با چهار مشکل سلامتی مرتبط با بیماری لثه آشنا شوید

بیماری‌های لثه از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن انسانی هستند که در سراسر جهان ۲۰ تا ۵۰ درصد از مردم را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. آن‌ها زمانی اتفاق می‌افتند که پلاک، لایه چسبنده‌ای از باکتری‌ها، روی دندان‌ها تشکیل می‌شود.

مراحل اولیه بیماری لثه (ژنژیویت) قابل درمان و برگشت‌پذیر است. اما برخی افراد دچار شکل مزمن و مخربی از بیماری لثه می‌شوند که برگشت‌پذیر نیست. این بیماری به سمت از دست دادن دندان پیشرفت می‌کند. شواهد زیادی نشان می‌دهند که بیماری لثه همچنین می‌تواند افراد را درمعرض خطر ابتلا به بیماری‌های دیگر قرار دهد. در ادامه، چند مورد از بیماری‌های رایج مرتبط با بیماری لثه و نحوه ارتباط آن‌ها توضیح داده شده است.

چندین مطالعه بزرگ و فراتحلیل نشان می‌دهند که بیماری لثه متوسط یا شدید ارتباط معناداری با زوال عقل دارد. برای مثال، مطالعه‌ای نشان داد خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در افرادی که به مدت ده سال یا بیشتر به بیماری مزمن لثه مبتلا بودند، ۷۰ درصد بالاتر بود. پژوهش‌ دیگری نشان داد بیماری لثه با افزایش شش برابری در زوال شناختی همراه است.

ابتدا چنین تصور می‌شد که باکتری‌ها به‌طور مستقیم مسئول این ارتباط هستند. باکتری P. gingivalis که باکتری شایعی در بیماری مزمن لثه است، در مغز افرادی که براثر بیماری آلزایمر از دنیا رفته بودند، پیدا شد. آنزیم‌های سمی باکتری به نام ژینژیپین‌ها نیز در بدن افراد پیدا شد که تصور می‌شود با پیشگیری از مهار پاسخ ایمنی و درنتیجه طولانی‌تر شدن التهاب بیماری لثه را بدتر می‌کنند.

اگرچه مشخص نیست که آیا وجود باکتری‌ها در مغز، پاسخ ایمنی تغییریافته یا عوامل دیگری مانند آسیب ناشی از التهاب سیستمیک علت این ارتباط هستند. اما مراقبت از سلامت دهان دندان می‌تواند یکی از روش‌های کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر باشد.

بیماری قلبی‌عروقی نیز ارتباط محکمی با بیماری لثه دارد. در مطالعه بزرگی روی بیش از ۱۶۰۰ فرد دارای سن بالاتر از ۶۰ سال، بیماری لثه با افزایش ۳۰ درصدی در خطر اولین حمله قلبی مرتبط بود. این ارتباط حتی پس از اینکه پژوهشگران تأثیر شرایط دیگری مانند دیابت و آسم یا عادات سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، تحصیلات و وضعیت تاهل را درنظر گرفتند، وجود داشت.

اخیراً همچنین مطالعات نشان داده‌اند التهاب سیستمیک ناشی از بیماری مزمن لثه موجب می‌شود سلول‌های بدن گروه واکنشی از نوتروفیل‌ها را تولید کنند (نوعی از سلول‌های سفید خون که به‌عنوان دفاع اولیه عمل می‌کنند). این سلول‌ها ممکن است با آسیب رساندن به سلول‌های دیواره‌ی سرخرگ‌ها شرایط را برای تشکیل پلاک مهیا کنند.

بیماری لثه همچنین یکی از عوارض شناخته‌شده دیابت نوع ۲ است و بیماری مزمن لثه خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش می‌دهد. فرایند ارتباط‌دهنده‌ی این دو بیماری هنوز شناسایی نشده است و این احتمال وجود دارد که التهاب ناشی از هر کدام از بیماری‌ها روی دیگری اثر بگذارد. برای مثال، دیابت نوع دو با افزایش التهاب در لثه خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد.

همچنین نشان داده شده است که بیماری لثه می‌تواند موجب اختلال در پیام‌رسانی انسولین و مقاومت به انسولین شود که هر دو می‌توانند دیابت نوع دو را تشدید کنند. چندین کارآزمایی بالینی با نشان دادن این موضوع که تمیزکردن دندان‌ها می‌تواند کنترل قند خون را در بیماران مبتلا به دیابت بهبود بخشد، ارتباط این دو بیماری را بیشتر آشکار کرده‌اند.

بیماری لثه همچنین با خطر بالاتر ابتلا به سرطان‌های مختلف مرتبط است. برای مثال، پژوهشی نشان داد خطر ابتلا به سرطان مری و سرطان معده در بیمارانی که سابقه بیماری لثه را گزارش کرده‌ بودند، به ترتیب ۴۳ و ۵۲ درصد بالاتر بود. پژوهش‌ دیگری نیز گزارش کرده است که خطر ابتلا به هر نوع سرطان در افراد مبتلا به بیماری مزمن لثه ۱۴ تا ۲۰ درصد بالاتر بوده است. همین مطالعه همچنین نشانگر افزایش ۵۴ درصدی در خطر ابتلا به سرطان پانکراس بود.

مشخص نیست چرا چنین رابطه‌ای وجود دارد. برخی فکر می‌کنند به التهاب مربوط می‌شود که عامل موثری هم در بیماری لثه و هم در سرطان است. التهاب، محیطی را که سلول‌ها برای سالم ماندن و عملکرد مناسب به آن نیاز دارند، بر هم می‌زند و عاملی در پیشرفت بیماری لثه و رشد تومور محسوب می‌شود.

بیماری لثه در مراحل اولیه قابل پیشگیری و برگشت‌پذیر است.

درحالی‌که برخی از عوامل خطرساز بیماری لثه را نمی‌توان تغییر داد (مانند ژنتیک)، می‌توانید سبک زندگی خود را تغییر دهید تا خطر کلی خود را کاهش دهید. برای مثال، کاهش مصرف قند، اجتناب از استعمال تنباکو و الکل و کاهش استرس همگی می‌توانند مفید باشند.

همچنین باید بدانید برخی از داروها (مانند برخی از ضدافسردگی‌ها و داروهای فشار خون بالا) ممکن است تولید بزاق را کاهش دهند. این امر می‌تواند خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش دهد. افرادی که این داروها را مصرف می‌کنند، لازم است بیشتر مراقب باشند و از ژل‌ها یا اسپری‌های مخصوص افزایش تولید بزاق استفاده کنند یا با دقت بیشتری مسواک بزنند.

البته مهم‌ترین کارهایی که می‌توانید برای محافظت از خود دربرابر بیماری لثه (و متعاقباً سلامت عمومی خود) انجام دهید، مسواک کردن دوبار در روز با استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید و پرهیز از استفاده از دهانشویه پس از مسواک زدن است. همچنین لازم است پس از مسواک زدن، دهان خود را با آب نشویید تا فلوراید روی دندان‌های شما بماند. تمیزکردن بین دندان‌ها (مانند استفاده از نخ دندان) و مراجعه منظم به دندانپزشک نیز به شما کمک می‌کند تا سلامت دهان خود را کنترل کنید.