مطالعه جدید: مصرف متعادل قهوه می‌تواند سرعت پیری زیستی را کاهش دهد

نوشیدن حداکثر ۳ تا ۴ فنجان قهوه در روز ممکن است به کندشدن روند پیری زیستی در افرادی که از بیماری‌های شدید روانی رنج می‌برند، کمک کند. براساس یافته‌های مطالعه‌ای جدید، این میزان مصرف قهوه با تلومرهای بلندتر ارتباط دارد؛ شاخصی از پیری سلولی که می‌تواند معادل حدود ۵ سال سن زیستی بیشتر، در مقایسه با افرادی باشند که قهوه نمی‌نوشند.

بااین‌حال، مطالعه نشان داد که با افزایش مصرف قهوه بیش از این حد، چنین مزایای بالقوه‌ای مشاهده نمی‌شود. سقف ۳ تا ۴ فنجان در روز با حداکثر مصرف روزانه توصیه‌شده از سوی چندین نهاد بزرگ سلامت، از جمله خدمات ملی بهداشت بریتانیا (NHS) و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هم‌راستا است.

تلومرها در انتهای کروموزوم‌ها قرار دارند و عملکردی شبیه به سرِ پلاستیکی بند کفش دارند که از ریش‌ریش‌شدن آن جلوگیری می‌کند. اگرچه تلومرها به‌طور طبیعی با افزایش سن کوتاه‌تر می‌شوند، پژوهشگران اشاره می‌کنند که این روند در افراد مبتلا به اختلالات شدید روان‌پزشکی مانند روان‌پریشی، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی سریع‌تر اتفاق می‌افتد.

از آنجایی که تلومرها به عوامل محیطی از جمله رژیم غذایی واکنش نشان می‌دهند، تیم پژوهشی بررسی کرد آیا مصرف متعادل قهوه می‌تواند کوتاه‌شدن تلومرها را در افراد دارای اختلالات جدی سلامت روان کُند بکند یا نه. قهوه در صورت مصرف متعادل با فواید سلامتی گوناگونی مرتبط دانسته شده و همین موضوع آن را به گزینه‌ای منطقی برای بررسی تبدیل می‌کند.

پژوهش اخیر ۴۳۶ فرد بزرگسال را که بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۸ در مطالعه‌ای در نروژ به نام «روان‌پریشی با ساختار موضوع‌محور» (TOP) شرکت داشتند، بررسی کرد. از میان آن‌ها، ۲۵۹ نفر به اسکیزوفرنی مبتلا بودند و ۱۷۷ نفر از اختلالات عاطفی، شامل اختلال دوقطبی و افسردگی اساسی همراه با روان‌پریشی رنج می‌بردند.

شرکت‌کنندگان میزان مصرف روزانه قهوه خود را گزارش کردند و در چهار گروه قرار گرفتند: بدون مصرف (۴۴ نفر)، ۱ تا ۲ فنجان، ۳ تا ۴ فنجان (۱۱۰ نفر) و ۵ فنجان یا بیشتر. همچنین از آن‌ها درباره عادات سیگارکشیدن و مدت زمان مصرف سیگار سؤال شد.

افرادی که روزانه ۵ فنجان یا بیشتر قهوه می‌نوشیدند، به‌طور میانگین مسن‌تر از کسانی بودند که قهوه نمی‌نوشیدند یا فقط ۱ تا ۲ فنجان مصرف می‌کردند. شرکت‌کنندگان مبتلا به اسکیزوفرنی نیز به‌طور متوسط قهوه بیشتری نسبت به افراد دارای اختلالات عاطفی مصرف می‌کردند.

سیگارکشیدن بر سرعت هضم کافئین در بدن تأثیر می‌گذارد. حدود سه‌چهارم شرکت‌کنندگان (۷۷ درصد معادل ۳۳۷ نفر) سیگاری بودند و میانگین سابقه سیگارکشیدن آن‌ها ۹ سال بود. افرادی که ۵ فنجان یا بیشتر قهوه می‌نوشیدند، به‌طور معناداری مدت طولانی‌تری سیگار کشیده بودند.

پژوهشگران طول تلومرها را با استفاده از گلبول‌های سفید خون (لکوسیت‌ها) در نمونه‌های خونی اندازه‌گیری کردند. نتایج تفاوت‌های قابل‌توجهی را میان چهار گروه مصرف‌کننده‌ی قهوه نشان داد و الگویی را شکل داد که پژوهشگران آن را «منحنی J‌ شکل» توصیف می‌کنند.

در مقایسه با افرادی که قهوه نمی‌نوشیدند، کسانی که روزانه ۳ تا ۴ فنجان قهوه مصرف می‌کردند، تلومرهای بلندتری داشتند. این ارتباط در گروهی که ۵ فنجان یا بیشتر قهوه می‌نوشیدند مشاهده نشد.

افرادی که روزانه ۴ فنجان قهوه می‌نوشیدند، از نظر طول تلومرها معادل افرادی بودند که سن زیستی آن‌ها حدود ۵ سال کمتر از کسانی است که قهوه مصرف نمی‌کنند. این نتیجه با درنظرگرفتن عواملی مانند سن، جنسیت، قومیت، مصرف دخانیات، نوع اختلال روانی و درمان‌های در حال انجام به‌دست آمده است.

از آنجایی که پژوهش مشاهده‌ای است، نویسندگان تأکید می‌کنند که نمی‌توان رابطه علت‌ومعلولی مستقیم از آن استخراج کرد. آن‌ها همچنین اشاره می‌کنند که اطلاعاتی درباره برخی عوامل بالقوه مهم در دست نداشتند؛ از جمله نوع قهوه مصرفی، زمان مصرف، میزان دقیق کافئین و اینکه آیا شرکت‌کنندگان از نوشیدنی‌های کافئین‌دار دیگر استفاده می‌کردند یا نه.

بااین‌حال، پژوهشگران به چند توضیح احتمالی اشاره می‌کنند. قهوه حاوی ترکیبات قوی آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی است که ممکن است به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های مرتبط با پیری کمک کند.

آن‌ها توضیح می‌دهند: «تلومرها نسبت به استرس اکسیداتیو و التهاب بسیار حساس هستند و همین موضوع نشان می‌دهد که مصرف قهوه چگونه می‌تواند به حفظ روند پیری سلولی در جمعیتی کمک کند که پاتوفیزیولوژی آن‌ها ممکن است مستعد شتاب‌گرفتن روند پیری باشد.»

قهوه همچنان یکی از پرمصرف‌ترین نوشیدنی‌ها در سراسر جهان است و برآورد می‌شود در سال‌های ۲۰۲۱–۲۰۲۲ حدود ۱۰٫۵۶ میلیارد کیلوگرم قهوه در جهان مصرف شده باشد.

با وجود مزایای بالقوه، پژوهشگران هشدار می‌دهند که «مصرف بیش از مقدار توصیه‌شده روزانه قهوه ممکن است از طریق تولید گونه‌های فعال اکسیژن، به آسیب سلولی و کوتاه‌شدن تلومرها منجر شود». آن‌ها تأکید می‌کنند که نهادهای بین‌المللی سلامت توصیه می‌کنند مصرف روزانه کافئین در حد ۴۰۰ میلی‌گرم یا کمتر (معادل ۴ فنجان قهوه) باقی بماند.

پژوهش در ژورنال BMJ Mental Health منتشر شده است.