سلول‌های بنیادی می‌توانند توضیح دهند خفاش‌ها چگونه حامل ویروس‌های مرگ‌بار هستند

دانشمندان برای اولین‌بار نوعی از سلول‌های بنیادی متعلق به خفاش را پروش دادند که هرنوع سلولی را تولید می‌کنند که در بدن پرموی حیوانات یافت می‌شود. به‌گفته‌ی محققان، این سلول‌ها ممکن است توضیح قانع‌کننده‌ای برای این سؤال ارائه دهند که خفاش‌ها چگونه می‌توانند ویروس‌های کشنده را بدون اینکه آسیبی به آن‌ها وارد شود، با خود حمل کنند؟

به‌گزارش لایوساینس، محققان در بهار ۲۰۲۰ و هم‌زمان با گسترش همه‌گیری بیماری کووید۱۹ توسعه‌ی روش‌هایی برای رشد این سلول‌ها را شروع کردند. در آن زمان، تصور می‌شد که خفاش‌ها منشأ اصلی ویروس کرونای جدید (SARS-CoV-2) هستند. علاوه‌بر‌این، دانشمندان از قبل می‌دانستند خفاش‌ها حامل دیگر ویروس‌هایی هستند که می‌توانند انسان را به بیماری‌های کشنده مبتلا کنند؛ ازجمله سارس و مرس و دیگر ویروس‌های مرگ‌بار نظیر ماربورگ و هنیپاویروس.

باتوجه‌به سخت‌بودن نمونه‌برداری از بافت خفاش برای مطالعه در آزمایشگاه، دانشمندان مدلی سلولی ساخته‌اند که می‌توان از آن برای رشد هر نوع بافتی استفاده کرد. آن‌ها ابتدا سلول‌های خفاش‌های نعل اسبی بالغ وحشی (Rhinolophus Ferrumequinum) و خفاش‌های گوش‌موشی بزرگ‌تر (Myotis Myotis) را به‌دست آورند. سپس، این سلول‌ها را در‌معرض درمانی شیمیایی قرار دادند تا آن‌ها را به حالتی شبیه سلول‌های بنیادی سوق دهد.

محققان پس از انجام این مراحل، ساختار ژنتیکی سلول‌های بنیادی و پروتئین‌های سازنده‌ی این سلول‌ها را از نزدیک تجزیه‌وتحلیل کردند. آدولفو گارسیا ساستره، یکی از نویسندگان این مطالعه و مدیر مؤسسه‌ی بهداشت جهانی و پاتوژن‌های نوظهور آیکان در مانت ساینای نیویورک، در بیانیه‌ای می‌گوید: «بهترین یافته‌ی پژوهش، وجود وزیکول‌های بزرگ پر از ویروس (کیسه‌های کوچک نگه‌دارنده‌ی مواد در سلول) در سلو‌ل‌های بنیادی خفاش‌ها بود که بدون به‌خطرانداختن توانایی سلول‌ها برای رشد و تکثیر، خانواده‌ی ویروس‌های اصلی ازجمله کرونا را در خود نشان می‌دادند.»

ساستره بر این باور است که یافته‌ی اخیر می‌تواند نشان‌دهنده‌ی الگوی جدیدی برای تحمل ویروس و رابطه‌ی هم‌زیستی بین خفاش‌ها و ویروس‌ها باشد. به‌گزارش لایوساینس، برخی از ویروس‌های یافت‌شده در ظاهر فعال بودند و به‌نظر می‌رسید که پاتوژن‌ها هنوز‌هم می‌توانند سلول‌های بنیادی را برای تولید پروتئین‌های ویروسی خود انتخاب کنند.

توماس زوکا، استاد زیست‌شناسی سلولی و تکوینی و احیاکننده در آیکان مانت ساینای، معتقد است که امکان دارد این ویروس‌های تکثیرشونده سیستم ایمنی خفاش‌ها را دربرابر سایر ویروس‌ها تقویت کنند و برای آن‌ها مفید باشند؛ البته کارشناسان دیگر معتقد‌ند که این ایده هنور در حد گمانه‌زنی است.

با وجود دیدگاه‌های مختلف سلول‌های بنیادی تازه‌ساخته‌شده از خفاش‌ها بسیار هیجان‌انگیز هستند؛ زیرا فرصت‌های جدیدی را برای مطالعه‌ی زیست‌شناسی پایه‌ی خفاش و رابطه‌ی عجیب این حیوانات با ویروس‌ها دراختیار دانشمندان قرار می‌دهند.

تیم پژوهشی در مطالعه‌ای که ۲۱ فوریه‌ی ۲۰۲۳ در مجله‌ی سل منتشر شد، سلول‌های بنیادی جدید را توصیف کرد.