اسپری بینی از ابتلا به عفونت کووید در راسوی اهلی پیشگیری می‌کند

براساس مطالعه‌ی کوچکی از گروهی از پژوهشگران کشورهای مختلف، نوعی اسپری بینی که از جذب ویروس SARS-CoV-2 مانع می‌شود، از راسوهای اهلی دربرابر ابتلا به عفونت محافظت می‌کند. این مطالعه به حیوانات محدود بود و هنور کارشناسان آن را بازبینی نکرده‌اند. اگر اثبات شود اسپری‌ای که دانشمندان آن را غیرسمی و پایدار توصیف کرده‌اند، روی انسان‌ها مؤثر است، می‌تواند راه جدیدی برای مبارزه با دنیاگیری فراهم کند؛ چراکه یک‌بار اسپری‌کردن آن درون بینی در طول روز مانند واکسن عمل می‌کند.

ماه‌ها است که دانشمندانی از مرکز پزشکی دانشگاه کلمبیا در نیویورک و مرکز پزشکی اراسموس در هلند و دانشگاه کرنل در ایتاکا مشغول ساخت اسپری محافظت‌کننده دربرابر ابتلا به ویروس کرونا هستند. بودجه‌ی این مطالعه را مؤسسه‌ی ملی سلامت و مرکز پزشکی دانشگاه کلمبیا تأمین کرده‌اند. دکتر آنه موسکونا، متخصص اطفال و میکروبیولوژیست دانشگاه کلمبیا و نویسنده‌ی همکار مطالعه، گفت که آن‌ها برای ثبت اختراع این محصول اقدام کرده‌اند. نتایج مطالعه روی سرور پیش‌چاپ bioRxiv منتشر و برای بازبینی به مجله‌ی Science ارسال شده است.

اسپری به‌طور مستقیم به ویروس حمله می‌کند و حاوی لیپوپپتید است. لیپوپپتید ذره‌ی کلسترول متصل به زنجیره‌ی آمینواسیدی است که واحدهای سازنده‌ی پروتئین‌ها هستند. این لیپوپپتید خاص دقیقا با ردیفی از آمینواسیدها در پروتئین اسپایک ویروس مطابقت دارد که پاتوژن از آن برای اتصال به سلول‌های ریه یا مجاری هوایی استفاده می‌کند. قبل از اینکه ویروس بتواند RNA خود را به سلول تزریق کند، اسپایک باید به‌طور مؤثری باز شود و دو زنجیره‌ی آمینواسیدی خود را به‌منظور ادغام‌شدن با دیواره‌ی سلولی نمایان کند.

همان‌طور‌که اسپایک برای تکمیل این فرایند باز می‌شود، لیپوپپتید موجود در اسپری وارد و به یکی از زنجیره‌های آمینواسیدی اسپایک متصل می‌شود و از پیوند بین سلول و ویروس جلوگیری می‌کند. دکتر پیتر جی هوتز، رئیس دانشکده‌ی ملی پزشکی گرمسیری در کالج پزشکی بیلور گفت: «این درمان بسیار امیدبخش به‌نظر می‌رسد. آنچه می‌خواهم اکنون بدانم، آن است که آیا تولید انبوه این محصول ساده است.»

در این مطالعه، اسپری به ۶ راسوی اهلی داده شد و سپس به‌صورت جفتی در سه قفس قرار گرفتند. در هر قفس دو راسوی دیگر وجود داشت که اسپری دارونما را دریافت کرده بودند و نیز یک راسو که یکی‌دو روز پیش عمدا به SARS-CoV-2 آلوده شده بود.

نویسندگان در مقاله‌ی خود نوشتند: «تکثیر ویروس کاملا مهار شد.» دکتر موسکونا گفت: «اسپری محافظ به سلول‌های موجود در ریه‌ها و بینی متصل می‌شود و حدود ۲۴ ساعت باقی می‌ماند. اگر اسپری به این خوبی در انسان‌ها اثرگذار باشد، می‌توانید کنار فرد آلوده بخوابید یا همراه کودکان آلوده‌ی خود باشید و همچنان در امان باشید.»

آمینواسیدها از قطعه‌ای از پروتئین اسپایک در ویروس کرونا می‌آیند که به‌ندرت جهش پیدا می‌کند. دانشمندان آن را دربرابر چهار واریانت مختلف ویروس، ازجمله سویه‌های ووهان و ایتالیایی و ویروس‌های کرونای عامل سارس و مرس آزمایش کردند. این لیپوپپتید در کشت‌های سلولی کاملا دربرابر تمام سویه‌های ویروس دنیاگیری محافظت و دربرابر سارس نیز نسبتا موفق عمل کرد و دربرابر مرس تا حدی اثربخش بود.

دکتر موسکونا گفت این لیپوپروتئین می‌تواند بدون هزینه‌ی زیادی به روش خشک‌کردن انجمادی و به شکل پودری سفیدرنگ تولید شود که به نگه‌داری در یخچال نیاز ندارد. پزشک یا داروساز می‌تواند پودر را با شکر و آب مخلوط کند و اسپری بینی بسازد. آزمایشگاه‌های دیگر آنتی‌بادی‌ها و مینی‌پروتئین‌هایی را طراحی کرده‌اند که آن‌ها نیز از ورود ویروس SARS-CoV-2 به سلول‌ها جلوگیری می‌کنند؛ اما این موارد ازنظر شیمیایی پیچیده‌تر هستند و ممکن است به نگه‌داری در دمای سرد نیاز داشته باشند.

دکتر موسکونا و دکتر ماتئو پوروتو، میکروبیولوژیست دانشگاه کلمبیا و یکی از نویسندگان مقاله، ۱۵ سال است در زمینه‌ی پپتیدهایی همکاری می‌کنند که مانع ‌از پیوند عامل بیماری‌زا به سلول می‌شوند. آن‌ها انواعی از این موارد را دربرابر سرخک، نیپاه، پاراآنفلوانزا و ویروس‌های دیگر ساخته‌اند. به‌گفته‌ی دکتر پوروتو، محصولات قبلی آن‌ها چندان در کانون توجه تجاری قرار نگرفت؛ زیرا واکسن مؤثری علیه سرخک وجود دارد و ویروس نیپاه نیز فقط گاهی ‌اوقات در مناطق دوری مانند بنگلادش و مالزی ظاهر می‌شود.

نشان داده شده است که آنتی‌بادی‌های مونوکلونال ویروس کرونا در پیشگیری از عفونت و نیز درمان آن مؤثر هستند؛ اما ساخت آن‌ها گران است و به نگه‌داری در یخچال نیاز دارند و باید تزریق شوند. دانشمندان استرالیایی نوعی اسپری بینی علیه کووید ۱۹ را در راسوهای اهلی آزمایش کرده‌اند؛ اما اسپری آن‌ها ازطریق تقویت سیستم ایمنی عمل می‌کند و نه با هدف قرار‌دادن مستقیم ویروس.

دکتر موسکونا گفت ازآنجاکه لیپوپپتیدها را می‌توان به شکل پودر خشک حمل کرد، حتی در مناطق روستایی فاقد یخچال در کشورهای فقیر نیز می‌توان از آن‌ها استفاده کرد. او روی پاراآنفلوانزا و دیگر انواع ویروس‌های آلوده‌کننده‌ی کودکان کار می‌کند و علاقه‌ی زیادی به رساندن این محصول به کشورهای فقیری دارد که ممکن است هرگز به آنتی‌بادی‌های مونوکلونال و واکسن‌های mRNA دسترسی پیدا نکنند که ممکن است به‌زودی به‌دست آمریکایی‌ها برسد.