وقتی ربات به ما نگاه می‌کند، چیزی در مغز و رفتار ما تغییر می‌کند

وقتی می‌دانید زیر نظر کسی هستید، سخت است تظاهر کنید که او آنجا نیست. نادیده‌گرفتن آن‌ها و حفظ تمرکز در حالی‌ دشوار است که احساس می‌کنید به شما خیره شده‌اند. نکته عجیب اینکه حتی به‌نظر نمی‌رسد اهمیتی داشته باشد که آن‌ها زنده باشند یا نه.

در پژوهشی جدید، دانشمندان آزمایشی طراحی کردند که در آن، مردم درمقابل ربات بازی می‌کردند. اگر ربات در طول جلسه به بازیکنان انسانی نگاه می‌کرد، این امر روی رفتار و استراتژی بازی شرکت‌کننده اثر می‌گذاشت. این تغییر در اندازه‌گیری‌های فعالیت عصبی مشاهده‌کردنی بود که حین آزمایش با نوار مغزی (EEG) ثبت می‌شد. اگنیشکا ویکوفسکا، متخصص عصب‌شناسی ‌شناختی از مؤسسه فناوری ایتالیا می‌گوید:

اگر ربات در جریان لحظه‌ای که باید درباره حرکت بعدی‌تان تصمیم بگیرید، به شما نگاه کند، تصمیم‌گیری برایتان اندکی دشوار می‌شود.همچنین، مغز شما باید فرایندهای پرزحمت و هزینه‌بر را به‌کار ببرد تا سعی کند نگاه ربات را نادیده بگیرد.

نگاه خیره ربات روی انتخاب بازیکنان انسانی اثری نگذاشت؛ اما باعث شد زمان پاسخ آن‌ها اندکی افزایش پیدا کند و شرکت‌کنندگان به‌طورکلی زمانی که آی‌کیوب به آن‌ها نگاه نمی‌کرد، در بازی سریع‌تر واکنش نشان می‌دادند. پژوهشگران در مقاله‌شان توضیح می‌دهند:

مطابق با فرضیه ما، پاسخ‌های دارای تأخیر شرکت‌کنندگان پس از نگاه متقابل ممکن است نشان دهد که نگاه متقابل نیازمند تلاش شناختی بیشتری بود؛ مثلا با برانگیختن استدلال بیشتر درباره انتخاب‌های آ‌ی‌کیوب یا درجه بیشتری از سرکوب محرک نگاه به وظیفه ارتباطی نداشت.

به‌گفته‌ پژوهشگران، این تغییر در رفتار بازیکن با تغییری در فعالیت عصبی موسوم به فعالیت همگام‌شده آلفا مطابقت دارد که الگویی از امواج مغزی است و با سرکوب توجه ارتباط دارد. علاوه‌براین، وقتی در کل آزمایش بررسی شد، به‌نظر می‌رسید مواجهه بیشتر با نگاهی که خیره نبود، به بازیکنان کمک کند تا از تعامل اجتماعی با آی‌کیوب فارغ شوند و با حواس‌پرتی کمتری روی بازی‌شان تمرکز کنند.

با‌‌توجه‌‌به این موضوع که آی‌کیوب رباتی انسان‌نما است که برای تقلید تقریبی شکل و ظاهر انسان‌ها طراحی شده است، شاید تعجب‌آور نباشد که نگاه خیره ربات می‌تواند فرایندهای توجه عادی ما را برانگیزد. بااین‌حال به‌گفته پژوهشگران، این یافته‌ها می‌تواند پیامدهایی برای طراحی ربات‌های پیشرفته‌تر و تعاملی آینده داشته باشد. ویکوفسکا می‌گوید:

ربات‌ها در زندگی روزمره ما حضور بیشتر و بیشتری خواهند داشت. به‌همین‌دلیل، نه‌تنها درک جنبه‌های فنی طراحی ربات اهمیت دارد؛ بلکه درک جنبه‌های انسانی تعامل ربات با انسان نیز مهم است.

یافته‌های این پژوهش در مجله Science Robotics منتشر شده است.