ایستگاه فضایی چین دو بار از برخورد با ماهواره‌های استارلینک گریخته است

چین به‌تازگی شکایت جدیدی در سازمان ملل متحد ثبت و اعلام کرده که به‌منظور جلوگیری از برخورد احتمالی ایستگاه فضایی خود با دو ماهواره‌ی استارلینک اسپیس ایکس مجبور شده است مانورهایی با ایستگاه فضایی انجام دهد. به نوشته‌ی ورج، چین از دبیرکل سازمان ملل درخواست کرده است به کشورها تعهداتشان را در قبال قوانین بین‌المللی فضایی یادآوری کند؛ بااین‌حال به‌طور مشخص نگفته است که درخواست انجام چه کارهایی را از سوی سازمان ملل دارد.

شکایت چین که تاریخ ثبت شدنش به ۶ دسامبر ۲۰۲۱ (۱۵ آذر ۱۴۰۰) برمی‌گردد به دو اتفاق که در روزهای ۱ جولای ۲۰۲۰ (‍۱۱ تیر ۱۳۹۹) و ۲۱ اکتبر ۲۰۲۱ (۱۹ مهر ‍۱۴۰۰) رخ داده‌اند اشاره می‌کند. چین به‌طور مشخص می‌گوید در تاریخ‌های یادشده مجبور شده است با ماژول اصلی ایستگاه فضایی خود که «تیانهی» نام دارد مانور انجام دهد تا آن را از مسیر دو ماهواره‌ی مجزای استارلینک خارج کند. سه فضانورد چینی که هم‌اکنون روی تیانهی حضور دارند تنها چند روز قبل از مانور ماه اکتبر به این بخش از ایستگاه فضایی چین رسیده بودند.

چین می‌گوید به واسطه‌ی اقداماتی که تحت پیمان فضایی ماورای جو به آن‌ها متعهد شده، وظیفه‌ی خود می‌داند چنین اتفاقاتی را به سازمان ملل گزارش کند. پیمان فضایی ماورای جو تعهدنامه‌ای بین‌المللی است که در دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی امضا شده و مشخص می‌کند که کشورها چگونه باید فضا را اکتشاف کنند.

پیمان مورد اشاره شامل یک‌سری دستورالعمل و قوانین برای فرستادن فضاپیما یا انسان به فضا است و مواردی مثل قرار ندادن سلاح هسته‌ای در مدار زمین را شامل می‌شود و روی صلح‌آمیزبودن اکتشافات فضایی تأکید می‌کند. در پیمان فضایی ماورای جو آمده که کشورها موظفند در قبال اقداماتی که در فضا انجام می‌دهند در چارچوب قوانین بین‌المللی پاسخ‌گو باشند؛ این موضوع شامل شرکت‌های تجاری فعال در کشورهای مختلف نیز می‌شود. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد، چین می‌خواهد همه‌ی کشورها این موضوع را مدنظر قرار دهند.

استارلینک پروژه‌ی خبرساز و جاه‌طلبانه‌ی اسپیس ایکس برای ارائه‌ی اینترنت به ساکنین کره‌ی زمین از طریق ماهواره است. اسپیس ایکس تقریبا ۱۲ هزار ماهواره را درون مدار پایینی زمین قرار می‌دهد تا از طریق آن‌ها اینترنت پهن‌باند به زمین برسد. شرکت تحت مدیریت ایلان ماسک تاکنون بیش از ۱٬۹۰۰ ماهواره را به مدار زمین فرستاده است که تقریبا ۱٬۸۰۰ مورد از آن‌ها هنوز در مدار هستند.

در همین حین که اسپیس ایکس به ارسال دسته‌های پرتعدادتری از ماهواره‌هایش به مدار زمین ادامه می‌دهد، شماری از فعالان فضا نگرانی خود را دررابطه‌با شلوغی بیش از حد مدار اطراف زمین ابراز کرده‌ و گفته‌اند با ارسال ماهواره‌های اسپیس ایکس، احتمال برخورد با ماهواره‌هایی که پیش‌تر به فضا فرستاده شده‌اند افزایش پیدا می‌کند. پیش‌تر گزارش‌هایی اعلام کردند شماری از ماهواره‌ها مجبور شدند برای جلوگیری از برخورد با ماهواره‌های اسپیس ایکس جای خود را عوض کنند.

اسپیس ایکس می‌گوید ماهواره‌هایش نرم‌افزاری به‌خصوص برای جلوگیری از برخورد دارند. این نرم‌افزار باعث می‌شود ماهواره‌های اسپیس ایکس درصورت تشخیص احتمال برخورد با ماهواره یا زباله‌های فضایی، مسیر حرکت‌شان را تغییر دهند.

چین می‌گوید مانورهای ماژول تیانهی به این دلیل انجام شده است که دو ماهواره‌ی اسپیس ایکس ارتفاع خودشان را تغییر داده‌اند. اولین مانور در سال ۲۰۲۰ به‌دنبال این موضوع اتفاق افتاد که یک ماهواره‌‌ی استارلینک از مدار پیشین خود در فاصله‌ی ۵۵۵ کیلومتری به مدار ۳۸۲ کیلومتری آمد. چین ادعا می‌کند دومین ماهواره‌ی مشکل‌ساز استارلینک «به‌شکل مداوم مشغول مانور بود» و همین موضوع باعث شد تشخیص مسیر حرکت آن سخت شود. چین می‌گوید با در نظر گرفتن حضور فضانوردان در ایستگاه فضایی تصمیم گرفت مانوری به‌منظور جلوگیری از برخورد انجام دهد.

این نخستین باری نیست که ایستگاهی فضایی به‌منظور جلوگیری از برخورد با اجسام حاضر در فضا مجبور به مانور می‌شود. ایستگاه فضایی بین‌المللی به‌طور مداوم در حال تقویت حرکت مداری خود است تا از برخوردهای احتمالی جلوگیری کند. ماه گذشته‌ی میلادی روسیه یکی از ماهواره‌های خود را در یکی از مدارهای نزدیک به ایستگاه فضایی بین‌المللی منهدم کرد و در نتیجه‌ی این کار هزاران قطعه زباله‌ی فضایی ایجاد شد. این زباله‌های فضایی ممکن است تا سال‌ها برای ایستگاه فضایی بین‌المللی خطرآفرین باشند. چین نیز سابقه‌ی انجام چنین کاری را دارد.

گفته‌های ماسک که در مصاحبه‌ی جدیدش با فایننشال تایمز مطرح شده‌اند، در واقع پاسخ او به ادعاهای جدید رئیس آژانس فضایی اروپا است که گفته بود ماسک قوانین مربوط به اقتصاد فضا را تعیین می‌کند.

ایلان ماسک ضمن مقایسه‌ی فضای مدارهای زمین با فضای سطح این سیاره می‌گوید جای کافی برای قرار دادن ده‌ها میلیارد ماهواره در اطراف زمین وجود دارد و «چند هزار ماهواره اصلا به چشم نمی‌آید». به گفته‌ی ماسک چند هزار ماهواره در اطراف زمین همچون چند هزار خودرو روی سطح زمین است و عملا فضای زیادی اشغال نمی‌شود.