فواید شگفت‌انگیز میخک برای سلامتی

میخک غنچه گل درخت همیشه سبز میخک صدپر (Syzygium aromaticum) است. میخک که به صورت کامل و آسیاب‌شده وجود دارد، ادویه‌ای چندکاره است که می‌توان از آن برای طعم‌دهی به خوراک‌ها، افزودن عطر و طعم به نوشیدنی‌های گرم و ایجاد گرمای تند و دلپذیر در انواع شیرینی‌ها و کیک‌ها استفاده کرد. این گیاه سرشار از آنتی‌اکسیدان است، می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند، باکتری‌ها را از بین ببرد و فواید دیگری نیز داشته باشد.

در ادامه به برخی از خواص میخک برای سلامتی می‌پردازیم که با شواهد علمی حمایت می‌شوند.

میخک سرشار از فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی است؛ بنابراین، استفاده از میخک کامل یا آسیاب‌شده برای طعم‌دهی به غذاها می‌تواند مقداری از این مواد مغذی مهم را به بدن شما برساند.

به‌نقل از وب‌سایت هلث‌لاین، یک قاشق چای‌خوری (دو گرم) میخک آسیاب‌شده حاوی مواد زیر است:

• کالری: ۶
• کربوهیدرات: ۱
• فیبر: ۱
• منگنز: ۵۵ درصد نیاز روزانه
• ویتامین کا: ۲ درصد نیاز روزانه

منگنز ماده معدنی ضروری است که برای حفظ عملکرد مغز و ساخت استخوان‌های قوی اهمیت دارد.

میخک غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها است. آنتی‌اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که استرس اکسیداتیو را که می‌تواند در بروز بیماری‌های مزمن نقش داشته باشد، کاهش می‌دهد.

میخک همچنین حاوی ترکیبی به نام اوژنول است که به‌عنوان آنتی‌اکسیدان طبیعی عمل می‌کند. بنابراین، گنجاندن میخک در رژیم غذایی، همراه با سایر مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان، می‌تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند.

مطالعه‌ای حیوانی در سال ۲۰۲۲ نشان داد عصاره میخک آسیب‌های کبدی ناشی از ماده سمی تیواستامید را بهبود می‌بخشد. به‌طورخاص، ترکیب اوژنول ممکن است برای کبد مفید باشد. با‌این‌حال، تحقیقات کافی برای اثبات فایده میخک در بهبود سلامت کبد در انسان‌ها وجود ندارد و مصرف مقادیر بالای آن ممکن است به کبد آسیب بزند.

روغن میخک ممکن است به محافظت در برابر سرطان کمک کند. مطالعات آزمایشگاهی نشان داده‌اند اوژنول دارای خواص ضدسرطانی است و باعث مرگ سلول‌های سرطان سینه می‌شود. با‌این‌حال، مصرف اوژنول در مقادیر بالا سمی است و مصرف زیاد روغن میخک خصوصا در کودکان می‌تواند باعث آسیب کبدی شود. تحقیقات بیشتری نیاز است تا مشخص شود مقادیر کمتر چگونه می‌توانند روی انسان‌ها تاثیر بگذارند.

میخک دارای خواص ضدمیکروبی است و می‌تواند از رشد میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها جلوگیری کند. علاوه‌بر‌این، در کنار مسواک زدن منظم و رعایت بهداشت دهان و دندان، اثرات ضدباکتریایی میخک حتی ممکن است به سلامت دهان نیز کمک کند.

ترکیبات موجود در میخک می‌توانند به کنترل قند خون کمک کنند. برای مثال، در مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹، افرادی که هم مبتلا به پیش‌دیابت و هم سالم بودند و روزانه ۲۵۰ میلی‌گرم عصاره میخک را به مدت ۳۰ روز مصرف کردند، پس از وعده‌های غذایی کاهش قابل‌توجهی در سطح قند خون نشان دادند.

در مطالعه حیوانی دیگری، نشان داده شد که نیجریسین، یکی از ترکیبات موجود در میخک، جذب قند از خون به سلول‌ها را افزایش می‌دهد، ترشح انسولین را بیشتر می‌کند و عملکرد سلول‌های تولیدکننده انسولین را در موش‌ها بهبود می‌بخشد.

میخک در ترکیب با رژیم غذایی متعادل، می‌تواند به حفظ سطح قند خون کمک کند؛ هرچند برای تأیید این موضوع به تحقیقات بیشتری روی انسان‌ها نیاز است.

پایین بودن توده استخوانی وضعیتی است که بسیاری از مردم را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این وضعیت می‌تواند به بروز پوکی استخوان منجر شود که ممکن است خطر شکستگی‌ها و ترک‌‌خوردگی استخوان‌ها را افزایش دهد.

تحقیقات حیوانی نشان می‌دهند اوژنول ممکن است به بهبود توده استخوانی کمک کند. علاوه‌بر‌این، میخک حاوی منگنز است که در تشکیل استخوان نقش دارد و برای سلامت استخوان‌ها بسیار مهم است. با‌این‌حال، تحقیقات بیشتری لازم است تا مشخص شود مصرف میخک چگونه می‌تواند روی استخوان‌ها در انسان‌ها تأثیر بگذارد.

برخی تحقیقات حیوانی نشان می‌دهند اوژنول می‌تواند به درمان زخم معده کمک کند. زخم معده که به نام زخم گوارشی نیز شناخته می‌شود، زخم‌های دردناکی هستند که در دیواره معده، دوازدهه یا مری تشکیل می‌شوند. تحقیقات آزمایشگاهی همچنین نشان می‌دهند که روغن میخک ممکن است علیه هلیکوباکتر پیلوری (H. Pylori) نیز تأثیر داشته باشد. این باکتری در بروز مشکلات معده مانند زخم معده و حتی سرطان نقش دارد.

با اینکه اثرات ضدزخم میخک و ترکیبات آن امیدوارکننده به‌نظر می‌رسند، برای بررسی اثرات آن روی انسان‌ها به مطالعات بیشتری نیاز است.

مطالعات نشان می‌دهند استفاده از روغن‌های اسانسی مانند میخک، دارچین، گل رز و اسطوخودوس می‌تواند در کاهش درد و خونریزی قاعدگی مؤثر باشد. در مطالعه‌ای، ترکیب این روغن‌ها با روغن بادام و ماساژ آن در ناحیه شکم باعث کاهش درد و خونریزی در زنان شد. از سوی دیگر، ​اوژنول موجود در میخک دارای خواص ضدباکتری و ضدقارچی است که می‌تواند در درمان عفونت‌های واژن مؤثر باشد.

اوژنول موجود در میخک می‌تواند با گشاد کردن عروق، جریان خون به اندام‌های تناسلی را افزایش دهد. این امر می‌تواند به بهبود عملکرد جنسی و افزایش میل جنسی کمک کند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که میخک ممکن است به افزایش سطح تستوسترون کمک کند.

جویدن میخک می‌تواند مزایای متعددی برای سلامت دهان و بدن داشته باشد. این فواید عمدتاً به ترکیب فعال موجود در میخک به نام اوژنول نسبت داده می‌شود که خواص ضددرد، ضدباکتری و ضدالتهاب دارد.​

تسکین درد دندان و لثه: اوژنول موجود در میخک به‌عنوان یک مسکن طبیعی عمل می‌کند و می‌تواند در کاهش درد دندان و لثه مؤثر باشد. مطالعات نشان داده‌اند استفاده از روغن میخک می‌تواند به اندازه بنزوکائین در تسکین درد مؤثر باشد. برای استفاده، می‌توان میخک را در دهان جوید یا روغن میخک را به‌صورت موضعی روی ناحیه دردناک اعمال کرد.

کاهش باکتری‌های مضر دهان: جویدن میخک می‌تواند به کاهش تعداد باکتری‌های مضر در دهان کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که میخک می‌تواند در کاهش پلاک دندانی و التهاب لثه مؤثر باشد.

بهبود سلامت تنفسی: استنشاق بخار میخک جوشیده می‌تواند به باز شدن مجاری تنفسی کمک کند و در تسکین سرفه و گلودرد مؤثر باشد. در طب سنتی چینی، جویدن میخک برای تسکین گلودرد و سرفه توصیه می‌شود.

یکی از روش‌های مصرف میخک، جوشاندن میخک‌ در آب جوش به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه و تهیه یک فنجان چای میخک آرام‌بخش است. میخک به بازشدن مجاری تنفسی کمک می‌کند و در تسکین سرفه و گلودرد مفید است. این گیاه دارویی از دیرباز برای تسکین حالت تهوع و کمک به کاهش علائم عفونت‌های تنفسی یا آسم استفاده شده؛ هرچند برای تأیید این اثرات به مطالعات بیشتری نیاز است.

هنگام مصرف میخک به شکل‌های مختلف موارد زیر را درنظر داشته باشید:

خوردن میخک: مصرف مقادیر کم میخک احتمالاً بی خطر است و سازمان غذا و دارو، غنچه‌ها و روغن میخک را به‌عنوان افزودنی غذا ایمن تعیین کرده است. با‌این‌حال، شواهد کافی در مورد اثرات مصرف مقادیر زیاد میخک به‌ویژه برای زنان باردار یا شیرده وجود ندارد.

مصرف روغن میخک: درحالی‌که هم میخک و هم روغن میخک حاوی اوژنول هستند، این ترکیب در روغن میخک در غلظت‌های بسیار بالاتری وجود دارد. به همین دلیل، روغن میخک برای مصرف خوراکی، به ویژه برای کودکان ایمن نیست.

حتی مقادیر کم روغن میخک می‌تواند عوارض جانبی شدید مانند تشنج، آسیب به کبد و اختلالات تعادل مایعات ایجاد کند. همچنین ممکن است در افرادی که اختلالات خونریزی دارند یا در حین جراحی، موجب خونریزی شود.

استفاده موضعی: روغن میخک یا کرم ساخته‌شده از گل‌های میخک معمولاً برای استفاده روی پوست ایمن است. با‌این‌حال، مالیدن روغن میخک روی لثه‌ها می‌تواند به تحریک و آسیب‌دیدگی منجر شود.

تداخلات دارویی: اگر برای مدیریت لخته‌شدن خون یا تنظیم قند خون دارو مصرف می‌کنید، باید مراقب باشید؛ زیرا اوژنول موجود در میخک ممکن است با این داروها تداخل داشته باشد.

میخک، غنچه خشک‌شده درخت میخک صدپر، علاوه بر کاربرد گسترده در آشپزی، خواص درمانی بسیاری دارد. این ادویه سرشار از مواد مغذی مانند فیبر، ویتامین K و منگنز است و به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌هایی مثل اوژنول، می‌تواند با کاهش استرس اکسیداتیو به سلامت عمومی کمک کند. مطالعات حیوانی نشان داده‌اند که میخک ممکن است به بهبود سلامت کبد، افزایش توده استخوانی، تنظیم قند خون و کاهش زخم معده کمک کند.

همچنین خواص ضدسرطانی و ضدباکتریایی میخک در تحقیقات آزمایشگاهی مطرح شده است. بااین‌حال، مصرف زیاد میخک به ویژه روغن میخک می‌تواند خطراتی مانند آسیب کبدی و خونریزی ایجاد کند و باید با احتیاط مصرف شود. نوشیدن چای میخک نیز برای تسکین برخی علائم مانند حالت تهوع پیشنهاد شده؛ هرچند شواهد بیشتری برای تایید این اثرات لازم است. درمجموع، میخک علاوه بر طعم‌دهی خوشایند، فواید بالقوه‌ای برای سلامت دارد که در صورت مصرف متعادل می‌تواند مؤثر باشد.