هدست ویژن پرو اپل با مغز ما چه خواهد کرد؟

اپل چندی پیش هدست واقعیت ترکیبی ویژن پرو را عرضه کرد که بی‌اغراق نوآورانه‌ترین محصول اپل در ۱۰ سال گذشته است. اهالی کوپرتینو ویژن پرو را شروع عصر جدیدی موسوم‌به «رایانش فضایی» (Spatial Computing) توصیف می‌کنند که به‌ بیان بسیار ساده، به‌معنی گذاشتن کامپیوتری روی صورت و اجرای اپلیکیشن نه در محیط‌های محدودی چون نمایشگر گوشی و لپ‌تاپ، بلکه در تمام محیط پیرامون افراد خواهد بود.

درحالی‌که تب‌وتاب هدست اپل چند وقتی است شبکه‌های اجتماعی را به خود مشغول کرده و افرادی را در ویدیوها دیدیم که از ویژن پرو در شرایط عجیبی مثل رانندگی با خودروی خودران تسلا، ملاقات با دوستان در کافه یا درحال اسکیت‌بازی و رد شدن از خیابان استفاده می‌کردند، برخی از کارشناسان از خطرات واقعیت مجازی برای مغز انسان صحبت کرده‌اند و تردید دارند که این هدست‌ها بتوانند یا اینکه باید جایگزین مانیتورهای فیزیکی، صفحه کلید و ماوس شوند.

به‌‌نقل از ساینتیفیک آمریکن، بسیاری از کارشناسان نگران هستند که استفاده‌ی طولانی‌مد‌ت از هدست‌ واقعیت مجازی بتواند به بیماری حرکت، انواع جدیدی از انزوای اجتماعی یا سایر پیامدهای ناخواسته منجر شود.

مرجان شیخی

بررسی اپل ویژن پرو؛ شگفت‌انگیز اما نه جادویی

مطالعه '31

جرمی بيلنسون، مدیر مؤسس آزمایشگاه تعامل انسانی مجازی دانشگاه استنفورد که روانشناسی واقعیت مجازی و واقعیت افزوده را مطالعه می‌کند، می‌گوید: «واقعیت مجازی و واقعیت افزوده ابزارهای باورنکردنی برای ایجاد تجارب فراگیر و منحصربه‌فرد هستند. اما این بدان معنا نیست که چنین هدستی همیشه ابزار مفیدی است. ما از آن برای کارهای روزمره استفاده نمی‌کنیم. برای خواندن ایمیل یا وارد کردن اعداد در صفحه گسترده نیازی به استفاده از هدست ندارید.»

واقعیت ترکیبی نه واقعیت مجازی مرسوم است که به‌طور کلی جلوی دنیای واقعی را بگیرد و نه واقعیت افزوده است که پوشش دیجیتالی روی لنزهای شفاف ارائه دهد. درعوض، دستگاه مجهز به فناوری Pass-Through نمایشی دیجیتالی از محیط فرد (مثلا دست‌ها و اجسام نزدیک او) را به فضای کاملا مجازی منتقل می‌کند؛ بدان معنا که دستگاه، واسطه‌ی کل تجربه‌های کاربران است.

لیزا مِسری، انسان‌شناس اجتماعی‌فرهنگی از دانشگاه ییل می‌گوید: «این رویای شرکت‌های فناوری است، زیرا هرگز نیازی نیست آن را کنار بگذارید. آن‌ها همیشه می‌توانند توجه شما را جلب کنند. آن‌ها همیشه می‌دانند شما به کجا نگاه می‌کنید و چه کاری انجام می‌دهید.»

به‌نظر بيلنسون، ویژون پرو و کوئست ۳ پیشرفت‌های تکنولوژیکی هیجان‌انگیزی هستند که گرافیک واقعیت مجازی و میدان دید محدود واقعیت افزوده را بهبود می‌بخشند. با‌این‌حال، فناوری Pass-Through خطرات جدیدی نیز به همراه دارد.

در مطالعه‌ای که اوایل ماه جاری متشر شد، بيلنسون و همکارانش برخی از اثرات کوتاه‌مدت واقعیت ترکیبی را ارزیابی کردند. آن‌ها دریافتند که استفاده از این هدست‌ها ادراک بصری کاربر را محدود می‌کند و می‌تواند رفتار اجتماعی و عملکرد حرکتی او را نیز تغییر دهد. علاوه‌بر‌این، فناوری Pass-Through ویژگی‌هایی دارد که موجب تاخیر بصری و سایر اختلالات بینایی می‌شود. اشباع رنگ به‌طور مکرر تغییر می‌کند، نور کم می‌شود و برخی از اشیاء خیلی نزدیک یا خیلی تار به‌نظر می‌رسند. اگرچه، ویژن پرو ویژگی‌های چشمگیری دارد، وضوح تصویر آن هنوز پایین‌تر از چیزی است که چشم انسان به ادراک آن عادت دارد.

تیم پژوهشی توصیه می‌کند که در طول روز ساعت‌های طولانی از این عینک استفاده نکنید. نویسندگان مقاله به شرکت‌هایی که برای استفاده‌ی روزانه از این هدست‌ها لابی‌گری می‌کنند، توصیه می‌کنند که احتیاط کنند.

مطالعات طولانی‌مدتی درزمینه‌ی استفاده از واقعیت مجازی یا واقعیت افزوده در دست نیست. بيلنسون درحال نظارت بر شرکت‌کنندگانی است که به‌طور منظم از هدست‌های واقعیت ترکیبی استفاده می‌کنند، اما نتایج این مطالعه چند ماه بعد کامل و منتشر خواهد شد.

رابیندرا راتان، دانشیار رسانه و اطلاعات در دانشگاه ایالتی میشیگان و یکی از نویسندگان مقاله‌ای که اخیرا منتشر شد، می‌گوید نمی‌دانیم قدم زدن در شرایط کاهش دید محیطی یا انحرافات بصری چه پیامدهایی دارد. این امر می‌تواند اثراتی روی حرکت چشم‌های شما در فضا داشته باشد و ممکن است بینایی‌تان را بدتر کند.

بازگشت به بینایی عادی (مثلا با برداشتن هدست) معمولا سریع‌تر و درحد چند دقیقه طول می‌کشد. با‌این‌حال، شکاف بین ذهن و بدن می‌تواند وظایف حرکتی اساسی مانند فشردن دکمه‌های آسانسور و راه رفتن در مکان شلوغ را بسیار چالش‌برانگیزتر کند. آن‌ها همچنین می‌توانند به نگرانی‌های ایمنی جدی منجر شوند.

وقتی پژوهشگران درحال استفاده از هدست دوچرخه سواری می‌کردند، این کار برایشان دشوارتر شد. بیلنسون خاطرنشان می‌کند که در بدترین سناریو، اگر فردی درحالی که هدست استفاده کرده، درحال دوچرخه‌سواری باشد و باتری آن تمام شود، دید او ناگهان کاملا تیره‌وتار می‌شود. همچنین، پیمایش با دستگاه متصل به اینترنت که به صورت شما متصل است می‌تواند موجب پرت‌شدن حواس شود.

درحال‌حاضر مردم درحال استفاده از هدست‌های واقعیت ترکیبی هنگام رانندگی هستند. تنها چهار روز پس از انتشار ویژن پرو، سازمان ایمنی ترافیک بزرگراه‌های ملی آمریکا در بیانیه‌ای از مردم خواست هنگام استفاده از دستگاه واقعیت مجازی رانندگی نکنند. وزیر حمل‌و‌نقل نیز با انتشار پستی در رسانه‌های اجتماعی خاطرنشان کرد که همه‌ی خودروهای دردسترس مصرف‌کنندگان، حتی خودروهای دارای سیستم‌های پیشرفته‌ی کمک‌راننده هنوز به مشارکت رانندگان انسانی نیاز دارند.

هدست‌های واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی همچنین اغلب موجب «بیماری شبیه‌ساز» می‌شوند که شامل مجموعه‌ای از علائم آزاردهنده مانند تهوع، سردرد، سرگیجه و خستگی چشم است.

بیلنسون و همکارانش در بیشتر جلسات با دستگاه خود، حتی اگر تست‌ها کمتر از یک ساعت طول می‌کشید، با بیماری شبیه‌ساز مواجه شدند. حتی سطوح پایین بیماری شبیه‌ساز می‌تواند بر کیفیت زندگی، سطح فعالیت و بهره‌وری افراد تاثیر بگذارد.

در آزمایشی در سال ۲۰۱۴ فرانک اشتینیکه، استاد تعامل انسان و کامپیوتر در دانشگاه هامبورگ آلمان ۲۴ ساعت را به طور متناوب بین دو ساعت استفاده از واقعیت مجازی و ۱۰ دقیقه وقفه سپری کرد. در طول مطالعه، اشتینیکه مطمئن نبود چه چیزی واقعی است و چه چیزی واقعی نیست.

مطالعه‌ای از سال ۲۰۰۹ نشان داد استفاده از واقعیت مجازی می‌تواند موجب تشکیل خاطرات غیرواقعی در کودکان شود. این در شرایطی است که وضوح تصویر و کیفیت واقعیت مجازی ۱۵ سال پیش بسیار بدتر بود.

اشتینیکه می‌گوید: «صفحه نمایش صوتی و تصویری بهتر و بهتر می‌شود. بنابراین، تقریبا مطمئن هستم که محتوای مجازی و واقعیت همچنان با هم ادغام می‌شوند.» البته او آینده‌ی محاسباتی مثبت‌تری را تجسم می‌کند که در آن، این ابزارها به‌طور مفیدی جایگزین کلیدها و صفحات لمسی می‌شوند.

طبق مطالعه‌ای از سال ۲۰۱۹، افرادی که هدست واقعیت مجازی استفاده می‌کنند، در حضور شخصیت انسانی مجازی، در کارهای شناختی ساده بهتر عمل می‌کنند، اما عملکرد آن‌ها در وظایف شناختی پیچیده بدتر می‌شود.

پژوهشگران متوجه شده‌اند افرادی که از دستگاه‌های واقعیت افزوده استفاده می‌کنند، در مقایسه با افراد اطرافشان که هدست استفاده نمی‌کنند، حالت منزوی‌تری دارند. مارک رومن میلر، نویسنده‌ی اصلی مقاله سال ۲۰۱۹ و استادیار مؤسسه فناوری ایلینوی که تاثیر رفتاری واقعیت مجازی و افزوده را مطالعه می‌کند، می‌گوید: «استفاده از هدست واقعیت مجازی یا واقعیت ترکیبی ذاتا منزوی‌کننده است.»

میلر می‌افزاید وقتی کارگران از هدست استفاده می‌کنند، همکاری حضوری چالش‌برانگیزتر می‌شود؛ زیرا غیرممکن است چیزی را که به آن نگاه می‌کنید، به دیگری نشان دهید یا صفحه نمایش را به اشتراک بگذارید، مگر اینکه لایه‌های اضافی نرم‌افزار به عنوان واسطه عمل کنند.

میلر دستگاه‌هایی از قبیل دستگاه‌های واقعیت ترکیبی را ابزارهای خارق‌العاده‌ای می‌داند، اما هشدار می‌دهد که آن‌ها همچنین پتانسیل بسیار زیادی برای حواس‌پرتی دارند. او می‌گوید وقتی به خانه می‌رود، تلفن هوشمند خود را کنار می‌گذارد. وی باور دارد که دستگاه‌های واقعیت افزوده و ترکیبی می‌توانند مشکل تقسیم توجه را که بسیاری از کاربران گوشی‌های هوشمند درحال‌حاضر درگیر آن هستند، تشدید کنند. مسری نیز موافق است: هر شکایت رایج درمورد اینکه تلفن‌های هوشمند چگونه تعاملات اجتماعی واقعی ما را مختل می‌کنند، توسط هدست‌های واقعیت ترکیبی تقویت می‌شود.

مسری چند سال گذشته را با گروهی از متخصصان و هنرمندان فناوری مستقر در لس‌آنجلس گذرانده است تا پروژه‌هایی با هدف گسترش همدلی انسانی از طریق ایجاد تجربه‌هایی که بدون واقعیت مجاری امکان‌پذیر نیست، توسعه دهد. او می‌گوید صرف‌نظر از نقص‌هایی که وجود دارد، این فناوری می‌تواند فرصت‌های جدید و هیجان‌انگیزی ایجاد کند.

درمقابل، مسری بازاریابی متا و اپل را برای دستگاه‌های واقعیت ترکیبی قابل پیش‌بینی توصیف می‌کند و می‌گوید: متا می‌گوید واقعیت مجازی فقط یک پلتفرم بازی دیگر است. اپل می‌گوید این همان آیپد شما است که روی صورتتان قرار می‌گیرد. اگر در عصر فناوری بعدی، تمام کاری که انجام می‌دهیم همان کاری است که اکنون روی صفحه‌نمایش انجام می‌دهیم و فقط چند سانتی‌متر به چشمان ما نزدیک‌تر می‌شود، پس کار چشمگیری انجام نداده‌ایم.