تغذیه مادربزرگ شما ممکن است بر مغز شما اثرگذار بوده باشد

شاید شنیده باشید که می‌گویند شما همان چیزی هستید که می‌خورید. این اصطلاح بدین‌معناست که تغذیه‌تان نشان‌دهنده‌ی سلامتی شما و سلامتی شما به عادت‌های غذایی‌تان مرتبط است. بااین‌حال، به‌احتمال زیاد غذاهایی که سال‌ها پیش مادر شما و پیش از او در زمان‌های بسیار دور مادربزرگتان خورده‌اند، امروز مستقیماً بر سلامتی شما تأثیر می‌گذارد. شاید عجیب به‌نظر برسد؛ ولی تغذیه نقش مهمی در سلامتی نسل‌های بعدی ایفا می‌کند.

به‌‌گزارش ساینس‌آلرت، پژوهش جدید درباره‌ی بارداری حیوانات نشان می‌دهد که محیط‌زیست مادر می‌تواند در طولانی‌مدت به‌طور فزاینده‌ای بر متابولیسم فرزند تأثیر بگذارد. این اثر میان نسلی برای اولین‌بار در سال ۱۹۰۹ در بین پروانه‌های کرم ابریشم نابالغ مشاهده شد.

رفتار پروانه‌ها در طول فصل زمستان از ژن‌های ارثی خاصی ناشی نمی‌شد؛ بلکه از نحوه‌ی «خوانده‌شدن» این ژن‌ها یا «روشن» و «خاموش» شدن آن‌ها برداشت می‌شد. نتیجه‌ی این رفتار در پروانه‌ها به‌واسطه‌ی محیط‌زیست مادر تنظیم می‌شد.

حالا محققان دانشگاه موناش در استرالیا شواهدی از کرم‌های ابریشم ماده (کرم‌های الگانس) یافته‌اند که با خوردن انواع خاصی از مواد غذایی، قدرت محافظت بسیار بیشتری از مغز را به فرزندان و نوه‌های خود اعطا می‌کنند.

این موضوع روی انسان آزمایش نشده است؛ اما به‌دلیل اینکه کرم‌های الگانس ژن‌های مشترک بسیاری با گونه‌ی انسان دارند، آزمایش روی کرم‌های الگانس بینش جالبی درباره‌ی این‌ موضوع ارائه می‌دهد که چگونه تغییرات اپی‌ژنتیکی ممکن است سراسر جهان طبیعت را تحت‌تأثیر قرار داده باشد.

پژوهش محققان دانشکده پزشکی هاروارد نشان می‌دهد که اگر سلول‌های زایشی مانند تخمک یا اسپرم به‌نوعی به‌واسطه‌ی رژیم غذایی مادر در دوران بارداری تغییر کند، می‌تواند باعث بهتر یا بدتر شدن وضعیت سلامتی فرزند شود و در طول زندگی با او باقی بماند.

به‌طور ویژه به‌نظر می‌رسد اسید اورسولیک ژنی را در کرم‌ها «روشن» می‌کند که نوعی خاص از چربی به نام اسفنگوزین-۱-فسفات را می‌سازد که به اسفنگولیپید معروف است. این چربی از ضعیف‌شدن آکسون‌ها در نورون‌های مغز جلوگیری می‌کند و نتایج ابتدایی پژوهش نشان می‌دهد که چربی می‌تواند از روده‌ی کرم‌های مادر به تخمک‌ها در رحم منتقل شود.

علاوه‌بر‌این، تغذیه‌ی مادر با اسفنگولیپید از آکسون‌های دو نسل بعدی محافظت می‌کند. این بدان‌معناست که عادت‌های غذایی مادر نه‌تنها بر مغز فرزندانش، بلکه به‌طور بالقوه روی نسل‌های بعدی هم می‌تواند تأثیر بگذارد. نتایج این پژوهش از الزام وجود رژیم غذایی سالم در دوران بارداری برای رشد مطلوب مغز فرزند و سلامتی نسل‌های بعدی پشتیبانی می‌کند.

به‌نقل از نیکلاس برتون، محقق اپی‌ژنتیک، کرم ابریشم موجودی تخم‌گذار است نوزادانش از تخم بیرون می‌آیند. مشخص نیست که آیا نتایج پژوهش فعلی شامل موجودات زنده‌زا مانند پستاندارانی که زایمان می‌کنند، می‌شود یا خیر.

برتون خاطرنشان می‌کند که مطالعات همه‌گیرشناسانه روی انسان‌ها نشان می‌دهد وزن کم نوزاد در زمان تولد که گاهی اوقات در‌نتیجه‌ی کمبودهای تغذیه‌ای در دوران بارداری رخ می‌دهد، بعدها می‌تواند خطر ابتلای فرزندان به مشکلات متابولیک، مانند بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت نوع دو را افزایش دهد.

برتون امیدوار است که مطالعه‌ی مدل‌های جانوری مانند کرم ابریشم راه را برای بسیاری از اکتشافات جدید درباره‌ی روش‌ها و دلایل پیوند بین متابولیسم مادر و فرزندان هموار کند. نتایج این پژوهش در Nature Cell Biology منتشر شده است.