چین خود را برای ارسال فضاپیمای چانگ‌ای-۵ آماده می‌کند

چین خود را آماده ارسال فضاپیمای چانگ‌ای- ۵ به مقصد کره ماه می‌کند. در این مأموریت قرار است برای اولین‌بار پس از دهه ۱۹۷۰، نمونه‌هایی از خاک ماه جمع‌آوری و به زمین بازگردانده شود. فضاپیمای چانگ‌ای- ۵ قرار است حدود ۲ کیلوگرم نمونه از خاک ماه را جمع‌آوری کند. پیش از این قرار بود که این مأموریت تا قبل از پایان سال ۲۰۲۰ شروع شود. حال ردیابی‌های راداری و داده‌های ماهواره‌ای نشان داده‌اند که چینی‌ها خود را برای پرتاب این فضاپیما تا پایان ماه نوامبر (اوایل آذر) آماده می‌کنند.

گفته می‌شود کشتی‌‌های ناوگان یوانوانگ به شماره‌های ۲۱ و ۲۲ قطعات موشک چانگ ژنگ-۵ (یا همان لانگ مارچ-۵) را از بندر شمالی تیانجین بارگیری کرده و هم‌اکنون در حال رساندن محموله خود به بندر چینگلان در جزیره هاینان هستند. این قطعات سپس برای پرتاب از راه زمینی به مرکز پرتاب ون‌چانگ برده می‌شوند. قبلا کشتی‌های یوانوانگ ۲۱ و ۲۲ خردادماه امسال، موشک چانگ ژنگ-۵ را که برای پرتاب مأموریت تیان‌ون ۱ به مریخ در مرداد به‌کار رفت، از تیانجین به جزیره هاینان رسانده بودند.

فضاپیمای چانگ‌ای-۵ در حین آزمایش برخی قابلیت‌های فنی در آزمایشگاه

چهار پرتاب قبلی موشک چانگ ژنگ-۵ از مرحله حمل‌و‌نقل تا تحویل به مرکز پرتاب ون‌چانگ، حدود ۶۰ روز به‌طول انجامیده بودند. باتوجه‌به اینکه کشتی‌های یوانوانگ هفته گذشته به بندر چینگلان رسیده‌اند، تصور می‌شود که زمان انجام این مأموریت هم در ۱۰ روز آخر ماه نوامبر (۱ تا ۱۱ آذر) باشد. محل فرود فضاپیمای چانگ‌ای- ۵ در نزدیکی «مونس رامکر» خواهد بود که یک ناحیه آتشفشانی در دشت «اقیانوس توفان‌ها» است. اقیانوس توفان‌ها در کناره غربی نیمه‌ی رو به زمین کره ماه واقع است. پرتاب اواخر ماه نوامبر به فضاپیمای چانگ‌ای- ۵ این امکان را می‌دهد تا در حوالی طلوع آفتاب در مونس رامکر وارد مدار ماه شده و روی آن فرود بیاید.

برخلاف مأموریت چندروزه چانگ‌ای-۴، مأموریت نمونه‌برداری چانگ‌ای-۵ قرار است تنها در یک روز ماه، یعنی حدود ۱۴ روز زمین، انجام گیرد. یک شبانه‌روز در کره ماه در حدود ۲۹/۵۳ روز زمین است. قدمت منطقه مونس رامکر نیز حدود ۱/۲۱ میلیارد سال تخمین زده می‌شود. در مقابل نمونه‌های خاک ماه که توسط فضانوردان مأموریت آپولو به زمین آورده شده‌اند؛ بین ۳/۱ تا ۴/۴ میلیارد سال قدمت دارند.

در مأموریت پیچیده‌ی چانگ‌ای-۵ چهار فضاپیما به‌همراه یک ماژول برای انتقال انرژی و پیشرانه به‌کار گرفته‌ می‌شوند. هنگامی که فرودگر ماه این مأموریت روی سطح ماه فرود آمد، شروع به جمع‌آوری نمونه‌های قمری کرده و نمونه‌ها را در یک فضاپیمای دیگر بارگیری می‌کند. فضاپیمای بعدی نیز پس از بارگیری از سطح ماه بلند شده و با ماژول مدارگرد مأموریت پهلو می‌گیرد.

پیش از حرکت از مدار ماه به زمین نیز نمونه‌ها در یک ماژول بازگشت نمونه قرار داده می‌شوند. ماژول بازگشت نمونه سپس از ماژول خدمات جدا شده و به سوی زمین حرکت کرده و وارد جو می‌شود. این فضاپیما به شیوه «ورود به جو پَرشی (Skip Reentry)» وارد جو زمین خواهد شد. در این روش، فضاپیما پس از ورود به جو مجددا اوج گرفته و از جو خارج می‌شود و پس از طی کردن فاز بالستیکی بار دیگر وارد جو می‌شود. این مأموریت پس از ورود به جو با گلایدینگ و نهایتا گشودن چتر نجات و فرود پایان می‌یابد. در مأموریت آزمایشی چانگ‌ای-۵ موسوم به چانگ‌ای-۵ تی.۱، نیز از روش ورود به جو پرشی استفاده شد. فضاپیمای بازگشت نمونه‌ها نیز در شهر سیزیوانگ در مغولستان داخلی فرود خواهد آمد. پیش از این برای فرود مأموریت‌های سرنشین‌دار برنامه فضایی شنژو نیز از همین محل استفاده شده بود.

• آیا فرود چین روی ماه، آغازگر مسابقه فضایی تازه‌ای خواهد بود
• چین درصدد استخراج هلیوم از ماه است

ناظران، پیچیدگی این مأموریت را به جاه‌طلبی‌های چینی‌ها برای مأموریت‌های سرنشین‌دار آینده در ماه مرتبط می‌دانند. درواقع، باید گفت که مأموریت اخیر، مرحله سوم پروژه اکتشافات قمری چین است که طرح آن در اوایل دهه ۲۰۰۰ تدوین و برنامه‌ریزی شده بود. مأموریت چانگ‌ای-۵ هم در اصل قرار بود در اواخر سال ۲۰۱۷ انجام گیرد؛ اما با مشکلات فنی که در همان سال برای موشک چانگ ژنگ-۵ به‌وجود آمد، مأموریت و همچنین پروژه ساخت ایستگاه فضایی چین به تعویق افتاد.

مانند مراحل قبلی این پروژه، این مأموریت نیز یک مأموریت مکمل دارد که چانگ‌ای-۶ نام دارد. چنانچه مأموریت چانگ‌ای-۵ طبق برنامه پیش برود، هدف مأموریت بعدی، جمع‌آوری نمونه از قطب جنوب ماه خواهد بود. چین اعلام کرده است که پس از آن به‌صورت گسترده‌تری به پروژه اکتشافات قمری خود با مأموریت چانگ‌ای-۷ و مأموریت‌های فرود ماه دیگر ادامه خواهد داد. هدف چینی‌ها تأسیس یک ایستگاه بین‌المللی تحقیقاتی ماه در اواسط یا اواخر دهه حاضر خواهد بود. همچنین قابلیت‌ها و تجاربی که در خلال مأموریت چانگ‌ای-۵ حاصل می‌شود، می‌تواند طی سال‌های آتی برای مأموریت‌های نمونه‌برداری از سیارک‌ها و همچنین مریخ مورد استفاده قرار گیرد.