مریخ‌نورد پرسویرنس موفق به جمع‌آوری نمونه از دل سنگ‌های مریخ شد

پس از تلاش ناموفق ماه گذشته، مریخ‌نورد پرسویرنس ناسا روز چهارشنبه موفق به جمع‌آوری نمونه سنگی شده است. مریخ‌نورد عکس‌هایی از لوله ثبت کرده و به زمین فرستاده است تا مدیران مأموریت از وجود نمونه سنگی درون آن اطمینان حاصل کنند. خوشبختانه سنگ درون لوله قرار داشت.

آدام استلتزنر، مهندس ارشد مأموریت مریخ‌نورد، صبح پنجشنبه در توئیتی احساسی نتیجه را «یک مغزه زیبا و بی‌نقص» توصیف کرد:

بالاخره یک مغزه زیبا و بی‌نقص. نمونه کوچولو، صبر داشته باش، سفر تو تازه آغاز شده است.

پرسویرنس لوله را در وضعیت عمودی (دهانه ورودی به سمت بالا) پنج بار، هر کدام به مدت یک ثانیه تکان داد تا مغزه (نمونه استوانه‌ای سنگی) بیشتر درون آن فرو برود؛ ولی در تصاویر بعدی اثری از مغزه دیده نمی‌شد.

پس از تکان دادن لوله، مغزه در تصویر دیده نمی‌شود

در آخرین ساعات پنجشنبه ناسا در بیانیه‌ای اعلام کرد اعضای تیم مأموریت اطمینان دارند که سنگ هنوز در لوله قرار دارد و در سایه پنهان شده است. دور از انتظار است که تکان دادن باعث شده باشد سنگ به سمت بالا و بیرون لوله حرکت کند. ناسا اعلام کرد مریخ‌نورد پیش از آب‌بندی لوله و قرار دادن آن درون بدنه خود، در شرایط نوری بهتر عکس‌های بیشتری از آن می‌گیرد.

جنیفر تروسپر، مدیر پروژه این مأموریت، در این بیانه گفت: «کاری که برایش به مریخ آمده بودیم انجام دادیم. ما برای حل این مشکل کوچک از شرایط نوری مختلف استفاده می‌کنیم و مطمئن می‌شویم که نمونه درون لوله قرار دارد.»

موردی که دانشمندان و مهندسان از آن می‌ترسند، تکرار اتفاقی است که روز ۶ اگوست افتاد. در اولین تلاش، پرسویرنس یک سنگ را حفر، مغزه‌اش را جمع‌آوری و آب‌بندی کرد. همه چیز در ظاهر بدون مشکل انجام شده بود؛ جز اینکه لوله خالی بود!

کِنِت فارلی، استاد ژئوشیمی مؤسسه تکنولوژی کالیفرنیا و دانشمند پروژه در این مأموریت، در مصاحبه‌ای پیش از حفاری دوم گفت: «آن اتفاق کمی ناامیدکننده بود. همه آماده اعلام موفقیت بودیم؛ اما ناگهان یک نفر گفت این عکس را ببینید، هیچ چیز درون لوله نیست!»

تصویر سی‌تی اسکن از لوله خالی حفاری اول

مریخ‌نورد با دوربینش اطراف را جستجو کرد تا اگر نمونه روی سطح مریخ افتاده باشد آن را پیدا کند؛ ولی هیچ نشانی از سنگ نبود و به نظر ناپدید شده بود.

بزرگ‌ترین نگرانی این بود که مکانیسم پیچیده حفاری پرسویرنس دچار اختلال غیر قابل تعمیر شده باشد و نتواند هیچ نمونه‌ای جمع‌آوری کند. پس از بازبینی داده‌ها، دانشمندان و مهندسان نتیجه گرفتند که مشکل از سنگ بوده و مریخ‌نورد سالم است.

تروسپر در تاریخ ۱۹ اگوست در این باره در وبلاگ ناسا نوشت:

آن سنگ، سنگ ما نبود. مریخ‌نورد همان‌طور که انتظار داشتیم مأموریتش را انجام داد؛ ولی سنگ خیلی شکننده بود. عمل مغزه‌گیری روی سنگ باعث شده بود سنگ خرد و به پودر و ذرات کوچک تبدیل شود و این مواد به دلیل ابعادشان در لوله‌ی نگه‌داری به‌خوبی حفظ نشده بودند.

دکتر فارلی اعتراف می‌کند نشان‌هایی وجود داشت که هشدار می‌داد سنگِ ماهِ اگوست انتخاب خوبی برای اولین تلاش نبوده است. رنگ قهوه‌ای آن هوازدگی را نشان می‌داد، سنگ حاوی انواع نمک و درون آن پر از حفره بود. این ویژگی‌ها به معنای آن است که سنگ برای مدت بسیار طولانی درون یک دریاچه یا محدوده آب سطحی قرار داشته است و این یک یافته ارزشمند است. تغییرات کانی‌شناسی وابسته به آب می‌توانند بیانگر گذشته مرطوب و قابل سکونت مریخ در میلیارد‌ها سال پیش باشند.

مکان اولین حفاری مریخ‌نورد پرسویرنس

ولی با همه این جذابیت‌ها، یک سنگ نمکی هوازده با حفره‌های فراوان ممکن است بسیار تُرد باشد. دکتر فارلی می‌گوید: «ما از این اتفاق یک درس جدید یاد گرفتیم»

عملیات ۶ اگوست یک شکست کامل نبود. لوله نمونه حاوی هوای مریخ است که دانشمندان قصد داشتند زمان دیگری آن را جمع‌آوری کنند.

برای دومین حفاری در روز چهارشنبه، مریخ‌نورد نزدیک به ۳۶۵ متر به سمت خط‌الرأسی که کمی مرتفع‌تر از منطقه پیرامونش بود حرکت کرد و به گفته دکتر فارلی «سخت‌ترین سنگی که توانستیم پیدا کنیم، انتخاب کردیم.» این سنگ که راشت (Rochette) نامیده شده است، روزگار طولانی بدون اینکه توسط حرکت باد‌ دچار فرسایش شده باشد، در جای خود باقی مانده و این مدرک محکمی است که نشان می‌دهد شکننده نیست.

سنگ راشت، هدف دومین حفاری مریخ‌نورد پرسویرنس

این سنگ ظاهرا بخشی از گدازه‌های سردشده است؛ بنابراین می‌توان آن را به‌دقت سن‌یابی کرد. دانشمندان می‌توانند قدمت این سنگ را تخمین بزنند و به کمک آن قدمت لایه‌های قدیمی‌تر زیرین را محاسبه کنند. دکتر فارلی می‌گوید: «این سنگ یک هدف باارزش است.»

بیش از یک دهه طول خواهد کشید تا دکتر فارلی و دانشمندان دیگر بتوانند به این نمونه دسترسی داشته پیدا کنند. احتمالا پرسویرنس در آینده لوله‌های آب‌بندی‌شده در محفظه هرمس را روی سطح مریخ رها خواهد کرد تا توسط مریخ‌نورد دیگری (که هنوز مراحل طراحی را سپری می‌کند) برداشته شوند.

مریخ‌نورد جدید، نمونه‌های سنگی را با خود به یک موشک کوچک خواهد برد تا توسط آن به زمین منتقل شوند؛ ولی این محموله پیش از دهه ۲۰۳۰ به زمین نخواهد رسید.

پرسویرنس به کاوش خود در دهانه ۴۵ کیلومتری جیزرو که دلتای خشک‌شده یک رودخانه باستانی است، ادامه می‌دهد. یک هلیکوپتر رباتیک کوچک به نام اینجنیوتی که برای آزمایش توانایی پرواز در جو رقیق مریخ به مأموریت اضافه شده است، مریخ‌نورد را در این مسیر همراهی می‌کند.

سلفی پرسویرنس با اینجنیوتی

ناسا قصد داشت پس از چند پرواز آزمایشی، اینجنیوتی را رها کند؛ ولی این آزمایش‌ها به اندازه‌ای موفقیت‌آمیز بودند که ناسا تصمیم گرفت از آن برای مسیریابی حرکت پرسویرنس  استفاده کند. به این ترتیب هدفی که دانشمندان با استفاده از تصاویر مداری انتخاب کرده‌اند توسط هلیکوپتر بررسی می‌شود و اگر به اندازه کافی جذاب نبود، هدف دیگری برای مریخ‌نورد تعیین می‌شود. با این روش از اتلاف زمانی که نیاز بود مریخ‌نورد برای رسیدن به آن مکان صرف کند، جلوگیری می‌شود.