واکسن کووید دانشگاه آکسفورد در تمامی سنین مؤثر است

یکی از پیشتازان جهانی واکسن‌های آزمایشی کووید ۱۹ موجب ایجاد پاسخ ایمنی در افراد جوان و مسن می‌شود و به‌گفته‌ی سازندگان آن، امیدواری برای محافظت از افراد آسیب‌پذیر در برابر ویروس کرونا را افزایش می‌دهد که در سراسر جهان، آشفتگی‌های اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرده است.

نه دانشگاه آکسفورد و نه شریک تجاری‌اش یعنی شرکت آسترازنکا داده‌های مربوط به کارآزمایی‌های اولیه را نشان‌دهنده‌ی اثرات مثبت هستند، منتشر نکرده‌اند. آن‌ها در حال ارسال نتایج خود برای منابع معتبر هستند؛ اما آسترازنکا یافته‌های اساسی خود در مورد واکسنی که AZD1222 نام دارد و در جلسه‌ی دانشگاهی غیر علنی ارائه ‌شد، تأیید می‌کند.

کارآزمایی‌های مرحله‌ی دوم نشان داده است که پاسخ آنتی‌بادی ایجادشده در افراد دارای سن بالاتر از ۵۶ و برخی از افراد ۷۰ سال به بالا، مانند پاسخی بوده است که در داوطلبان جوان‌تر مشاهده شد.

این موضوع که آیا واکسن آزمایشی از افراد مسن محافظت می‌کند یا نه، همیشه یکی از سؤال‌های مهم در زمینه‌ی ساخت واکسن بوده است. سیستم ایمنی طبیعی انسان و به تبع آن، توانایی بدن برای مبارزه در برابر هر ویروسی با افزایش سن تضعیف می‌شود و به همین خاطر است که نرخ مرگ‌و‌میر ناشی ‌از کووید در افراد سالخورده بیشتر است.

براساس داده‌ها، عوارض جانبی کمتری (واکنش‌زایی و توانایی ایجاد واکنش‌های نامطلوب) در داوطلبان مسن‌تر گزارش شد که دلگرم‌کننده است؛ البته ممکن است به ‌معنای این باشد که تعداد کمتری از آن‌ها مشکلاتی مانند درد بازو را گزارش کردند. سخنگوی آسترازنکا می‌گوید: «دلگرم کننده است که ببینیم پاسخ ایمنی‌زایی افراد بزرگسال جوان‌تر و افراد مسن‌تر مشابه است و اینکه واکنش‌زایی در افراد مسن‌تر که شدت بیماری کووید ۱۹ در آن‌ها بیشتر است، کمتر است. این نتایج به شواهد بی‌خطر بودن و ایمنی‌زایی واکسن AZD1222 می‌افزاید.»

آسترازنکا امیدوار است واکسن طی ماه‌های آینده برای استفاده‌ی محدود آماده شود. سخنگوی این شرکت می‌گوید: «پیش‌بینی می‌کنیم نتایج کارآزمایی‌های مرحله‌ی دوم/سوم تا پایان سال به دست ما برسد و اگر در کشورها تأیید شود، دوزهایی از واکسن بالقوه می‌تواند قبل از پایان امسال دردسترس قرار گیرد.»

البته بیشتر کارشناسان خارج از شرکت و مت هانکوک (وزیر بهداشت بریتانیا) انتظار ندارند واکسن تا سال ۲۰۲۱ دردسترس قرار گیرد. هانکوک در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است برخی افراد واکسن را امسال دریافت کنند، گفت: «نمی‌توانم آن احتمال را به‌کلی رد کنم؛ اما انتظار اصلی من این نیست.» هانکوک می‌گوید هنوز واکسنی آماده نیست؛ اما آن‌ها در حال آماده‌سازی تدارکات برای عرضه احتمالی واکسن در نیمه‌ی اول سال ۲۰۲۱ هستند.

آسترازنکا متعهد شده است واکسن را به تولید انبوه برساند و دارای ظرفیت تولید ۳ میلیارد دوز است که می‌تواند برای ۱/۵ میلیارد نفر در سراسر جهان کافی باشد (هر فرد دو دوز واکسن دریافت می‌کند.) این شرکت همچنین با تولیدکنندگان در کشورهای دیگر مانند هند قرارداد بسته است.

کارآزمایی‌های نهایی (مرحله سوم) در ۶ کشور درحال انجام است. این کارآزمایی‌ها به‌دنبال مشاهده‌ی تفاوت قابل ‌توجه در تعداد مرگ‌و‌میر افرادی هستند که واکسن را دریافت کرده‌اند با افرادی که واکسن را دریافت نکرده‌اند. کارآزمایی‌های درحال انجام در آمریکا پس از بیمار شدن یکی از داوطلبان متوقف شده بود؛ اما مجددا از سر گرفته شد. کشورهای شرکت‌کننده‌ی دیگر عبارت‌اند از آفریقای جنوبی، برزیل، ژاپن و هند.

انتظار می‌رود واکسن مذکور به ‌همراه واکسن شرکت فایزر و بیو ان‌‌تک، از اولین واکسن‌های شرکت‌های دارویی بزرگ باشد که تأیید نظارتی را به‌ دست می‌آورد. کار روی واکسن آکسفورد در ماه ژانویه آغاز شد. این واکسن که مبتنی ‌بر وکتور ویروسی است و AZD1222 یا ChAdOx1 nCoV-19 نام گرفته، از نسخه‌ی ضعیف‌شده‌ای از ویروس سرماخوردگی ساخته شده است که در شامپانزه‌ها موجب عفونت می‌شود.

استفان ایوانز، استاد همه‌گیرشناسی دارویی در دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن، هشدار داد که تا زمان انتشار داده‌ها نباید درمورد کارآیی واکسن نتیجه‌گیری کرد. وی می‌گوید: «برای اینکه در مورد این مسئله به‌درستی اظهارنظر کنیم، باید داده‌ها را ببینیم. دلگرم‌کننده است که پژوهشگران می‌گویند پاسخ اندازه‌گیری‌شده در افراد دارای سن کمتر و بیشتر از ۷۰ سال اثربخشی نشان می‌دهد. برای بررسی این مسئله که آیا این پاسخ‌های ایمنی معادل اثربخشی بالینی در پیشگیری از عفونت است، به کارآزمایی‌های مرحله‌ی آخر نیاز است. این کارآزمایی‌ها شامل تعداد بسیار بیشتری از افراد خواهد بود و عاقلانه است که تا زمان تکمیل این کارآزمایی‌ها خیلی خوش‌بین نباشیم. افزایش سطح آنتی‌بادی در خون نشان داده شده است؛ اما این امر تضمین‌کننده‌ی محافظت در برابر تکثیر ویروس در بدن نیست.»