رویکرد متفاوت فایرفاکس و کروم درقبال افزونه‌های مسدودکننده تبلیغات چیست؟

درباره‌ی اینکه مرورگرها چقدر باید فضا را برای مسدود‌کردن تبلیغات باز بگذراند، شکاف فزاینده‌ای وجود دارد و کروم و فایرفاکس در دو طرف این موضوع قرار دارند. این دوگانگی بر قابلیتی به‌ نام Web Request متمرکز است که معمولاً در مسدودکننده‌های تبلیغات استفاده می‌شود و برای هر سیستمی بسیار مهم است که به‌نظر می‌رسد دامنه را به‌طورکامل مسدود می‌کند.

گوگل از مدت‌ها قبل نگرانی‌های امنیتی بابت Web Request داشته و تلاش کرده است تا آن را از جدیدترین استاندارد برنامه‌ی افزودنی حذف کند که Manifest V3 یا به‌اختصار MV3 نامیده می‌شود. بااین‌حال، موزیلا در پست وبلاگی اخیرش تصریح کرد که فایرفاکس از Web Request پشتیبانی خواهد کرد و درها را برای پیچیده‌ترین مشکل مسدود‌کردن تبلیغات باز نگه خواهد داشت.

به‌نوشته‌ی ورج، طرفداران حفظ حریم‌ خصوصی از استراتژی گوگل انتقاد کرده‌اند. به‌عنوان مثال، بنیاد مرزهای الکترونیک (Electronic Frontier Foundation) یکی از مخالفان سرسخت استراتژی‌های گوگل بوده؛ اما غول جست‌وجوی اینترنت تحت‌تأثیر آن قرار نگرفته است. اگرچه فایرفاکس درمقایسه‌با کروم سهم بسیار کمتری از بازار مرورگرهای دسکتاپ را دراختیار دارد، می‌تواند فرصتی برای محصول موزیلا باشد تا سهم بیشتری از این بازار را ازآنِ خود کند. باوجوداین‌‌، پایبندی به MV3 برای گوگل تأثیر زیادی بر نقش کلی مسدود‌کردن تبلیغات در وب مدرن خواهد گذاشت.

تغییرات در Manifest V3 بخشی از بازنگری برنامه‌ریزی‌شده برای مشخصات فایل مانیفست (Manifest) افزونه‌ی مرورگر کروم است که مجوزها و قابلیت‌ها و منابع سیستمی را تعریف می‌کند که هر برنامه‌ی افزودنی می‌تواند از آن‌ها بهره ببرد.

براساس مشخصات فعال کنونی Manifest V2، افزونه‌های مروگر می‌توانند از ویژگی‌ای API به نام Web Request برای مشاهده‌ی ترافیک بین مرورگر و وب‌سایت و اصلاح یا مسدود‌کردن درخواست‌های دامنه‌های خاص استفاده کنند. مثالی که گوگل برای توسعه‌دهندگان می‌زند، اسکریپت افزونه‌ای را نشان می‌دهد که مرورگر را از ارسال ترافیک به website.com مسدود می‌کند:

chrome.webRequest.onBeforeRequest.addListener( function(details) { return {cancel: details.url.indexOf("://www.website.com/") != -1}; }, {urls: [""]}, ["blocking"]);

ویژگی Web Request قدرتمند و انعطاف‌پذیر است و می‌توان از آن برای اهداف خوب و بد استفاده کرد. افزونه‌های مسدودکننده‌ی تبلیغات از این قابلیت برای مسدود‌کردن ترافیک ورودی‌وخروجی میان دامنه‌های خاص و مرورگر کاربر استفاده می‌کنند. این افزونه‌ها به‌ویژه دامنه‌هایی را مسدود می‌کنند که تبلیغات ازطریق آن‌ها بارگیری می‌شود و ارسال اطلاعات از مرورگر به هریک از هزاران دامنه‌ی ردیاب را متوقف می‌کند که داده‌های کاربران اینترنت را جمع‌آوری می‌کنند.

همین ویژگی می‌تواند به‌طور مخرب برای سرقت اطلاعات ورود به حساب‌های کاربران یا درج تبلیغات اضافه در صفحات وب استفاده شود. این ویژگی ازجمله دلایل گوگل برای تغییر نحوه‌ی عملکرد آن در Manifest V3 بوده است.

طبق مشخصات جدید، نسخه‌ی مسدودکننده‌ی API ویژگی Web Request حذف و API دیگری به‌ نام Declarative Net Request جایگزین آن شده است. API جدید به‌جای نظارت بر همه‌ی داده‌های درخواست شبکه، سازندگان افزونه‌ها را مجبور می‌کند تا ازقبل قوانینی را درباره‌ی نحوه‌ی رسیدگی به انواع خاصی از ترافیک ازطریق افزونه‌ای مشخص کنند که می‌تواند مجموعه‌ی محدودتری از اقدامات را هنگام اجرای قانون انجام‌ دهد.

این موضوع ظاهراً برای برخی از افزونه‌ها مشکل خاصی ایجاد نخواهد کرد. Adblock Plus یکی از مسدودکننده‌های محبوب‌ تبلیغات مرورگر است که از تغییرات MV3 سود می‌برد. گفتنی است این افزونه با گوگل نیز ارتباط مالی دارد؛ اما احتمال دارد سایر افزونه‌ها به‌شدت تحت‌تأثیر این تغییر قرار بگیرند.

گوگل این تغییرات را به‌عنوان مزیتی برای حریم‌ خصوصی و امنیت و عملکرد ارائه کرده است؛ اما منتقدان آن را تلاشی حساب‌شده برای محدود‌کردن تأثیر مسدود‌کردن تبلیغات بر شرکتی می‌دانند که درآمد آن تقریباً به‌طور‌کامل ازطریق تبلیغات تأمین می‌شود. گوگل در پرونده‌های SEC خود به‌طور مداوم از فناوری‌های جدید و موجود که تبلیغات آنلاین را مسدود می‌کنند، به‌عنوان عامل‌ خطری یاد می‌کند که می‌تواند بر درآمد تأثیر بگذارد.

سازندگان برخی از برنامه‌های افزودنی مسدودکننده‌ی تبلیغات و محافظت از حریم خصوصی گفته‌اند که این تغییر کارایی محصولات آن‌ها را تضعیف می‌کند. ژان پل اشمتس، مدیرعامل افزونه‌ی مرورگر متمرکز بر حریم خصوصی Ghostery، با‌‌توجه‌‌‌به اظهارات اخیر این شرکت درباره‌ی محافظت از حریم خصوصی، هدف خاصی را در تحمیل استاندارد MV3 گوگل در نظر گرفت. اشمتس در ایمیلی به وب‌سایت ورج گفت:

درحالی‌که گوگل به‌ظاهر به حریم خصوصی اهمیت می‌دهد، همچنان با سرکوب شرکت‌های حفظ حریم خصوصی دیجیتالی که مشغول کار برای بازگرداندن کنترل داده‌ها به کاربران هستند، انحصار خود را بر کل اکوسیستم اعمال می‌کند.

افزونه‌ی Ghostery نمونه‌ی بارز محصولی است که به‌طور جدی تحت‌تأثیر تغییرات گوگل قرار می‌گیرد. این افزونه علاوه‌بر مسدود‌کردن محتوای تبلیغاتی، ارتباط بین وب‌سایت و مرورگر کاربر را تجزیه‌وتحلیل می‌کند تا داده‌هایی را پیدا کند که می‌تواند به‌طور ناخواسته بازدیدکننده‌ی سایت منحصر‌به‌فرد را شناسایی و قبل از خروج ترافیک شبکه از مرورگر، آن را با داده‌های عمومی جایگزین کند. توسعه‌دهندگان می‌گویند انجام این کار به‌ توانایی تغییر ترافیک وب به‌طور لحظه‌ای نیاز دارد؛ به‌همین‌دلیل، محدودیت‌های MV3 به‌شدت آن را محدود خواهد کرد.

گوگل به‌عنوان توسعه‌دهنده‌ی اصلی کرومیوم، قدرت زیادی برای کارهایی اعمال می‌کند که افزونه‌های مرورگر می‌توانند انجام دهند. این امر مرورگرهایی که مبتنی‌بر کرومیوم نیستند، به‌ویژه فایرفاکس و سافاری را متمایز می‌کند؛ زیرا آن‌ها فرصتی دارند تا رویکرد متفاوتی در طراحی افزونه‌ها داشته باشند و اکنون در موقعیتی هستند که خود را با رویکرد بدون سخت‌گیری برای مسدود‌کردن تبلیغات متمایز کنند.

مارشال اروین، مدیر ارشد امنیتی، به ورج گفت موزیلا در توجیه تصمیم یادشده در تشخیص این موضوع صریح بوده است که حریم خصوصی ارزش اصلی برای افرادی است که از محصولات آن استفاده می‌کنند. اروین گفت:

می‌دانیم که مسدود‌کردن محتوا برای کاربران فایرفاکس اهمیت دارد و قصد داریم مطمئن شویم که آن‌ها به‌ بهترین ابزارهای حفظ حریم خصوصی موجود دسترسی داشته باشند. در فایرفاکس ردیابی را به‌طور پیش‌فرض مسدود می‌کنیم؛ اما همچنان اجازه می‌دهیم تبلیغات در مرورگر بارگیری شوند. اگر کاربران می‌خواهند گام دیگری برای مسدود‌کردن کامل تبلیغات بردارند، فکر می‌کنیم مهم است که امکان انجام این کار را برای آن‌ها فراهم کنیم.

اروین درباره‌ی ادعاهای گوگل درزمینه‌ی مزایای امنیتی تغییرات MV3 گفت که مزایای امنیتی ناشی از جلوگیری از مسدودشدن Web Request مشخص نیست و سایر مرورگرها ویژگی‌های غیرمسدودکننده‌ی Web Request را حفظ کرده‌اند؛ درنتیجه به‌نظر نمی‌رسد این تغییرات کاهش درخورتوجهی در احتمال نشت داده‌ها ایجاد کند.

صرف‌نظر از آنچه گفتیم، ظاهراً گوگل در حال اعمال تغییرات اشاره‌شده است. با وجود انبوهی از انتقادات توسعه‌دهندگان افزونه‌های مسدودکننده‌ی تبلیغات، سخن‌گوی گوگل، اسکات وستور، به ورج گفت که این شرکت از مسدود‌کردن پشتیبانی می‌کند و فقط قصد دارد نوع داده‌هایی را محدود کند که افزونه‌ها‌ی خاص می‌توانند جمع‌آوری کنند.

وستور گفت:

خوشحالیم که موزیلا از MV3 پشتیبانی می‌کند. این برنامه‌ قصد دارد افزونه‌ها را برای همه ایمن‌تر کند. کروم از مسدودکننده‌های تبلیغات پشتیبانی می‌کند و به پشتیبانی خود ادامه خواهد داد. نحوه‌ی عملکرد مسدود‌کردن Web Request را تغییر می‌دهیم؛ زیرا در حال ایجاد تغییرات اساسی در نحوه‌ی عملکرد افزونه‌ها به‌منظور بهبود ویژگی‌های امنیتی و حریم خصوصی پلتفرم‌های افزودنی خود هستیم.

وستور گفت که گوگل بازخورد مثبتی درباره‌ی تغییرات بسیاری از توسعه‌دهندگان افزونه‌های مسدودکننده‌ی تبلیغات دریافت کرده است. این امکان وجود دارد که رویکرد فایرفاکس درقبال مسدود‌کردن تبلیغات کاربران بیشتری را تشویق کند تا به این مرورگر کوچک کنند.

درحال‌حاضر، تخمین زده می‌شود کمتر از ۸ درصد از بازار مرورگرهای دسکتاپ دراختیار فایرفاکس است. درمقام مقایسه، کروم ۶۷ درصد سهم این بازار را ازآنِ خود کرده است. پس از پایان پشتیبانی MV3 در ژوئن ۲۰۲۳، تغییرات در عملکرد برای کاربران همه‌ی مرورگرهای مبتنی‌بر کرومیوم آشکار‌تر خواهد شد. تا آن‌ زمان، موزیلا با صبر و حوصله برای حفظ حریم خصوصی تلاش خواهد کرد.