محتمل‌ترین راه‌های پایان یافتن دنیا از نگاه دانشمندان

اتمسفر زمین، مجاورت ما به خورشید و اتفاقات بی‌شمار زیبای دیگر نه‌تنها موجب زنده‌ماندن و تکامل روی زمین شده‌ است؛ بلکه موجبات شکوفایی موجودات و طبیعت را نیز فراهم کرده‌است. با این حال ما نشسته روی نیمکت‌های کافی‌شاپ یا در حال راه رفتن در خیابان با خودمان فکر می‌کنیم که مورد خارق‌العاده‌ای وجود ندارد.

اما همه‌ی پدیده‌های خوب پایانی هم دارند. روزی خواهد آمد که زمین دیگر مثل اکنون محیط مناسبی برای حیات نخواهد بود. هرچند زندگی روی این سیاره‌ی خاکی احتمالا تا میلیاردها سال دیگر نیز در جریان خواهد بود؛ اما ممکن است همین فردا نیز اتفاقاتی بیفتد و این جریان را متوقف کند. می‌خواهیم درمورد شرایطی که می‌تواند موجب مرگ زمین شود، مختصری صحبت کنیم.

زمین توسط یک سپر مغناطیسی محافظ به نام مگنتوسفر احاطه شده‌است؛ حفاظی که از زمین در برابر تشعشعات اجرام آسمانی و طوفان‌های خورشیدی محافظت می‌کند.

این میدان مغناطیسی در نتیجه‌ی گردش زمین ایجاد می‌شود که طی آن لایه‌ی ضخیمی از نیکل و آهن مایع (هسته‌ی بیرونی) دور یک توپ جامد فلزی (هسته‌ی درونی) به گردش در‌آمده و موجب ایجاد نیروی مغناطیسی عظیمی می‌شود.

مگنتوسفر ذرات پرانرژی را که از خورشید می‌آید، می‌شکند و اندازه و شکل آن‌ها را به محض برخورد با این فضا تغییر می‌دهد.

جریان حاصل از این ذرات پرانرژی که به جو زمین حمله می‌کنند، می‌تواند موجب ایجاد شفق‌های زیبا شود؛ یا اینکه حتی گاهی می‌تواند موجب ایجاد طوفان‌های ژئومغناطیسی شود.

اما در صورتی‌که هسته زمین سرد شود، مگنتوسفر از بین خواهد رفت و در ادامه سپر حفاظتی ما در برابر بادهای خورشیدی نابود شده و اتمسفر زمین به آهستگی دچار فروپاشی خواهد شد.

سیاره‌ی مریخ که زمانی دارای آب و اتمسفری ضخیم بود، میلیاردها سال پیش دچار این سرنوشت شد و به کره‌ای تقریبا بدون هوا و فاقد حیات، تبدیل شد.

شاید مهم‌ترین علت وجود ما، خورشید و موقعیت نسبی ما نسبت به آن باشد.

هرچند خورشید هم یک ستاره است و ستاره‌ها سرانجام می‌میرند.

اما اکنون خورشید در نیمه راه زندگی خود است و طی فرایند همجوشی به‌طور منظم هیدروژن را به هلیوم تبدیل می‌کند. این فرایند تا ابد طول نخواهد کشید. میلیاردها سال بعد هیدروژن خورشید تمام می‌شود و کم‌کم مرگ خورشید نیز فرا می‌رسد.

در نتیجه‌ی تمام شدن هیدروژن و فروپاشی هلیوم در خورشید، واکنش‌های انرژی‌زایی اتفاق می‌افتد و لایه های خورشید را به بیرون می‌کشاند و احتمالا سبب کشیده شدن زمین به سمت خورشید نیز خواهد شد و به این ترتیب ما خاکستر خواهیم شد!

فرایند گسترش خورشید نیز می‌تواند موجب شود زمین از مدار خود خارج شود و با سرعت به مسیری نامشخص حرکت کند؛ در این حالت با دور شدن از ستاره خود ممکن است تبدیل به سیاره‌ی سرگردان یخزده‌ای شود.

سیاره‌های سرگردان (سیاره‌های بدون ستاره)، دنیاهایی هستند که طی شکل‌گیری از منظومه‌ی خود به بیرون پرتاب شده‌اند. بر اساس شبیه‌سازی‌های اخیر در واقع تعداد سیاره‌های سرگردان ممکن است صد هزار برابر تعداد ستاره‌های کهکشان راه شیری باشد.

یکی از این سیاره‌های سرگردان می‌تواند وارد منظومه‌ی شمسی شده و زمین را به سمت مداری غیر قابل سکونت و افراطی (در منطقه‌ای به‌شدت سرد یا به شدت گرم) براند. جرمی که به‌اندازه‌ی کافی بزرگ باشد، قادر است؛ حتی زمین را به‌کلی از منظومه‌ی شمسی خارج کند یا موجب برخورد زمین با سیارات مجاور نظیر زهره یا عطارد شود.

در این وضعیت، زمین به عنوان یک سیاره‌ی سرگردان ممکن است تبدیل به گلوله‌ای یخی شود. در همین حین ایجاد یک نیروی گرانشی می‌تواند موجب ایجاد فصول مرگباری (از نظر دمایی) روی زمین شود.

یک جرم در حال حرکت نامشخص ممکن است مستقما با زمین برخورد کند. این پدیده بی‌سابقه نیست؛ حدود ۴/۵ میلیارد سال پیش یک سیاره‌ی کوچک با برخورد به یک سیاره‌ی بزرگ‌تر در منظومه‌ی شمسی، موجب تشکیل زمین و ماه شد. یک برخورد جدید می‌تواند موجب پرتاب بقایای حاصل از برخورد اجرام در سرتاسر منظومه‌ی شمسی شده و زمین را ذوب کند و در حالی‌که سیاره‌ی جدید در نهایت دوباره تشکیل و سرد خواهد شد، مشخص نیست که قابل سکونت باشد یا نه.

سنگ‌های فضایی می‌توانند بسیار مخرب باشند؛ یکی از بزرگ‌ترین آنها احتمالا موجب نابودی دایناسورها شده‌است؛ هرچند برای از بین بردن کل سیاره، به سیارک‌های بسیار زیادی نیاز است.

با این وجود این اتفاق می‌تواند، بیفتد. صدها میلیون سال پس از تشکیل زمین، این سیاره توسط سیارک‌ها مورد بمباران شدیدی قرار گرفت. تاثیرات این حادثه چنان شدید بود که اقیانوس‌ها برای یک سال کامل در حال جوش بودند.

در آن زمان زندگی فقط به‌صورت تک‌سلولی جریان داشت و تنها میکروب‌های مقاوم به حرارت وجود داشتند.

مطمئنا اشکال بزرگ‌تر زندگی امروزه چنین اتفاقی را تحمل نخواهند کرد؛ در صورتی‌که چنین اتفاقی برای زمین بیفتد، برای هفته‌های متوالی دمای هوا ممکن است به بیش از ۴۸۰ درجه‌ی سانتیگراد برسد.

سیاه‌چاله‌ها فرم مورد علاقه‌ی مرگ سیاره‌ها در فیلم‌های هالیوودی هستند! شاید به خاطر پر رمز و راز بودن آن‌ها.

سیاه‌چاله‌ها مرموز و در عین حال وحشتناک هستند؛ حتی نامشان هم به نظر شوم می آید. ما چیز زیادی در مورد آن‌ها نمی‌دانیم؛ اما این را می‌دانیم که آن‌ها چنان متراکم هستند که حتی نور هم قادر به گریز از آن‌ها نیست.

دانشمندان می‌گویند اینکه سیاه‌چاله‌های سرگردان در فضا وارد منظومه‌ی شمسی شوند، چیزی دور از تصور نیست. یک سیاه‌چاله‌ی کوچک ممکن است بدون مشکل از کنار زمین عبور کند در حالی‌که هر چیزی بزرگتر از توده‌ی ماه موجب ایجاد مشکلات بزرگی برای زمین خواهد شد. اگر نور قادر به عبور از سیاه‌چاله نیست، یقینا زمین هم نمی‌تواند از آن فرار کند.

خارج از افق رویداد سیاه‌چاله، اتم‌ها ممکن است کشیده شوند و کاملا از هم جدا شوند.

برخی فیزیکدانان می‌گویند با قرار گرفتن در معرض یک سیاه‌چاله به پایان جهان نزدیک می‌شویم.

حتی اگر یک سیاه‌چاله بدون اصابت از کنار زمین بگذرد، ممکن است با چنان فاصله نزدیکی از زمین عبور کند که منجر به بروز تخریب‌هایی نظیر زلزله شود و حتی ما را از منظومه‌ی شمسی بیرون براند و یا اینکه ما را به سمت خورشید حرکت دهد.

انفجارهای پرتوی گاما یکی از قوی‌ترین پدیده‌های شناخته شده‌ی جهانی هستند.

اکثر این انفجارها در نتیجه‌ی فروپاشی ستارگان بزرگ اتفاق می‌افتند. یک انفجار کوتاه می‌تواند انرژی‌بیش‌تر از آن‌چه که خورشید طی دوره‌ی عمر خود منتشر می‌کند، آزاد کند.

این انرژی پتانسیل ریشه‌کن کردن لایه‌ی ازن را دارد، موجب غرق شدن زمین در امواج خطرناک فرابنفش خواهد شد و سریعا موجب سرد شدن سیاره خواهد شد.

در حقیقت انفجار پرتو گاما ممکن است عامل انقراض جمعی ۴۴۰ میلیون سال پیش زمین بوده باشد.

البته دیوید تامسون معاون مدیر پروژه تلسکوپ فضایی اشعه گامای فرمی می‌گوید انفجار پرتو گاما نگرانی‌ بزرگی به شمار نمی‌رود.

نظریه مه‌گسست مربوط به پایان حقیقی کل جهان و نه فقط زمین است.

یک نیروی راز آلود که انرژی تاریک نامیده می‌شود با سرعت زیاد موجب از هم گسسته شده جهان می‌شود.

در صورت افزایش این سرعت، چیزی که به نظر می‌رسد در حال حاضر در حال وقوع است، شاید ۲۲ میلیارد سال بعد نیروهایی که اتم‌ها را گرد هم حفظ می‌کنند، بشکنند و کل مواد موجود در جهان تبدیل به اشعه خواهد شد.

اما با فرض اینکه نظریه‌ی مه گسست، درست نباشد، چه کسی می‌داند بعد از یک فاجعه‌ی جهانی که در آن انسان‌ها نتوانند زنده بمانند، چه اتفاقی می‌افتد.

ممکن است برخی از میکروب‌ها بمانند و پیچیده‌تر شوند.

اما اگر تخریب دنیای ما به صورت کلی باشد ما حداقل می‌توانیم امیدوار باشیم که زندگی‌های هوشمندانه‌ی دیگری خارج از این دنیا در جریان باشد و آن‌ها قدر آن را بدانند.