بسیاری از ستارههای مشابه خورشید میزبان دنیاهای سکونتپذیر هستند
طبق پژوهشی جدید، کهکشان راه شیری پر از سیارههای مشابه زمین است که میتوانند سکونتپذیر باشند. بهطور میانگین، هر ستارهی مشابه خورشید در کهکشان راه شیری میتواند بین ۰/۴ تا ۰/۹ سیارهی سنگی را در کمربند حیات خود جای دهد. کمربند حیات به محدودهای در مدار ستاره گفته میشود که امکان جاریشدن آب مایع روی سیارهها را میدهد.
تقریبا ۷ درصد از ۲۰۰ میلیون ستارهی راه شیری را کوتولههای نوع G یا ستارههای مشابه خورشید تشکیل میدهند؛ درنتیجه این ستارهها میتوانند میزبانهای کاندید برای سیارههای مشابه زمین باشند. جف کالگین، پژوهشگر سیارههای فراخورشیدی در مؤسسهی SETI میگوید:
این اولینبار است که با قراردادن تکههای پازل کنار یکدیگر به اندازهگیری دقیقی از تعداد سیارههای سکونتپذیر احتمالی در کهکشان دست پیدا میکنیم. این یکی از شرایط مهم معادلهی دریک برای تخمین تعداد تمدنها است. حالا یک گام به پاسخ این پرسش نزدیکتر شدیم: آیا در این جهان تنها هستیم؟
گروه بزرگی بهرهبری استیو برایسون، از مرکز پژوهشی آمس ناسا در کالیفرنیا، رصدهای کپلر را از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ بررسی کردند. این فضاپیما در طول فعالیت خود بیش از ۲،۸۰۰ سیارهی فراخورشیدی را کشف کرد که نزدیک به دوسوم آنها دنیاهای فرازمینی شناخته شده هستند. دادههای کپلر با بررسی دقیقتر پژوهشگران رو به گسترش هستند و هزاران سیارهی کاندید در انتظار تحلیلها و بررسیهای بیشتر بهسر میبرند.
پژوهشگران از دادههای یادشده برای تخمین نرخ پیشامد دنیاهای سنگی در کمربند حیات ستارههای مشابه خورشید استفاده کردند. آنها دنیاهای سنگی را دنیاهایی با قطر ۰/۵ تا ۱/۵ برابر زمین و ستارههای مشابه خورشید را ستارههایی با دمای سطح بین ۴۵۲۷ تا ۶۰۲۷ درجهی سانتیگراد توصیف کردند. اغلب ستارههای منطبق با این معیار، کوتولههای G و K هستند. کوتولههای K کمی کوچکتر از کوتولههای G هستند و فراوانی آنها تقریبا دوبرابر است.
کمربند حیات (HZ) هم مفهومی پیچیده است و به قرارگیری سیاره و ضخامت و ترکیب جوّی و فعالیت سطحی ستارهی میزبان وابسته است. ازجمله معیارهای دیگر میتوان به حیات آبی سیارهها اشاره کرد. آب زیرزمینی در این معیارها جایی ندارد و آب باید بهصورت سطحی و مایع روی سیارهها جریان پیدا کند. درنتیجه، بایرن و تیم او نرخ پیشامد برای کمربند حیات را «خوشبینانه» و «محافظهکارانه» محاسبه کردند. در نوع محافظهکارانه، ۰/۳۷ تا ۰/۶۰ سیاره بهازای هر ستاره و در نوع خوشبینانه، ۰/۵۸ تا ۰/۸۸ سیاره بهازای هر ستاره وجود دارد. هر دو محدوده ابهامات زیادی دارند؛ اما فراوانیها نشان میدهند برخی دنیاهای سکونتپذیر در نزدیکی زمین هستند. پژوهشگران بررسی جدید اعتقاد دارند:
با ۹۵ درصد اطمینان تخمین میزنیم بهطور میانگین نزدیکترین سیارهی کمربند حیات در اطراف ستارههای G و K تقریبا ۲۰ سال نوری از ما فاصله دارند و در فاصلهی ۳۲ سال نوری از خورشید تقریبا چهار سیارهی سنگی در کمربند حیات ستارههای K و G قرار دارند.
پژوهش جدید کوتولههای سرخ یا کوتولههای M را در نظر نگرفته است. این کوتولهها تقریبا سهچهارم جمعیت ستارههای راه شیری را تشکیل میدهند. طبق پژوهشی در سال ۲۰۱۳ روی دادههای کپلر، تقریبا ۶ درصد از منظومههای کوتولهی سرخ در کمربند حیات خود سیارهی شبهزمین دارند. یکی از این سیارهها پروکسیما b در اطراف کوتولهی سرخ پروکسیما قنطورس است که تنها ۴/۲ سال نوری با زمین فاصله دارد.
سکونتپذیری واقعی سیارهها در منظومههای کوتولهی سرخ هنوز موضوع بحث است؛ زیرا این ستارهها بهقدری کمنور هستند که کمربند حیات آنها در فاصلهی نزدیکی از آنها قرار دارد. در این مناطق، سیارهها دچار قفل جزرومدی میشوند و تنها یک سمت آنها در جهت ستارهی میزبان قرار دارد. کوتولهها سرخ فعالتر از ستارههای مشابه خورشید هستند؛ درنتیجه زبانههای آنها میتوانند بهسرعت جوّ سیارهها را از بین ببرند.
پژوهش جدید برای انتشار در مجلهی Astronomical پذیرفته شد. میتوانید نسخهی پیشانتشار مقاله را در arXiv.org مشاهده کنید.
نظرات