پردازنده های AMD Ryzen 5000 Mobile کلاس لپ تاپ رونمایی شدند

ای ام دی (AMD) پیش‌تر اعلام کرده بود که قصد دارد در مراسم CES 2021 کنفرانس مطبوعاتی برگزار کند. براساس گزارش خبرگزاری AnandTech، کنفرانس مطبوعاتی ای ام دی سرانجام برگزار شد و حاوی خبر بسیار مهمی بود. یک سال از عرضه‌ی آخرین نسل پردازنده‌های رایزن کلاس لپ تاپ (Ryzen Mobile) می‌گذرد.

در آن زمان مهاجرت از معماری ذن به معماری ذن ۲ (Zen 2) و همچنین استفاده از لیتوگرافی پیشرفته‌ی هفت نانومتری TSMC باعث شد پردازنده‌های مبتنی‌بر معماری ذن ۲ ازلحاظ قدرت پردازشی و مصرف انرژی بهبود عظیمی تجربه کنند. آمار نشان می‌دهند جهش از ذن به ذن ۲، بزرگ‌ترین جهش نسلی ای ام دی در پردازنده‌های مخصوص لپ تاپ محسوب می‌شود.

دستیابی به چنین هدفی در نسل جدید، ساده به‌نظر نمی‌رسد؛ اما ای ام دی امیدوار است پردازنده‌های جدید سری رایزن 5000 موبایل (AMD Ryzen 5000 Mobile) که ساعاتی پیش در نمایشگاه CES 2021 معرفی شدند، همچنان مسیر پیشرفت درخورتوجهی را که از سال گذشته آغاز شد، ادامه دهند.

خانواده‌ی جدید پردازنده‌های لپ تاپ ای ام دی شامل ۱۳ عضو است و محصولاتی را در سری U (برای لپ‌تاپ‌های مین‌استریم) و H (برای لپ‌تاپ‌های گیمینگ) شامل می‌شود. ای ام دی همچنین در تلاش است به‌لطف پردازنده‌های لپ تاپ سری رایزن 5000 در حوزه‌های جدیدتری نیز ورود کند. پردازنده‌های لپ تاپ سری رایزن 5000 دارای هشت هسته‌ی ذن ۳ (Zen 3) به‌همراه هشت واحد رایانشی وگا (Vega) هستند. 

کسانی که با نسل پیشین پردازنده‌های لپ تاپ ای ام دی یعنی خانواده‌ی رایزن ۴۰۰۰ موبایل آشنایی دارند، می‌توانند به‌سادگی ساختار خانواده‌ی رایزن 5000 را درک کنند. برای دستیابی به پردازنده‌های رایزن 5000 از روی رایزن ۴۰۰۰، هسته‌های ذن ۲ را با ذن ۳ جایگزین کنید، حافظه‌ی کش سطح سوم (L3 Cache) را ترکیب کنید، ظرفیت حافظه‌ی کش سطح سوم را تا دو برابر کنید و تمام. 

اگر جزو دسته‌ی دیگر کاربران هستید و پردازنده‌های رایزن ۴۰۰۰ موبایل را نمی‌شناسید،‌ بهتر است بدانید پردازنده‌های خانواده‌ی رایزن 5000 شامل یک تراشه هستند که روی آن گروهی هشت‌عضوی از هسته‌های ذن ۳ دیده می‌شود. این هسته‌های ذن ۳ یک حافظه‌ی کش سطح سوم ۱۶ مگابایتی را با هم به‌اشتراک می‌گذارند. ای ام دی پیش‌تر به‌هنگام بازاریابی برای پردازنده‌های کلاس دسکتاپ رایزن 5000 گفته بود این ظرفیت کش سطح سوم به‌طور مؤثر میزان تأخیر حافظه‌ی اصلی را کاهش می‌دهد و روی بهبود عملکرد گیمینگ اثر مثبت می‌گذارد.

به‌همین دلیل تیم قرمز تصمیم گرفته است در نسل جدید پردازنده‌هایش،‌ دو مجموعه‌ی چهار هسته‌ای را با یکدیگر ترکیب کند تا مجموعه‌ای هشت هسته‌ای پدیدار شود. ای ام دی در مرحله‌ی بعد تعداد کش را دو برابر کرد و به تمامی پردازنده‌ها امکان داد به‌صورت هم‌زمان به تمامی کشی که روی CPU وجود دارد دسترسی داشته باشند. 

اگر می‌خواهید نگاهی عمیق به معماری ذن ۳ بیاندازید، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله‌ی سایت AnandTech را مطالعه کنید؛ در این مقاله اعداد مربوط به حافظه‌ی کش سطح سوم را با ۱۶ مگابایت جایگزین کنید تا بفهمید سیستم کش پردازنده‌های کلاس لپ تاپ جدید ای ام دی به چه صورت است.

پردازنده‌های رایزن 5000 ازلحاظ واحد پردازش گرافیکی هیچ تغییری نسبت‌به پردازنده‌های رایزن ۴۰۰۰ تجربه نکرده‌اند و همچنان شاهد استفاده از GPU وگا با هشت واحد رایانشی هستیم. آن دسته از کاربرانی که امیدوار بودند ای ام دی پردازنده‌ای گرافیکی در سطح معماری RDNA 2 را درون تراشه‌های جدید لپ تاپ قرار دهد، از دیدن وگا ناامید خواهند شد؛ به‌خصوص با درنظرگرفتن مزیت‌های پرشماری که معماری RDNA 2 ارائه می‌دهد. 

انتظار داریم پردازنده‌های سری رایزن 5000 ازلحاظ توانایی‌های ارتباطی، در حد و اندازه‌ی رایزن ۴۰۰۰ ظاهر شوند. هشت لاین PCIe 3.0، پشتیبانی از حافظه‌های NVMe و SATA و البته حافظه‌های رم DDR4-3200 یا LPDDR4X-4266 جزو موارد موردانتظار هستند.

از آن‌جایی که دای (Die) ذن ۳ اندکی بزرگ‌تر از دای ذن ۲ است انتظار داریم ابعاد کلی پردازنده‌های سری رایزن 5000 موبایل نسبت‌به رایزن ۴۰۰۰ موبایل اندکی افزایش پیدا کرده باشد. البته این موضوع تأثیر خیلی زیادی روی طراحی نمی‌گذارد. با درنظرگرفتن شباهت‌های طراحی، احتمال دارد نحوه‌ی چینش پین‌ها در رایزن 5000 موبایل نسبت‌به نسل قبل تغییری نکرده باشد. 

تمامی پردازنده‌های سطح بالای ای ام دی متعلق‌به سری H هستند. به‌طور سنتی پردازنده‌های دارای پسوند H با توان طراحی حرارتی ۴۵ وات همراه می‌شوند، بااین‌حال سال گذشته‌ی میلادی تیم قرمز سراغ تولید سری جدیدی از محصولات این خانواده با توان ۳۵ وات رفت و از عبارت HS در پسوند آن‌ها استفاده کرد. امسال ای ام دی رویکرد مشابهی در پیش گرفته است و قصد دارد پردازنده‌های جدیدی را عرضه کند که پسوند HX را در نام‌شان یدک می‌کشند. پردازنده‌‌های سری HX، اورکلاک‌شده هستند و به توان طراحی حرارتی بالاتر از حد معمول دست پیدا می‌کنند.

این دو سری از پردازنده‌ها (یعنی HS و HX)، نشان می‌دهند ای ام دی استراتژی‌های متنوعی را در پیش گرفته است. سال گذشته به‌هنگام معرفی پردازنده‌های سری HS، ای ام دی گفت این مدل‌های ۳۵ وات پردازنده‌هایی خاص هستند و تنها شرکت‌هایی می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند که سیستم‌شان به‌تأیید رسمی ای ام دی رسیده باشد. پردازنده‌های ۳۵ وات موردبحث دارای همان سرعت کلاک پایه و بوست پردازنده‌های استاندارد بودند، اما با مصرف انرژی کمتر.

به‌نظر می‌رسد امسال تفاوتِ یادشده تا حدی کمرنگ شده است؛ زیرا پردازنده‌های نسل جدید HS در عین داشتن همان سرعت کلاک بوست، به سرعت کلاک پایه‌ی کمتری نسبت‌به پردازنده‌های استاندارد سری H دست پیدا می‌کنند. توجه داشته باشید که تغییر حاصل‌شده در توان طراحی حرارتی (از ۴۵ وات به ۳۵ وات) در حالت‌های مختلف توان، به‌طور معمول به تغییراتی مرتبط است که در سرعت کلاک پایه رخ می‌دهند. 

بااین‌حال وقتی بحث به پردازنده‌های سری HX می‌رسد اوضاع کمی فرق می‌کند. پردازنده‌های قابل‌اورکلاک در سطح لپ تاپ، لزوما محصولاتی کاملا جدید نیستند و اینتل سال‌ها است در این مسیر قدم برداشته. بااین‌حال ای ام دی برخلاف اینتل تصمیم گرفته است جزئیات کاملی را ارائه دهد و بگوید در پردازنده‌هایی که پسوند HX را در نام‌شان یدک می‌کشند، توان طراحی حرارتی از مرز ۴۵ وات عبور کرده است. این موضوع به تولیدکنندگان لپ تاپ امکان می‌دهد که سطح توان پردازنده‌ها را تعریف کنند. کارشناس AnandTech می‌گوید پردازنده‌های کلاس لپ تاپ موردبحث ای ام دی ممکن است به توان ۶۵ وات یا حتی بیشتر دست پیدا کنند.

ای ام دی ادعا می‌کند Ryzen 9 5980HS بهترین پردازنده‌ی دنیا برای گیمینگ قابل‌حمل محسوب می‌شود؛ ازطرفی دیگر بنابه‌ادعای ای ام دی، Ryzen 9 5980HX بهترین پردازنده‌ی کلاس لپ تاپ دنیا برای انجام بازی است. ای ام دی می‌گوید پردازنده‌ی ۳۵ وات جدیدش توانسته است در بنچمارک Cinebench R20 به امتیاز بالای ۶۰۰ دست پیدا کند؛ یعنی چیزی در حد و اندازه‌ی پردازنده‌های ذن ۳ کلاس دسکتاپ که سال گذشته‌ی میلادی رونمایی شدند.

پردازنده‌های سری U رایزن 5000 موبایل بهبودهایی نسبت‌به سری U نسل قبل تجربه کرده‌‌اند، اما در این خانواده از محصولات ای ام دی از صرفا یک معماری استفاده نشده است و همین موضوع ممکن است برای‌تان سردرگم‌کننده باشد. در حالت عادی، انتظار داریم به‌هنگام معرفی شدن خانواده‌ی جدیدی از پردازنده‌ها، همه‌چیز ارتقا پیدا کند؛ بااین‌حال ای ام دی در نسل جدید پردازنده‌های ۱۵ وات سری U از دو معماری ذن ۲ و ذن ۳ استفاده کرده است (پیش‌تر چند بار افشاگران به این موضوع اشاره کرده بودند). این یعنی ای ام دی در سال جاری پردازنده‌های ۱۵ وات را با ذن ۳ به بازار می‌فرستد، اما پردازنده‌های دیگری نیز دارد که تا حد زیادی همان پردازنده‌های رایزن ۴۰۰۰ موبایل محسوب می‌شوند.

قوی‌ترین پردازنده‌ی این سری Ryzen 7 5800U نام دارد که طبیعتا مبتنی‌بر معماری ذن ۳ است. پردازنده‌ی Ryzen 5 5600U نیز قدرت بالایی دارد و همچون مدل دیگر از معماری ذن ۳ استفاده می‌کند. این درحالی است که دیگر پردازنده‌های جدید سری U برپایه‌ی معماری ذن ۲ ساخته شده‌اند؛ یعنی همان دای به‌کاررفته در پردازنده‌های خانواده‌ی رنیور (Renoir).

دلایل مربوط به استفاده از دو معماری متفاوت در یک خانواده از پردازنده‌هایی که به‌صورت هم‌زمان معرفی می‌شوند، ممکن است سردرگم‌کننده باشند. ای ام دی هنوز به‌صورت عمومی نگفته که چرا دست‌به انجام این کار زده است. با وجود این موضوع، ای ام دی ادعا می‌کند Ryzen 7 5800U، کم‌مصرف‌ترین پردازنده‌‌ی کلاس لپ تاپ این شرکت در تاریخ محسوب می‌شود. ای ام دی می‌گوید لپ تاپ مجهز به پردازنده‌ی موردبحث با باتری ۵۳ وات‌ساعتی به‌‌هنگام روشن بودن وای فای می‌تواند به‌مدت ۲۱٫۴ ساعت ویدئو با وضوح 1080p پخش کند. همین لپ تاپ در آزمایش MobileMark 2018 توانست تا ۱۷٫۵ ساعت دوام بیاورد. ای ام دی جزئیات مربوط به میزان روشنایی صفحه‌نمایش لپ تاپ آزمایش‌شده را رسانه‌ای نکرده است. 

ای ام دی می‌گوید در سال جاری میلادی پردازنده‌های سری رایزن 5000 موبایل در بیش از ۱۵۰ مدل لپ تاپ قرار می‌گیرند؛ این درحالی است که پردازنده‌های رایزن ۴۰۰۰ موبایل درون بیش از ۱۰۰ مدل قرار گرفتند. عرضه‌ی لپ‌تاپ‌های مجهز به پردازنده‌های نسل جدید ای ام دی (هر دو سری U و H) از ماه آینده‌ی میلادی آغاز خواهد شد.