تلسکوپ جیمز وب قطعا با زباله‌های فضایی برخورد خواهد کرد؛ اما مشکلی پیش نمی‌آید
بال‌های آینه اصلی جیمز وب که هرکدام متشکل از سه بخش شش‌ضلعی ساخته‌شده از بریلیوم با روکش طلا هستند، اکنون با موفقیت باز شده‌اند. این فرایند و همچنین سایر مراحل استقرار تلسکوپ، لحظاتی استرس‌زا بودند که توانایی خلق فاجعه را داشتند. در مرحله‌ی بعدی که شامل آماده‌سازی جیمز وب برای انجام فعالیت‌های علمی است، خطرات همچنان فراوان هستند. یکی از محتمل‌ترین اتفاقاتی که می‌تواند موجب آسیب به جیمز وب و به‌خطرافتادن کل مأموریت شود، برخورد تکه‌های گردوغبار فضایی با وزن کمتر از یک گرم به تلسکوپ است.
در جریان گشودن بال سمت راست آینه‌ی اصلی جیمز وب در هفته‌ی گذشته، ناسا پخش زنده‌ای برگزار و درباره‌ی احتمال برخورد زباله‌های ریز فضایی با تلسکوپ صحبت کرد. برخی از این زباله‌ها نظیر ریزشهاب‌سنگ‌ها که قطعات کوچک شهاب‌ها و دیگر اجرام هستند، معمولاً کمتر از یک قاشق چای‌خوری نمک وزن دارند.
جولی فان کامپن، مهندس ناسا و مدیر راه‌اندازی تلسکوپ فضایی جیمز وب گفت: «فرض کنید تکه‌ای زباله‌ی فضایی به تلسکوپ برخورد کند و آن‌گاه ما با مشکلی مثل شکستگی در آینه یا قطعه‌ای دیگر مواجه شویم.» چه چیز از تلسکوپ دربرابر این رویداد احتمالی محافظت می‌کند؟ فان کامپن در پاسخ گفت «هیچ‌چیز. هیچ محافظ ویژه‌ای وجود ندارد.»
میشل تالر، دانشمند در مرکز پرواز فضایی گادرد ناسا و هدایت‌کننده‌ی پخش زنده، پاسخی صریح‌تر داد. او گفت: «برخی برخوردهای کوچک ناشی از ریزشهاب‌سنگ‌ها اتفاق خواهد افتاد. راستش در طول عمر مأموریت، به آینه‌های تلسکوپ آسیب وارد خواهد شد.»
می‌دانیم که تلسکوپ فضایی هابل از این نوع برخوردها آسیب دیده است. ناسا شواهد بصری دارد که نشان می‌دهند آینه‌های هابل با حفره‌های ریزی سوراخ شده‌اند که دراثر برخورد زباله‌های فضایی با تلسکوپ حین گردش آن در مدار زمین به‌وجود آمده‌اند. بااین‌حال برخلاف هابل، تلسکوپ فضایی جیمز وب از فاصله‌ای بسیار دورتر مدیریت و نگه‌داری خواهد شد؛ ازاین‌رو به‌هیچ‌وجه نمی‌توان فضانوردان را برای تعمیر آسیب‌های فیزیکی آن ارسال کرد.
بااین‌حال، جای نگرانی وجود ندارد. هرچند هابل در طول عمر طولانی خود متحمل صدمات کمی شده است، هیچ‌کدام از آن‌ها چنان بزرگ نبودند که بر توانایی تلسکوپ در انجام فعالیت علمی یا ثبت تصاویر خیره‌کننده از جهان و ارسالشان به زمین تأثیر بگذارند.
همین امر درباره‌ی تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز صادق خواهد بود. آینه‌ی اصلی و ثانویه‌ی جیمز وب هر دو می‌توانند برخی آسیب‌ها را تحمل کنند؛ حتی آن‌هایی که قدرت کافی برای تارکردن بخش‌هایی از تصاویر ثبت‌شده را دارند. فان کامپن این اتفاق را به ورود سایه‌های مزاحم (مگس‌پران) یا ذرات گردوغبار به چشمان ما تشبیه می‌کند. ممکن است بخش کوچکی از دید شما تار شود؛ اما همچنان چیزهای خیلی زیادی را می‌بینید که برای درک آنچه مشاهده می‌کنید، کافی هستند. علاوه‌براین، ابزارهای اصلاحی دیجیتال نیز می‌توانند ابیراهی‌های نوری کوچکی را اصلاح کنند که ممکن است دراثر آسیب‌های ناشی از ریزشهاب‌ها یا دیگر زباله‌های فضایی به‌وجود آیند.
اینکه چرا هابل با زباله‌های فضایی برخورد کرده، تا حدی به دلیل نوع مدار قرارگرفته در آن است. هابل در مدار نزدیک زمین و در ارتفاع ۵۳۱ کیلومتری از سیاره گردش می‌کند؛ ناحیه‌ای که به‌گفته‌ی فان کامپن، مملو از زباله‌های فضایی است. در این مدار، ماهواره‌ها و فضاپیماهای دیگری نیز وجود دارند که احتمال برخوردها را افزایش می‌دهند. بااین‌حال، تلسکوپ فضایی جیمز وب در مداری بسیار دور از زمین مستقر خواهد شد. تا حدی به‌همین‌دلیل، دانشمندان ناسا ظاهراً از اینکه تلسکوپ جدید گران‌بهایشان متحمل برخی آسیب‌های تقریباً قطعی خواهد شد، نگرانی ندارند.
نظرات