فقط جهشی کوچک در نوع دیگری از ویروس کرونا، می‌تواند دنیاگیری بعدی را آغاز کند

گروهی از ویروس‌های کرونای خفاشی که ارتباط نزدیکی با ویروس ایجاد‌کننده‌ی نشانگان تنفسی خاورمیانه (MERS) دارند، ممکن است تنها با یک جهش کوچک بتوانند از خفاش به انسان منتقل شوند. در صورت بروز این امر، احتمال زیادی وجود دارد با دنیاگیری دیگری از کرونا روبه‌رو شویم.

تا مدت‌ها گروه مربکوویروس‌ها (Merbecovirus) که کروناویروس مرس (MERS-CoV) نیز جزو آن‌ها است، چندان مورد توجه و مطالعه قرار نگرفته بودند. در تحقیق جدیدی به سرپرستی مایکل لتکو، از دانشگاه ایالتی واشنگتن و با همکاری محققان از کلتک و دانشگاه کارولینای شمالی، این ویروس‌ها دقیق‌تر مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.

لتکو می‌گوید: «ویروس‌ها[ی گروه مربکوویروس‌ها] از لحاظ ژنتیکی نزدیکی زیادی به نشانگان تنفسی خاورمیانه (مرس) دارند، بنابراین نمی‌شود احتمال آلودگی آن‌ها در انسان را نادیده گرفت، هرچند شواهدی از سرایت آن‌ها به انسان وجود ندارد، احتمال چنین واقعه‌ای وجود دارد و همین، آن‌ها را از لحاظ نظارتی مهم می‌کند.»

ویروس MERS-CoV در سال ۲۰۱۲ شناسایی شد و از طریق تماس با شترهای آلوده، احتمال آلودگی به آن وجود دارد؛ اما علت علمی دقیق پشت آن هنوز روشن نیست. این بیماری در ۳۷ کشور عضو سازمان بهداشت جهانی گزارش شده است؛ اما هنوز هیچ واکسنی برای آن وجود ندارد. طبق گزارش‌ها، انتقال انسانی اغلب در محیط‌های مراقبتی و بین اعضای نزدیک خانواده رخ می‌دهد.

بیشتر اعضای گروه مربکوویروس‌ها خطری برای انسان ایجاد نمی‌کنند. اما محققان در مطالعه‌ی جدید روی گروهی از آن‌ها به نام HKU5 تمرکز کردند که ویژگی‌های نگران‌کننده‌ای دارد. لتکو می‌گوید: «مربکوویروس‌ها، به ویژه HKU5، خیلی مطالعه نشده‌اند، اما تحقیق ما نشان می‌دهد آن‌ها می‌توانند در سلول‌ها عفونت ایجاد کنند. در واقع، این احتمال وجود دارد که HKU5 تنها با یک جهش کوچک بتوانند به انسان منتقل شوند.»

در آسیا ویروس‌ها‌ی HKU5 در خفاش ژاپنی خانگی (Pipistrellus abramus) در گردش‌اند. این خفاش همان‌طور که از نامش پیدا است، اغلب در نزدیکی جوامع انسانی زندگی می‌کند. از این‌رو احتمال تماس با آن‌ها وجود دارد. علاوه بر این، خفاش‌ها از دیرباز به عنوان مخزن بیماری‌هایی با قابلیت ایجاد همه‌گیری در انسان معروف بوده‌اند.

تیم تحقیقاتی با تحلیل توالی HKU5 در خفاش‌ها، جهشی در پروتئین سنبله‌ی آن‌ها کشف کرد که احتمال دارد بتواند این ویروس‌ها را قادر سازد به گیرنده‌ی ACE2 در سطح سلول‌های انسانی بچسبند. این همان گیرنده‌ای است که SARS-CoV-2 از طریق آن وارد بدن می‌شود. دانشمندان با استفاده از ابزار هوش مصنوعی آلفافولد، این برهم‌کنش مولکولی را شبیه‌سازی و همچنین چگونگی خنثی‌شدن این اتصال با آنتی‌بادی‌ها را مدل‌سازی کردند. پیش از استفاده از هوش مصنوعی، چنین تحقیقی ماه‌ها به طول می‌انجامید.

تیم تحقیقاتی در مقاله‌ی خود می‌نویسند مطالعه‌ی مربکوویروس‌ها در مقایسه با مطالعه‌ی ویروس‌های شبیه SARS چالش‌هایی دارد؛ از جمله میزبان‌ها‌ی بسیار وسیع و تنوع بالای ژنتیکی آن‌ها در نواحی اتصال به سلول میزبان. محققان امیدوارند رویکرد آن‌ها بتواند مطالعه در این عرصه را سرعت بخشد. همان‌طور که همه‌گیری کووید ۱۹ نشان داد، این گروه از ویروس‌ها ممکن است تهدید بالقوه‌ی مهم تلقی شوند و نباید آن‌ها را دست‌کم گرفت.

مطالعه در نشریه Nature Communications منتشر شده است.