگ برگزار می‌کنند و بازدیدکنندگان می‌توانند از رصد لکه‌های خورشیدی در طول روز و رصد آسمان شب پس از غروب آفتاب لذت ببرند. در همین روز در میدان بسیج سعادت آباد، به مناسبت روز نجوم، فالوده و بستنی سنتی رایگان توسط مردم توزیع خواهد شد.
• در طول هفته نجوم، رصد آسمان شب برای عموم در محله‌های پاسارگاد هر شب از ساعت ۲۱ تا ۲۲ برگزار می‌شود.
• یکشنبه ۱۸ اردیبهشت، سعادت شهر، روبروی فروشگاه افق کوروش.
• دوشنبه ۱۹ اردیبهشت، محله علی آباد، چهار راه بانک ملی.
• سه‌شنبه ۲۰ اردیبهشت، روستای جیسقان، روبروی مسجد.
• چهارشنبه ۲۱ اردیبهشت، روستای قوام آباد، روبروی مدرسه ابتدایی.
• پنجشنبه ۲۲ اردیبهشت، روستای مبارک آباد.

مسابقه نجوم نقاشی با موضوع نجوم در مدارس شهرستان بر پا خواهد شد. همچنین نمایشگاه عکس و پوستر نجومی به همراه پاسخ به پرسش‌های دانش آموزان در مدارس آزادگان، شهید جعفرپور، شهید کمینی، فرزانه و شهید قربانی برگزار می‌شود.

در شامگاه ۱۷ اردیبهشت، رصد آنلاین ماه از رصدخانه در محله علی آباد کمین برگزار می‌شود.

انجمن نجوم آپولو زرند از سال ۸۸ فعالیت خود را با عنوان خانه نجوم زرند آغاز کرد. این انجمن با برگزاری دوره‌های آموزشی، تور‌های رصدی و برنامه‌های ترویجی عمومی فعالیت خود را ادامه داد و از سال ۹۸ با نام جدید انجمن نجوم آپولو فعالیت‌های خود را گسترش داده است.

انجمن نجوم آپولو به مناسبت هفته جهانی نجوم، برنامه‌ای با بخش‌های متنوع شامل آموزش جهت‌یابی در آسمان، کار با تلسکوپ، تماشای هلال ماه از پشت تلسکوپ، آموزش عکاسی از آسمان شب به همراه عکاسی فان از شب در نظر گرفته است. این برنامه ۱۵ اردیبهشت از ساعت ۱۹:۳۰ در زمین چمن پارک شهید زرند برگزار می‌شود.

انجمن نجوم دانشگاه باهنر کرمان برای هفته نجوم ترکیبی از برنامه‌های مجازی و حضوری را در نظر گرفته است. برنامه‌های انجمن با لایو اینستاگرامی در تاریخ ۱۲ اردیبهشت با موضوع سحابی‌ها آغاز شده است.

شنبه ۱۷ اردیبهشت، از ساعت ۱۷ در تالار وحدت دانشگاه باهنر، فیلم آپولو ۱۳ به نمایش در می‌آید. سپس از ساعت ۲۰ همین روز، در محوطه روبروی تالار، برنامه رصد ماه با تلسکوپ برگزار خواهد شد.

یکشنبه ۱۸ اردیبهشت، از ساعت ۱۶ در تالار اندیشه دانشکده ادبیات کنفرانسی با موضوع «آیا تاریخ انقضاء نجوم سر رسیده است؟» برگزار می‌شود که بصورت هم‌زمان در صفحه اینستاگرام انجمن پخش خواهد شد. پس از کنفرانس از ساعت ۱۷:۳۰ فیلم جاذبه نمایش داده خواهد شد.

انجمن نجوم ثاقب گیلان از انجمن‌های قدیمی و فعال کشور است. این انجمن سال‌ها علاقه‌مندان به ستاره‌شناسی در گیلان را آموزش داده و با اجرای برنامه‌های نجومی، شهروندان رشت را با زیبایی‌های آسمان شب آشنا کرده است.

شب‌های ابری گیلان نتوانسته شوق منجمان آماتور گیلانی به ستاره‌شناسی را کم کند و آن‌ها هر ساله با برگزاری روز نجوم، افراد جدیدی را به این دانش علاقه‌مند می‌کنند.

انجمن ثاقب امسال، عصر روز‌های ۱۵ و ۱۶ اردیبهشت در بوستان ملت رشت با برپایی کارگاه‌های آموزشی، سخنرانی‌های نجومی، نمایش ساعت‌های آفتابی و در صورت همراهی آسمان، با رصد آسمان با ابزارهای نجومی، به استقبال این جشنواره نجومی می‌رود.

مرکز نجوم لونا، تیمی علمی در زمینه ترویج، آموزش و گسترش علم نجوم در شهر ساری و استان مازندران است که با برگزاری رصدهای عمومی، گشت‌های رصدی، کلاس‌های نجوم، لایو و وبینار، برگزاری نمایشگاه، همایش و نشست‌های علمی، در مسیر آشنایی مردم این استان با آسمان شب گام بر می‌دارد.

این مرکز به مناسبت هفته نجوم، از ۱۶ تا ۲۲ اردیبهشت، هر شب از ساعت ۲۰ تا ۲۲ در پارک ملل ساری برنامه رصد عمومی برگزار می‌کند.

همچنین در فضای مجازی برنامه‌های آموزشی رایگان برگزار خواهد کرد.

انجمن ستاره‌شناسی دلیجان در روز‌های ۲۰ و ۲۱ اردیبهشت از ساعت ۱۸ تا ۲۲ در پارک طاقانی این شهر، غرفه‌های آموزشی برپا خواهد کرد و برنامه رصد ماه را برگزار می‌کند.

رصدخانه ابن صلاح همدانی با همکاری مؤسسه رئا، به مناسبت روز نجوم، جمعه ۱۶ اردیبهشت از ساعت ۲۰ تا ۲۲ در تپه عباس آباد همدان، برنامه رصد عمومی خواهد داشت.

مؤسسه نجوم آسمان کویر یزد، همچون سال‌های گذشته در گذر فرهنگ و هنر یزد، نجوم را به میان مردم یزد خواهد برد. این برنامه شامل غرفه‌های کیهان‌شناسی، نجوم در قرآن، منظومه شمسی، رصد آسمان و ... خواهد بود و از ساعت ۱۸:۳۰ تا ۲۲، پنجشنبه ۲۲ اردیبهشت برگزار خواهد شد. حضور در این برنامه برای همه آزاد و رایگان است.

اگر به آسمان شب علاقه دارید، این مطلب را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.