وقتی لاغر می‌شوید، وزنتان کجا می‌رود؟

درحالی‌که جهان مجذوب لاغری و رژیم‌های زودگذر و مد روز است، عده‌ی کمی واقعا می‌دانند در هنگام کاهش وزن چربی بدن چه می‌شود. در یک نظرسنجی، حتی در میان ۱۵۰ پزشک، متخصص تغذیه و مربی ورزشی شرکت‌کننده در نظرسنجی، این شکاف دانش به‌طرز شگفت‌انگیزی رایج بود. رایج‌ترین باور نادرست این است که چربی به انرژی تبدیل می‌شود. این تصور با قانون پایستگی ماده که همه واکنش‌های شیمیایی از آن پیروی می‌کنند، در تضاد است.

برخی از پاسخ‌دهندگان بر این باور بودند که چربی به عضله تبدیل می‌شود (که امری غیرممکن است) و برخی دیگر تصور می‌کردند چربی ازطریق دستگاه گوارش دفع می‌شود. درواقع، تنها سه نفر از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی پاسخ درستی ارائه دادند. به عبارتی، ۹۸ درصد از این متخصصان حوزه سلامت که در نظرسنجی شرکت کرده بودند، نتوانستند سازوکار واقعی کاهش وزن را به‌درستی توضیح دهند. پس اگر چربی که از دست می‌رود، به انرژی یا عضله تبدیل نشده و به‌عنوان ماده زائد نیز دفع نمی‌شود، چه اتفاقی برای آن می‌افتد؟

پاسخ درست این است که چربی به دی‌اکسید کربن و آب تبدیل می‌شود. شما دی‌اکسید کربن را ازطریق بازدم خارج می‌کنید و آب وارد جریان خون می‌شود تا به صورت ادرار یا عرق از بدن خارج شود.

اگر ۴٫۵ کیلوگرم چربی کم کنید، دقیقاً ۳٫۸ کیلوگرم آن ازطریق ریه‌ها خارج می‌شود و ۰٫۷ کیلوگرم باقی‌مانده به آب تبدیل می‌شود. به عبارت دیگر، تقریباً تمام وزنی که از دست می‌دهیم، ازطریق بازدم خارج می‌شود.

این موضوع برای بسیاری تعجب‌آور است، اما تقریباً تمام آنچه می‌خوریم، از طریق ریه‌ها از بدن خارج می‌شود. هر کربوهیدراتی که هضم می‌کنید و تقریباً تمام چربی‌ها به دی‌اکسید کربن و آب تبدیل می‌شوند. همین امر برای الکل نیز صادق است.

پروتئین‌ها نیز تقریبا مثل چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها در بدن تجزیه می‌شوند. بیشتر پروتئین‌ها به دی‌اکسید کربن و آب تبدیل می‌شوند، اما بخشی از آن‌ها به اوره و مواد جامد دیگر تبدیل می‌شود که ازطریق ادرار دفع می‌شوند.

تنها چیزی در غذا که به‌صورت هضم‌نشده و دست‌نخورده به روده بزرگ می‌رسد، فیبر است. هر چیز دیگری که می‌خورید، وارد جریان خون و اعضای بدنتان می‌شود و بعد از آن، دیگر از بدن خارج نمی‌شود مگر اینکه طی فرآیند متابولیسم به دی‌اکسید کربن و آب تبدیل کرده باشید.

همه در دوران دبیرستان یاد می‌گیریم که «انرژی وارد شده برابر با انرژی خارج شده است». اما انرژی مفهومی است که حتی برای متخصصان سلامت و دانشمندانی که در روی چاقی مطالعه می‌کنند، گیج‌کننده است.

اگر به‌جای تمرکز صرف بر کیلوژول‌ها یا کالری‌های گیج‌کننده، کیلوگرم‌ها را هم در نظر بگیریم، دلیل افزایش یا کاهش وزن دیگر آن‌قدر پیچیده به‌نظر نمی‌رسد.

براساس جدیدترین آمار دولتی، هر فرد استرالیایی روزانه ۳٫۵ کیلوگرم غذا و نوشیدنی مصرف می‌کند. از این مقدار، ۴۱۵ گرم آن شامل درشت‌مغذی‌های جامد است، ۲۳ گرم آن فیبر و بقیه یعنی ۳ کیلوگرم آن را آب تشکیل می‌دهد.

درحالی‌که معمولاً به مصرف غذا و نوشیدنی‌ها توجه می‌کنیم، آنچه گزارش نمی‌شود این است که ما هر روز بیش از ۶۰۰ گرم اکسیژن هم استنشاق می‌کنیم. این اکسیژن هم در فرآیند سوخت‌وساز بدن و کاهش وزن نقش مهمی دارد.

اگر ۳٫۵ کیلوگرم غذا و آب وارد بدنتان کنید، به علاوه ۶۰۰ گرم اکسیژن، پس باید ۴٫۱ کیلوگرم مواد از بدن شما خارج شود وگرنه وزن اضافه خواهید کرد. اگر قصد کاهش وزن دارید، باید بیش از ۴٫۱ کیلوگرم از بدن شما خارج شود. حالا چگونه این اتفاق می‌افتد؟

۴۱۵ گرم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، پروتئین‌ها و الکل که بیشتر استرالیایی‌ها هر روز مصرف می‌کنند، ۷۴۰ گرم دی‌اکسید کربن و ۲۸۰ گرم آب (حدود یک فنجان) و حدود ۳۵ گرم اوره و سایر مواد جامد تولید می‌کند که به صورت ادرار دفع می‌شود.

خبر خوب این است که شما هر شب درحالی که خواب هستید، ۲۰۰ گرم دی‌اکسید کربن ازطریق بازدم خارج می‌کنید. یعنی قبل از این‌که حتی از رختخواب بیرون بیایید، تقریباً یک‌چهارم از مقدار دی‌اکسید کربنی را که باید در طول روز دفع کنید، از بدن خارج کرده‌اید.

پس اگر چربی به دی‌اکسید کربن تبدیل می‌شود، آیا فقط با نفس کشیدن بیشتر می‌توانید وزن کم کنید؟ متأسفانه نه. نفس‌کشیدن بیش از حد نیاز به آن هیپرونتیلاسیون گفته می‌شود، فقط موجب می‌شود دچار سرگیجه شوید یا حتی غش کنید. تنها راهی که می‌توانید به‌طور آگاهانه میزان دی‌اکسید کربنی را که بدنتان تولید می‌کند، افزایش دهید، حرکت دادن عضلاتتان است.

حتی انجام فعالیت‌های ساده مانند ایستادن و لباس پوشیدن می‌تواند نرخ متابولیسم بدن شما را بیش از دو برابر کند. به عبارت دیگر، اگر برای ۲۴ ساعت تمام لباس‌هایتان را امتحان کنید، بدن شما بیش از ۱۲۰۰ گرم دی‌اکسید کربن از طریق بازدم خارج خواهد کرد.

فعالیت‌های ساده‌تری مانند پیاده‌روی، پخت‌وپز و جارو کردن می‌توانند نرخ سوخت‌وساز بدن شما را به میزان سه برابر افزایش دهند. به عبارت دیگر، حتی فعالیت‌های روزمره و سبک هم می‌توانند تاثیر زیادی در افزایش مصرف انرژی بدن داشته باشند.

هنگامی که بدن شما چربی می‌سوزاند، برای متابولیزه کردن هر ۱۰۰ گرم چربی به ۲۹۰ گرم اکسیژن نیاز دارد و درعوض ۲۸۰ گرم دی‌اکسید کربن و ۱۱۰ گرم آب تولید می‌کند. این فرآیند متابولیکی ثابت است و غذایی که می‌خورید، نمی‌تواند این مقادیر را تغییر دهد.

برای اینکه ۱۰۰ گرم چربی از دست بدهید، باید علاوه بر دی‌اکسید کربنی که به‌طور طبیعی درنتیجه‌ی هضم و متابولیزه کردن غذاها تولید می‌شود، ۲۸۰ گرم دی‌اکسید کربن اضافی از بدن خود خارج کنید. این یعنی صرف‌نظر از نوع غذایی که می‌خورید، کاهش چربی در بدن مستلزم تولید و خروج دی‌اکسید کربن است.

هر رژیم غذایی که مقدار کالری کمتری نسبت به آنچه که می‌سوزانید، به بدنتان برساند، باعث کاهش وزن خواهد شد. اما به دلیل باورهای اشتباه زیادی که در مورد چگونگی کاهش وزن وجود دارد، تعداد اندکی از افراد می‌دانند چرا این اتفاق می‌افتد.