پزشکان ارگان‌ ترشحی جدیدی در سر انسان کشف کرده‌اند

پس از قرن‌ها تشریح دقیق بافت‌های بدن انسان، ممکن است به‌ نظر برسد که دانشمندان کل آناتومی انسان را کشف کرده‌اند. آن‌ها چندده عضو، چندصد استخوان و بافت پیوندی که همه‌ی آن‌ها را به هم اتصال می‌دهد، شناسایی کرده‌اند. اما با وجود قرن‌ها بررسی دقیق، بدن انسان هنوز می‌تواند موجب شگفتی دانشمندان شود.

گروهی از پژوهشگران در کشور هلند چیزی کشف کرده‌اند که ممکن است مجموعه ارگان‌هایی باشد که قبلا شناسایی نشده است: یک جفت غده بزاقی بزرگ که در گوشه‌ای که حفره بینی به گلو می‌رسد، پنهان شده‌اند. اگر این یافته‌ تأیید شود، این سرچشمه‌ی پنهان بزاق می‌تواند اولین شناسایی در نوع خود در حدود سه قرن اخیر باشد.

در تمام کتاب‌های آناتومی امروزی فقط سه نوع اصلی از غدد بزاقی نشان داده می‌شود: یکی در نزدیکی گوش‌ها، دیگری زیر آرواره و سومی زیر زبان. دکتر ماتیس والستار، جراح و پژوهشگر مؤسسه سرطان هلند و یکی از نویسندگان مطالعه که ماه گذشته در مجله‌ی Radiotherapy and Oncology منتشر شد، می‌گوید: «حالا فکر می‌کنیم که نوع چهارمی نیز وجود دارد.»

به گفته‌ی دکتر والری فیتزوغ، متخصص آسیب‌شناسی دانشگاه راتگرز که در این پژوهش مشارکتی ندارد، مطالعه کوچک بود و جمعیت محدودی از بیماران را مورد بررسی قرار می‌داد. وی می‌گوید: «... اما به ‌نظر می‌رسد آن‌ها ممکن است در مسیر کشف چیزی باشند. اگر واقعیت داشته باشد، می‌تواند نحوه‌ی نگاه ما به بیماری در این منطقه را تغییر دهد.» دکتر ایوان موری، متخصص سرطان‌شناسی در دانشگاه دوک می‌گوید حتی بدون کاربرد درمانی مستقیم،کاملا شوکه شده است که در سال ۲۰۲۰ هستیم و ساختار جدیدی در بدن شناسایی کرده‌ایم.

دکتر والستار و همکارانش که معمولا داده‌های افراد مبتلا به سرطان پروستات را مطالعه می‌کنند، به ‌دنبال کشف غده‌های بزاقی ناشناخته نبودند. اما این ساختارها برای پژوهشگران و پزشکانی که با سرطان‌شناسی سروکار دارند، اهمیت دارد. دکتر والستار می‌گوید غدد بزاقی هر روز در مجموع حدود یک‌چهارم از حجم بزاق را می‌سازند که مسئول موارد زیادی است که باعث می‌شود از زندگی لذت ببرید. این مایع دهان را لغزنده می‌کند و سخن گفتن و بلعیدن را آسان‌تر می‌کند و مواد شیمیایی خوشمزه‌ی موجود در غذا را به سلول‌های میکروسکوپی می‌رساند که می‌توانند آن را احساس کنند. بزاق در مبارزه علیه میکروب‌ها و تسریع ترمیم زخم‌ها نیز نقش دارد.

پزشکان اقدامات احتیاطی زیادی برای اجتناب از وارد آمدن آسیب به این غده‌ها هنگام انجام پرتودرمانی انجام می‌دهند. هدایت اشتباه انرژی به‌سمت آن‌ها می‌تواند موجب وارد آمدن آسیب دائمی به این بافت ظریف شود.

دکتر ووگل می‌گوید یافته‌ی جدید ممکن است به توضیح این موضوع کمک کند که چرا افرادی که برای درمان سرطان سر یا گردن تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند، اغلب دچار مشکلاتی مانند خشکی مزمن دهان و مشکلات بلع می‌شوند. به ‌گفته‌ی او، ازآن‌جایی که این غدد برای پزشکان ناشناخته بودند، کسی سعی نمی‌کرد از آن‌ها در برابر چنین درمان‌هایی محافظت کند.

دکتر الوند حسن‌خانی، رادیولوژیست دانشگاه پنسیلوانیا، می‌گوید در مورد نامیدن این ساختارها به‌عنوان ارگان‌ جدید تردید دارد. علاوه ‌بر سه جفت غده بزاقی بزرگ شناخته‌شده، حدود هزار غده بزاقی کوچک در سراسر پوشش دهان و گلو پراکنده‌اند و مشاهده‌ی آن‌ها با استفاده‌ از تصویربرداری یا اسکن، نسبت ‌به غدد بزرگ دیگر دشوارتر است. دکتر حسن‌خانی می‌گوید این احتمال وجود دارد که پژوهشگران هلندی فقط به روش بهتری برای تصویربرداری از مجموعه‌ای از غدد ریز نه‌چندان مهم دست پیدا کرده باشند.

دکتر فیتزوغ و دکتر موری بیشتر متقاعد شده بودند؛ اما هر دو خواستار داده‌های بیشتری شدند. دکتر موری می‌گوید: «داشتن یک مجموعه داده‌ی بالینی اصلا کافی نیست.» به ‌گفته‌ی دکتر فیتزوغ، جمعیت بیمار در این مطالعه چندان متنوع نبودند. گروه اصلی مورد بررسی کاملا از افراد دچار سرطان پروستات یا سرطان غده میزراهی تشکیل شده بودند و در بین ۱۰۰ نفر تنها یک زن وجود داشت؛ درحالی‌که می‌خواهیم توازن بیشتری در نمونه مورد مطالعه ببینیم. تکنیک‌های تصویربرداری مورد استفاده در این مطالعه نیز به‌طورخاص برای مشاهده‌ی رشدهای توموری در این جمعیت بیمار طراحی شده بود. وی می‌گوید شاید ارزش داشته باشد این آزمایش‌ها روی گروه دیگری از افراد و با استفاده از روش‌های متفاوت تکرار شود. دکتر فیتزوغ می‌افزاید اکنون که می‌دانند به‌دنبال این غده‌ها می‌گردند، باید تشخیص آن‌ها با استفاده از تکنیک‌های معمول آسان‌تر شود.