گزارش ۲۰۲۵ کلادفلر از اینترنت ایران؛ رکورددار اختلالات عمدی، گرفتار زیرساختهای قدیمی
گزارش Year in Review 2025 کلادفلر، تصویر واضح و در عین حال متناقضی از زیست دیجیتال کاربران ایرانی ترسیم میکند. این تصویر علاوه بر نمایش وضعیت اینترنت ایران یک شکاف مهم را هم نشان میدهد:
در حالی که جهان در سال ۲۰۲۵ به سمت تثبیت کامل هوش مصنوعی و گذار به پروتکلهای فوق سریع حرکت کرده، اینترنت ایران در وضعیتی که میتوان نامش را «پارادوکس توسعه» گذاشت، به سر میبرد.
منظور از پارادوکس توسعه این است که در ایران از یک سو، کاربران مشتاق همگام شدن با فناوریهای نوظهور مثل هوش مصنوعی هستند اما از سوی دیگر، زیرساختهای کشور در تله پروتکلهای قدیمی، قطعیهای عمدی و الگوی مصرفی غیرعادی گرفتار شدهاند. بنابراین، ولع و اشتیاق برای همراهی با بهروزترین تکنولوژیها در ایران وجود دارد اما زیرساختهای فرسوده و محدودیتهای بسیار مسیر این همراهی را ناهموار کرده است.
هوش مصنوعی؛ ظهور نمونههای شرقی در سبد مصرفی ایرانیان
یکی از مهمترین بخشهای این گزارش، بخشی است که جایگاه هوش مصنوعی در زندگی روزمره کاربران ایرانی را نشان میدهد. اگرچه ChatGPT در ایران هم مثل آنچه در دادههای جهانی دیده میشود، همچنان پیشتاز بلامنازع است، اما چتبات چینی DeepSeek هم طرفداران بسیاری دارد و در رتبه دوم مدلهای هوش مصنوعی پرکاربرد در ایران قرار دارد.
در ایران Deepseek از Perplexity و Gemini محبوبتر است
پیشی گرفتن این مدل از غولهایی مثل Gemini گوگل و Perplexity، که در جهان پرکاربردتر هستند، نشان میدهد که محدودیتهای دسترسی و شاید کارایی مدلهای شرقی، کاربران ایرانی را بهسمت جایگزینهایی سوق داده که در جهان تا این اندازه محبوب و پرکاربرد نیستند.
در آمارهای کلادفلر رتبه سوم مدلهای محبوب هوش مصنوعی Perplexity ایستاده و پس از آن، Sider AI و Gemini در ردههای چهارم و پنجم قرار گرفتهاند.
معمای ترافیک دسکتاپ و فیلترینگ
در حالی که در ۱۱۷ کشور جهان، موبایل فرمانروای مطلق ترافیک اینترنت است، دادههای کلادفلر در ایران با یک انحراف معیار عجیب مواجه شده است: ۸۹ درصد ترافیک ایران از دسکتاپ و تنها ۱۱ درصد از موبایل است.
با این آمار، ایران بهنوعی استثنای جهانی به حساب میآید. اما این داده به این معنا نیست که در ایران کامپیوترهای شخصی بیشتر از موبایل کاربرد دارند و کاربران اتصال از دسکتاپ را به استفاده از اینترنت روی گوشی ترجیح میدهند.
با وجود فیلترینگ، بخش قابل توجهی از ترافیک اینترنت ایران به اینستاگرام تعلق دارد
سلطه ترافیک دسکتاپ نبرد کاربران ایرانی با دشمن همیشگیشان یعنی فیلترینگ را نشان میدهد. در واقع، استفاده گسترده از VPNهای سطح سیستمی، پروکسیها و تلاش برای حفظ اتصال پایدار، باعث شده ترافیک واقعی موبایل یا در لایههای پنهان شبکه گم شود یا ترافیک دسکتاپ شناسایی و تشخیص داده شود.
بخش دیگری از گزارش کلادفلر نشان میدهد که تلاش کاربران برای مقابله با فیلترینگ موفقیتآمیز بوده، چراکه مثلا اینستاگرام با وجود این که سه سال از فیلتر بودنش میگذرد، همچنان سهم قابل توجهی از ترافیک اینترنت ایران دارد. واقعیتی که نشان میدهد سیاستهای محدودکننده پلتفرمها را از زیست دیجیتال کاربران ایرانی حذف نکرده و فقط شکل ترافیک تغییر کرده است.
محبوبترین سرویسها و شبکههای اجتماعی
در گزارش سال ۲۰۲۵ کلادفلر گوگل با سهم ۷۶ درصدی در صدر جدول محبوبترینها ایستاده و فیسبوک در رده دوم جای گرفته است. مایکروسافت، اینستاگرام و واتساپ هم بهترتیب در رتبههای بعدی ایستادهاند.
پلتفرمهای متا در جدول محبوبترینها پیشتازند
به این آمارها به تفکیک پیامرسانها و شبکههای اجتماعی هم ذکر شده است. در میان پیامرسانها واتساپی که حدودا یک سال است رفع فیلتر شده پرکاربردتر است و در رتبه بعدی تلگرام قرار دارد. در میان شبکههای اجتماعی هم دو پلتفرم محبوب متا، یعنی فیسبوک و اینستاگرام، با وجود فیلتر بودن بهترتیب اول و دوم هستند.
زیرساختهای لرزان و اختلالهای هدفمند
صحبت از بیکیفیت بودن اینترنت ایران مدام تکرار میشود و همه دادههای مربوط به شبکه اینترنت هم آنچه که کاربران اینترنت در ایران هرروز تجربه میکنند را تایید میکند. اینترنت ایران بیکیفیت است و وضعیت اتصال در سال ۲۰۲۵ نامطلوب بوده است.
میانگین سرعت ۳۷ مگابیتبرثانیه و تاخیر (همان پینگ) ۱۲۷ میلیثانیهای، که گزارش کلادفلر روایت میکند، تجربه بازی آنلاین یا تماس تصویری باکیفیت را برای لایههای وسیعی از جامعه به یک رویا تبدیل کرده است.
اما در کنار بیکیفیت بودن، اختلالهای شبکه اینترنت کشور هم یکی از اصلیترین مشکلات کاربران ایرانی است. گزارش ۲۰۲۵ کلادفلر از ۸ اختلال بزرگ در اینترنت ایران خبر میدهد که ۷ مورد آن منشأ دولتی داشته و همگی در ماههای خرداد و تیر، یعنی در دوران جنگ ۱۲روزه، رخ داده است.
این ناپایداری شبکه با فرسودگی فنی نیز گره خورده است؛ جایی که ۷۹ درصد ترافیک کشور همچنان بر بستر پروتکل قدیمی HTTP/1.x جابهجا میشود و پروتکل مدرن HTTP/3 سهم ناچیزی دارد.
چالشی به نام امنیت
در لایه امنیت، در گزارش ۲۰۲۵ اشاره شده است که ۵۳ درصد ترافیک TLS 1.3 در ایران از رمزنگاری «پسا-کوانتومی» استفاده میکند. این پیشرفت ایران را در برابر حملات آیندهنگرانه (ذخیره داده امروز در برابر حملات آتی) محافظت میکند اما حاصل نوسازی برنامهریزیشده زیرساختها نیست. در واقع، بهروزرسانی خودکار مرورگرهایی مثل گوگلکروم امکان ذخیرهسازی و امنتر شدن را فراهم کرده است.
سازمانهای دولتی، هدف اول حملات سایبری در سال ۲۰۲۵ بودهاند
البته این نکته به معنای امن بودن شبکه اینترنت ایران نیست. در سالهای اخیر میزان حملات سایبری به میزان قابل توجهی افزایش یافته که بسیاری از آنها دفع میشوند اما تعدادی از آنها هم به سرانجام رسیده و به هک و نشت اطلاعات منجر شده است.
حملات مذکور عمدتا از نوع DDoS بوده و جدیدترین دادههای کلادفلر هم این موضوع را تایید میکند. در این گزارش ذکر شده است که حملات DDoS همچنان ۶.۲ درصد ترافیک را به خود اختصاص دادهاند و سازمانهای دولتی، هدف اول حملات سایبری در سال ۲۰۲۵ بودهاند.
نتیجهگیری: اینترنتی که به عقب میدود
تحلیل نهایی دادههای کلادفلر نشان میدهد عطش کاربران برای فناوریهای روز و رفتن به سمت آینده بسیار اما امکانات و بسترها برایشان محدود. زیرساختهای کند و پروتکلهای قدیمی در کنار اختلالات کاربر ایرانی را گرفتار کرده است. در این شکاف عمیق کاربران ایرانی حتی اگر ابزارهای پیشرفته دنیا را در اختیار داشته باشند با یک شبکه کند و محدود نهایتا تلاش میکنند تا فقط «متصل» بمانند.