دانشمندان از وجود ارتباطی عجیب بین دندانها و تکامل بارداری خبر میدهند
نوزاد انسان در فاصلهی ۹ ماههی بین لقاح و تولد، رشد زیادی تجربه میکند. این رشد فرصت بقا را دراختیار جنین و مغز گوشتی و پیچیدهی وی قرار میدهد. فرایند تکامل نرخ رشد جنین را سرعت بخشیده است؛ اما چگونگی این اتفاق در هالهای از ابهام قرار دارد. رشد مغز در میزان رشد اولیهی انسان تأثیرگذار است و اندازهی سر نیز اندازهی فکها را تحتتأثیر قرار میدهد. باتوجهبه این موضوع، محققان احتمال میدهند که دندانها حاوی اطلاعات ارزشمندی دربارهی بارداری اجدادمان باشند.
دندانهای ما درحدود هفتهی ششم بارداری شروع به شکلگیری میکنند؛ البته تشکیل لایههای خارجی و سفت دندان در سهماههی دوم پس از تولد اتفاق میافتد. از این زمان بهبعد، لایههای مذکور اطلاعات مختلف دوران زندگی خود را حفظ میکنند. لزلی هلوسکو (Leslea Hlusko)، یکی از دیرینهزیستشناسان مرکز تحقیقات ملی اسپانیا در حوزهی تکامل انسان (CENIEH)، معتقد است که درصورت اثبات وجود رابطهی معنادار بین دندان و فرایند مدنظر، دندانهای ما گزینههای ایدئالی برای کشف اسرار بیولوژیکی بهشمار میروند. وی دراینباره میگوید:
بقایای دندانی غنیترین قسمتهای موجود در فسیلها هستند.
تحقیقات قبلی این تیم روی میمونها نشان میدهد که ارتباط معناداری بین رشدنکردن جنین میمون و دندان عقل (مولر سوم) وجود دارد. لزلی هلوسکو بههمراه دیرینمردمشناسی به نام تسلا مونسون از دانشگاه واشنگتن غربی و همکارانش، نسبت طولی مولر سوم و اول را در گونههای نخستی مقایسه کردند که درحالحاضر نیز زنده هستند. مقایسهی مذکور برای بهدستآوردن اندازهی نسبی مولر انجام شد.
این گروه دریافتند که سرعت رشد جنین و اندازهی سر و اندازهی نسبی مولر در تمام نخستیسانان از یک الگو پیروی میکند. آنان از این الگو برای کاوش در تاریخ تکامل انسان استفاده کردند. در این بررسی، فسیلهای پستانداران متعلق به حدود ۶ میلیون تا ۱۲ هزار سال پیش تجزیهوتحلیل شدند. در میان این فسیلها، ۱۳ گونهی انسانیان نیز وجود داشتند که بررسی شدند.
بقایای جمجمه و دندانهای کشفشده نشان میدهند که نرخ رشد جنین در ۶ میلیون سال گذشته افزایش یافته است. این یافتهها درکنار آناتومی فسیل لگن و سر تأیید میکنند که حاملگیهای طولانیمدت مانند بارداری انسان، طی چندصدهزار تا چندمیلیون سال گذشته و در دورهی پلیستوسن تکامل یافته است.
درحدود ۵ میلیون و ۳۳۳ هزار سال پیش و در دورهی پلیوسن اولیه، نخستیسانان شروع به راهرفتن روی دو پا کردند. در این دوران، نرخ رشد جنین آنها بیشتر شبیه میمونهای آن زمان و حتی میمونهای امروزی بود تا ما. نشانههای مربوط به این موضوع را میتوان روی فسیلهای جنوبیکپی (Australopithecus) و آردیکپی (Ardipithecus) مشاهده کرد.
حدود ۲ میلیون و ۵۸۰ سال پیش و در دورهی پلیستوسن اولیه، تکامل انسان راستقامت (Homo erectus) اتفاق افتاد. در این تکامل، تغییر مشخصی وجود داشت که نتیجهی آن در آناتومی لگن انسان منعکس شد. این تیم تحقیقاتی در مقالهی خود اینطور مینویسد:
تغییر آناتومی لگن و حجم غدد درونریز و نرخ رشد پیشبینیشدهی جنین مدارک مستقلی را برای تأیید حاملگیهای شبیه انسان ارائه میکنند. این تغییرات اثبات میکنند که تکامل تولد در دورهی پلیستوسن و گونههای بعدی انسانتبار اتفاق افتاده است؛ یعنی قبل از ظهور انسان خردمند (Homo sapiens).
تغییرات یادشده همزمان با گسترش مراتع و جمعیت گیاهخوران بوده و منابع اضافی موردنیاز را برای افزایش اندازهی نوزادان و دوران بارداری سرده انسان فراهم کرده است. پیشرفتهای دنیای امروز هم احتمالاً بازتابی از اندازهی مغز در حال رشد ما باشند. یکی دیگر از تغییراتی که در این دوران اتفاق افتاد، تکامل شکار گروهی است که بهنوبهی خود، منابع بیشتری دردسترس انسان قرار داد. این تیم درپایان تحقیات خود اینطور نتیجهگیری میکند:
این حلقهی بازخورد احتمالاً بهنوبهی خود امکان تکامل مغزهای بزرگتر و حتی افزایش ظرفیت جمجمه را در انسان بعدی فراهم کرد و به شکلگیری انسان خردمند منجر شد.
این مقاله در ژورنال PNAS منتظر شده است.
نظرات