زوال عقل و الگوی رانندگی؛ فرمان ماشین شما از آینده مغزتان خبر می‌دهد

شاید عادت‌های شما پشت فرمان، قصه‌ای ناگفته از سلامت آینده مغزتان را روایت کند. مسیری که انتخاب می‌کنید، ساعتی که رانندگی می‌کنید و حتی تردید در رفتن به مکانی جدید، می‌تواند زنگ خطر خاموشی برای زوال شناختی در سال‌های آینده باشد.

گروهی از پژوهشگران دانشگاه واشنگتن در سنت‌لوئیس به سرنخی رسیده‌اند که می‌تواند آینده رانندگی افراد را پیش‌بینی کند: هرچه فرد کمتر پشت فرمان بنشیند و بیشتر به مسیرهای تکراری تکیه کند، احتمال وجود مشکل شناختی بیشتر است. یافته‌های این تیم نشان می‌دهد که با افزودن داده‌های ردیاب جی‌پی‌اس به آزمون‌های استاندارد سن و حافظه، می‌توان علائم زوال شناختی خفیف (MCI) را با دقت خیره‌کننده ۸۷ درصد تشخیص داد.

گانش بابولال، محقق عصب‌شناسی پروژه، می‌گوید:

شناسایی به‌موقع رانندگان سالخورده‌ای که احتمال درگیری در تصادف دارند، یک دغدغه جدی سلامت عمومی است. پژوهشگران می‌گویند داده‌های ساده‌ی جی‌پی‌اس، تصویری بسیار شفاف‌تر از وضعیت شناختی فرد ارائه می‌دهد؛ تا حدی که دقت آن از شاخص‌هایی مثل سن یا حتی ریسک ژنتیکی ابتلا به آلزایمر هم بالاتر است.

- گانش بابولال

تیم پژوهش داده‌های رانندگی ۵۶ فرد مبتلا به زوال شناختی خفیف را (که پیش‌درآمد آلزایمر محسوب می‌شود)، با ۲۴۲ فرد سالم با میانگین سنی ۷۵ سال مقایسه کرد. نتایج طی دوره‌ای ۴۰ ماهه شگفت‌آور بود.

افرادی که دچار اختلالات شناختی بودند، در گذر زمان الگوی رانندگی‌شان به‌وضوح تغییر کرد: کمتر پشت فرمان می‌نشستند، مقصدهای محدودتری را انتخاب می‌کردند، مسیرهای ساده و آشنا را ترجیح می‌دادند و معمولاً با سرعت‌های پایین‌تری حرکت می‌کردند. نکته‌ی جالب‌توجه این است که تحلیل همین داده‌های جی‌پی‌اس، بدون هیچ اطلاعات اضافی، توانست زوال شناختی خفیف را با دقت ۸۲ درصد تشخیص دهد؛ عددی که نشان می‌دهد رفتار رانندگی تا چه حد می‌تواند به‌عنوان هشدار زودهنگام به‌کار آید.

رانندگی، فعالیتی به مراتب پیچیده‌تر از چرخاندن فرمان است. این کار به قدرت مغزی و هماهنگی بالایی نیاز دارد و به همین دلیل است که کوچک‌ترین حواس‌پرتی می‌تواند خطرناک باشد. این پژوهش نشان می‌دهد که تغییرات نامحسوس در این توانایی شناختی، خود را در قالب «خودتنظیمی» ناخودآگاه در رانندگی نشان می‌دهد.

به گفته‌ی بابولال، بررسی رفتار روزمره رانندگی افراد، روشی کم‌دردسر و غیرتهاجمی برای نظارت بر مهارت‌های شناختی و عملکردی آن‌ها است.

پژوهشگران قصد دارند این فرضیه را روی گروه‌های بزرگتر و متنوع‌تری آزمایش کنند. هدف نهایی، شناسایی رانندگان در معرض خطر، پیش از وقوع تصادف یا حادثه‌ی جدی است؛ اتفاقی که امروز اغلب نقطه‌ی آغاز تشخیص است. البته آن‌ها تأکید می‌کنند که در این مسیر باید به استقلال، حریم خصوصی و تصمیم‌گیری آگاهانه افراد نیز احترام گذاشت.

پژوهش در نشریه‌ی Neurology منتشر شده است.