فضاپیمای تک‌مرحله‌ای به مدار؛ رؤیای دیرینه‌ای که شرکت رادیان درصدد تحقق آن است

رادیان ارواسپیس، شرکت هوافضای آمریکایی با اعلام برنامه‌هایش برای تحقق یکی از رؤیاهای دست‌نیافتنی پرواز فضایی، فعالیت خود را علنی کرده است. این آرزوی دیرینه، ساخت هواپیمای فضایی تک‌مرحله‌ای به مدار است. رادیان می‌گوید به‌طور کامل مشغول طراحی وسیله نقلیه‌ای هواپیمامانند است که بتواند از روی باند برخیزد، موتورهای موشکی‌اش را روشن و در مدار گردش کند و سپس به زمین بازگردد و روی باند فرود آید.

لیوینگستون هولدر، هم‌بنیان‌گذار رادیان، مدیر ارشد فناوری و رئیس سابق واحد حمل‌ونقل فضایی آینده و برنامه‌ی اکس-۳۳ در بوئینگ می‌گوید «همه‌ی ما درک می‌کنیم که این پروژه چقدر دشوار است.» چهارشنبه‌ی هفته‌ی گذشته، رادیان اعلام کرد که یک دور از جذب سرمایه در مرحله‌ی کشت ایده را با ارزش ۲۷/۵ میلیون دلار به سرپرستی صندوق سرمایه‌گذاری فاین استراکچر ونچرز نهایی کرده است. تا به امروز، رادیان تقریباً ۳۲ میلیون دلار جمع‌آوری کرده و ۱۸ کارمند تمام‌وقت را در مقر خود در شهر رنتون ایالت واشنگتن به کار گماشته است.

ریچارد همفری، مدیرعامل رادیان و هولدر در مصاحبه با وب‌سایت آرس‌تکنیکا اذعان کردند که ساخت چنین هواپیمای فضایی و مداری بلندپروازانه، به بودجه‌ی چشمگیری نیاز دارد و بودجه به تلاش‌های آن‌ها برای پیشبرد پروژه سرعت خواهد بخشید. به‌همین‌دلیل، همفری گفت با تعیین تاریخ برای نخستین پروازهای آزمایشی شرکت راحت نیست؛ اما افزود رادیان قصد دارد تا پیش از پایان دهه‌ی ۲۰۲۰، به ظرفیت عملیاتی دست یابد.

طراحی کنونی «رادیان وان»، هواپیمایی فضایی را با ظرفیت حمل حداکثر ۵ نفر و تقریباً ۲۲۶۸ کیلوگرم بار به مدار پیش‌بینی می‌کند. این وسیله نقلیه از توانایی حمل نزدیک به ۴۵۳۶ کیلوگرم بار از فضا به زمین برخوردار خواهد بود و نیروی خود را از سه موتور سوخت مایع تأمین خواهد کرد. هدف نهایی، نزدیک‌شدن هرچه بیشتر به عملیات‌های شرکت‌های هواپیمایی با پرواز، فرود، سوخت‌گیری مجدد و پرواز دوباره است.

رادیان از زمان بنیان‌گذاری در سال ۲۰۱۶، بر پیش‌رانش و ساختار فضاپیمایی متمرکز بوده است که باید در ‌برابر انواع محیط‌های حرارتی و فشاری مقاوم باشد. به گفته‌ی همفری، شرکت فرایند ساخت و آزمایش نخستین موتور تمام‌اندازه‌اش را به پایان برده است. این موتورِ سوخت فوق‌سرد در قدرت کامل از نیروی رانش تقریباً ۲۰۰ هزار پوند برخوردار خواهد بود. همفری افزود: «هنوز در مراحل اولیه‌ی کار هستیم. ما اصول اساسی را می‌دانیم، می‌توانیم آن‌ها را شروع و متوقف کنیم و در‌ حال برداشتن مجموعه‌ای از گام‌های کوچک و تدریجی برای دستیابی به ظرفیت کامل هستیم.»

همفری، هولدر و کرتیس گیفورد و جف فیژ، دیگر بنیان‌گذاران شرکت، سوابق متنوعی در ناسا، وزارت دفاع آمریکا و انواع شرکت‌های فضایی جدید دارند. آن‌ها می‌خواهند به تلاش‌های پیشین ناسا و شرکت‌هایی اتکا کنند که در گذشته درصدد ساخت هواپیمای فضایی تک‌مرحله‌ای به مدار برآمدند؛ از‌ جمله شرکت اکس‌کور ارواسپیس که به‌دنبال ساخت هواپیمای فضایی زیرمداری بود، اما تقریباً پنج سال پیش به دلیل کمبود بودجه تعطیل شد.

اقدامات جدی پیشین ناسا برای ساخت چنین هواپیمای فضایی به اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰ و «برنامه‌ی وسیله نقلیه‌ی چندبارمصرف» بازمی‌گردد که به شکل‌گیری پروژه‌ی اکس-۳۳ منجر شد. ناسا در‌ نهایت طراحی لاکهید مارتین را برای اکس-۳۳ انتخاب کرد؛ اما به دلیل مواجهه‌ی لاکهید و ناسا با مشکلات فنی، برنامه در سال ۲۰۰۱ تعطیل شد و سازمان فضایی اولویت‌هایش را تغییر داد.

به گفته‌ی همفری، در دو دهه گذشته تغییرات فراوانی برای امکان‌پذیرتر کردن ساخت خصوصی چنین وسیله نقلیه‌ای روی داده است. در آن زمان، کامپوزیت‌های سبک‌وزن هوافضا عمدتاً آزمایشی بودند؛ اما در‌ حال‌‌ حاضر فناوری جاافتاده‌ای محسوب می‌شوند. شرکت‌های پرتاب فضایی اکنون سوخت‌های مایع خود را به‌طور منظم «فوق سرد» می‌کنند تا به عملکرد بهتر حین پرواز دست یابند. رادیان نیز درصدد انجام همین کار است.

اکنون مهم‌ترین نکته این است که به‌دنبال موفقیت اسپیس ایکس با برنامه‌ی پرتابش، سرمایه‌های بیشتری به سمت عملیات‌های پرواز فضایی در جریان است. این اتفاق بدان معنا است که رادیان می‌تواند سرمایه‌ی درخورتوجه لازم (تقریباً بیش از یک میلیارد دلار) برای تحقق رؤیای هواپیمای فضای مداری به واقعیت را راحت‌تر از ۱۰ سال قبل به‌دست آورد. هولدر می‌گوید: «از آخرین تلاش واقعی در این زمینه، زمان زیادی می‌گذرد. فناوری پیشرفت کرده و افراد به سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی نظیر این تمایل دارند.»

اگر رادیان بتواند از‌ نظر فنی موفق شود، احتمالاً بازارهای بزرگی گشوده خواهند شد. وسیله نقلیه‌ای مانند رادیان وان برای ارسال افراد به ایستگاه‌های فضایی تجاری در مدار نزدیک زمین که ناسا در پی ساخت آن‌ها تا سال ۲۰۳۰ است، شگفت‌انگیز و مناسب خواهند بود. این هواپیماها همچنین می‌توانند کار نظارت بر زمین را انجام دهند و در بازگرداندن کالاهای تولیدشده در فضا نقش ایفا کنند. علاوه‌براین، برای سفر نقطه‌به‌نقطه روی زمین نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد.

شکی وجود ندارد که ساخت فضاپیمای تک‌مرحله‌ای به مدار تلاش چالش‌برانگیز و بزرگی است که افراد بسیاری قبلاً آن را امتحان کرده‌اند. اما آیا رادیان از توانایی لازم برای موفقیت برخوردار است؟ برای فهمیدن پاسخ باید منتظر بمانیم.